کدنویسی آشوب

حالا که به واسطه آشوب در تهران و برخی شهر‌های ایران امنیت و آرامش توسط آشوبگران به چالش کشیده شد و آن‌ها خط قرمز امنیت را رد کرده‌اند، تقریبا بیشتر رسانه‌های خارجی فارسی زبان ضدانقلاب و سلبریتی‌های برجسته خارجی و هالیوودی وارد این کارزار شده اند و به آنچه در ایران می‌گذرد واکنش نشان می‌دهند. درواقع آن‌ها با اتفاقات شهریور ۱۴۰۱ به واسطه تبلیغات گسترده رسانه‌ای درباره کشورمان، این حق را برای خود قائل هستند که درباره مسائل داخلی ایران اظهارنظر کنند تا جایی که این شرایط باعث شد روز شنبه یکی از نویسنده‌های برجسته جهان عرب با کنایه به این جریان تاکید کند کاش ما هم کشته‌های خود را در فلسطین و یمن به ایران بیاوریم تا آن‌ها در دنیا دیده و شنیده شوند.

 

این یعنی رسانه‌های غربی و خارجی بیش از اندازه روی ایران تمرکز کرده‌اند. اما نکته اینجاست که رسانه‌ها و تحریریه‌های فارسی زبان از اینترنشنال که منتسب به عربستان سعودی است تا شبکه من و تو و بی‌بی‌سی در لندن قطعا ویترین کار هستند و اتاق فکر‌هایی که تولیدات این جریانات رسانه‌ای را تامین می‌کند از عقبه اندیشه‌ای و گفتمانی مبتنی بر جهان‌بینی غرب برخوردار است که سعی دارند در روز‌های اخیر با تولید محتوا‌های خاص ناظر به وضعیت ایران این رسانه‌ها را مطابق با نقشه راه خود جهت‌دهی کنند. به همین دلیل به سراغ آخرین تولیدات اتاق‌های فکری غرب رفتیم تا ببینیم نبض رسانه‌های ضدایرانی در کجا می‌تپد و شریان‌های اصلی آن کدام نهاد‌ها مردم‌نهاد‌های فکری است.

 

در این گزارش که به رصد تولیدات بیش از ۲۰ اندیشکده و موسسه خارجی پرداخته‌ایم، مهم‌ترین و آخرین تولیدات برخی از آن‌ها از جمله شـورای روابـط خارجـی آمریـکا، اندیشـکده کوئینســی، موسســه واشــنگتن، بنیــاد دفــاع از دموکراســی‌هــا، نشــریه فاریــن پالیســی، نشــریه تایــم، عــرب نیــوز و ســی‌ان‌بــی‌ســی که ناظر به فضای اعتراضات و اغتشاشات در ایران تولید محتوا داشته‌اند را بررسی و تحلیل محتوا کرده‌ایم.

یکـی از روندهـای معمـول اندیشـکده‌ها و نشـریات غربـی، پایـش و رصـد تحولات داخلـی جمهـوری اسـلامی ایـران بـوده اسـت. در همیـن خصوص شـاهدیم بـا وقـو ع تحولـی جدیـد ایـن مرا کـز بلافاصله اقـدام بـه ارائـه مطالـب تحلیلـی در خصـوص ایـن موضـو ع کـرده و از جنبـه‌های مختلفـی بـه بررسـی ابعـاد آن می‌پردازنـد. هرچند غیـر از تحلیـل ابعـاد مختلـف ایـن رویدادهـا، ارائـه راهـکار بـه تصمیـم‌گیـران سیاسـی در کشـور‌های غربـی هم در مـورد چگونگـی برخـورد بـا موضوعـات داخلـی ایـران بخـش دیگـری از تولیـدات ایـن منابـع است.

تـداوم اعتراضـات گذشـته

نتیجه بررسی‌های تحلیلی این موسسات را می‌توان در چند محور اصلی تفکیک کرد. محور اول، نتیجه‌گیری تحلیلی آن‌ها در همین ۲۱روز اخیر می‌گوید اگـرچـه در اعتراضـات گذشـته، زنـان ایرانـی حضـور داشـتند؛ امـا ایـن بـار بـه دلیـل سرسـختی کـه زنـان در مخالفـت بـا سیاسـت‌های فعلی نشـان دادنـد، ایـن اعتراضـات بسـیار قابـل توجـه بـود. سپس این‌گونه نتیجه گرفته‌اند که در مجمـوع ایـن اعتراضـات تـداوم اعتراضـات گذشـته بـوده کـه محصـول مشکلات اقتصـادی، سیاسـی و اجتماعـی ... ایـران است. محور دومی که می‌توان مطالب این موسسات را ذیل آن تحلیل کرد، بیشتر ناظر به آینــده اعتراضــات و نتایــج آن است. در ایــن موضــوع، دو مطلــب مهــم از شــورای آتلانتیــک و مقالات دیگــری از بنیــاد کارنگــی، اندیشــکده بروکینگــز و مرکــزعربـی واشـنگتن نشان می‌دهد که آن‌ها معتقدند محتمـل‌تریـن سـناریو ایـن اسـت کـه سیستم بـرای آرام کـردن اوضـاع، اصلاحـات جزئـی انجـام دهـد و اعتراضـات بـه مـرور زمـان فروکـش کنـد. ایـن اعتراضـات ناشـی از بحـران سـه‌گانـه اجتماعـی و اقتصـادی، سیاسـی و اکولوژیـک اسـت کـه بحـران سیاسـی مرکـز ثقـل آن اسـت.

دامنـه اعتراضـات فراتر از مـرگ مهسا

این موسسات غربی در این بخش نیز این‌طور نتیجه‌گیری می‌کنند که حکومت ایـران هـم قـدرت سیاسـی و هـم قـدرت اقتصـادی را در اختیـار دارد و بـدون تغییـر و تحـول سیاسـی، احتمـال غلبـه بـر بحران‌هـای چندگانـه کشـور بسـیار پاییـن اسـت. اعتراضـات اگرچـه بـا مـرگ مهسـا امینـی آغـاز شـد، امـا دامنـه اعتراضـات از مـرگ او فراتـر رفتـه اسـت. اعتراضـات امسال خاورمیانــه اســت؛ انقلابــی زنانــه کــه شــکاف‌های طبقاتــی و قومی را دربر می‌گیرد و امیــدوار اســت مردسالاری کــه در خشــونت‌آمیزترین شــکل ظاهــر شــده از بیـن ببـرد.

پلی کردن آشوب

اما موضوع بعدی که در این اندیشکده‌ها مهم و در عین حال حیرت‌انگیز است، دسـتورالعمل‌های پیشـنهادی این اندیشـکده‌ها بـه تصمیـم‌گیـران غربـی در مـورد چگونگـی موضـع‌گیـری و برخـورد بـا موضـوع اعتراضـات در ایـران و اقداماتـی اسـت کـه بایـد توسـط دولـت‌های خارجـی در ایـن رابطـه انجـام شـود. یعنی آن‌ها قدم به قدم مسیری که باید علیه ایران طی شود را ترسیم می‌کنند و سیاستمدار غربی تنها باید آن را پلی کند. البته ایـن رونـد در گذشـته هم سابقه داشته و توسـط منابـع مهمـی ماننـد بنیـاد هریتیـج، بنیـاد دفــاع از دموکراســی‌هــا، شــورای روابــط خارجــی اروپــا، نیویــورک تایمــز و واشــنگتن فــری بیکــون پیگیــری شــده اســت. از مهم‌تریــن پیشـنهادات مطـرح شـده در این زمینه توسط این موسسات این است که آن‌ها مدعی هستند در گذشـته توصیـه کـرده‌ایـم فشـار حدا کثری علیـه جمهوری اسـلامی به معنـای حمایـت حدا کثـری از مردم ایران اسـت و ایـن اقـدام شـامل کنـاره‌گیـری از مذاکـرات هسـته‌ای ویـن و حمایـت از معترضانـی اسـت کـه علیـه حکومت ایـران اعتـراض می‌کننـد. دولـت آمریـکا در حـال حاضـر بـرای شـرکت در یـک کارزار هدفمنـد از شناسـایی افـراد مسـئول در موضوع مهسـا امینـی و همچنیـن عامـلان برخورد با معترضیان، الزام دارد و دولـت آمریـکا می‌توانـد بـا وزارت خزانـه‌داری همـکاری کنـد. خروجی این موسسات همچنین تاکید دارد: حمایـت آشـکار از معترضـان یـک مسأله اسـت شکسـت دادن توانایـی‌های ایـران در قطعـی اینترنـت مسأله دیگـری اسـت. ظـرف چنـد سـاعت پـس از تعلیـق مقـررات تحریمـی توسـط دولـت، ایـلان ماسـک اعلام کرد: سـامانه‌های ماهـواره اسـتارلینک در ایـران فعـال شـده اسـت. اگــر واقعــا دولــت بایــدن مــی‌خواهــد حمایتــی فراتــر از حمایــت نمادیــن از معترضــان داشــته باشــد؛ ارائــه اینترنــت آزاد بــه ایرانیــان اقدامــی اســت کــه بایــد انجــام دهــد و انـزوا و مجـازات ایـران تامیـن خواهـد شد. در مجموع این موسسات در پارادایم فکری و محدود خود ناظر بر اطلاعات جمع‌آوری شده که به نظر می‌رسد بیشتر آن‌ها برساخته و روایت‌سازی است تا واقعیت‌محوری دچار شکاف آگاهی هستند و با فاصله زیاد از حقیقت به سمت تحلیل وضع موجود رفته‌اند؛ کمااین‌که تصور و بازنمایی آن‌ها این است که مردم گزاره‌ای جدا هستند و در همین مطالب هم دیده می‌شود که آن‌ها این‌طور جمع‌بندی کرده‌اند که مردم مسیر خود را از حکومت جدا کرده یا به طور کلی حکم داده‌اند که نسل جدید مخالف حاکمیت است؛ بنابراین به نظر می‌رسد این موسسات به‌رغم گستردگی کمی، دچار حفره‌های متعدد در تحلیل و تصمیم‌سازی هستند و همین یکی از دلایلی است که نتوانسته‌اند رفتار‌های مردم‌شناسانه در ایران را در دهه‌های مختلف با ضریب خطای پایین تحلیل کنند.

مکمل‌های فشـارحدا کثری

بعـد از شکسـت دشـمن در پـروژه فشـارحداکثری علیـه ایـران، طراحـی اغتشـاش‌ها در داخـل کشـور در دسـتورکار قـرار گرفـت. آمریکایـی‌ها بارهـا اذعـان کردنـد مکملـی بـرای فشـارحدا کثری بایـد علیـه ایـران ایجـاد شـود. گزینـه‌های مختلفـی از تحریـم، حملـه نظامـی، خرابـکاری و اغتشـاش در دسـتورکار سـرویس‌های امنیتـی قـرار گرفـت و درنهایـت و بعــد از شکســت طـرح‌های مختلــف همچــون تحریــم و خرابــکاری بــه موضــو ع اغتشــاش‌ها در ایــران رســیدند. موضوعــی کــه بـه عنـوان مکمـل فشـارحداکثری باید درنظـر گرفتـه می‌شـد، بسیار حیاتی بود. بـرای ایجـاد اغتشـاش، گـزاره‌های مختلفـی اعـم از اقتصـادی، سیاسـی و فرهنگـی مطر‌ح شـد و درنهایـت موضـو ع فرهنگـی و اجتماعـی انتخـاب شـد. چراکه موضوعـات دیگـر توسـط ایـن بازیگـران در مقاطـع مختلـف تسـت شـده بـود و افـکار عمومـی بـا آنهـا همراهـی نکـرده بودنـد. در نتیجـه بـه یـک موضوع جدیـد نیـاز داشـتند کـه بتوانند براسـاس آن برانگیختگـی اجتماعـی در جامعـه داخلـی ایـران ایجـاد کننـد و بخشـی از افـکار عمومـی را نیـز در بربگیـرد. تمرکــز دشــمن طــی چندســال گذشــته روی موضــوع حجــاب بوده که بــه عنــوان رمــز آشــوب‌ها انتخــاب شــد. چراکه تمرکــز بــر ایــن مسأله از یــک جهــت اجبــاری و اختیــاری شـرایط را بـرای تحـت فشـارقراردادن نهادهـای متولـی فراهـم می‌کـرد و به زعم آن‌ها حاکمیـت را بـا یـک چالـش هویتـی درگیـر می‌کرد؛ بنابراین موضـو ع مـرگ مهسـا امینـی سـناریویی بـود کـه آنهـا می‌توانسـتند روی آن مـوج‌سـواری کننـد؛ البتـه چاشـنی ایـن مسـائل اسـتفاده از جنـگ روانـی و اطلاعات غلـط مبتنـی بـر وقایـع داخـل کشـور بـود. اسـتفاده از واژه‌هایی مثل حجـاب اجبـاری و دیکتاتـوری درکنـار عـدم نقـش‌آفرینـی زنـان در جامعـه، محورهایـی بـود کـه ایـن رسـانه‌ها بـر آن تمرکـز کـرده بودنـد؛ درحالی که این یک وارونه‌نمایی حتمی و نفهمیدن زبان مردم بود.