بررسی جراحی‌هایی که به خاطر قصور پزشکی باعث مرگ بیمار شدند

مدیرکل امور کمیسیون‌های سازمان پزشکی قانونی کشور درباره دلایل افزایش قصور پزشکی در آمارهای امسال گفت: یکی از دلایل کاهش آمار قصور در سال های گذشته، کرونا و کاهش نگرانی مردم بابت ابتلا به بیماری کووید - ۱۹ است. همین دلیل سبب مراجعه بیشتر مردم به پزشکی قانونی و البته مراجعه بیشتر مردم به پزشکان و کادر درمان برای امور پزشکی به غیر از کرونا نیز شده است.
سلحشور افزود: کارشناسان پزشکی قانونی در کمیسیون‌های مربوطه با دقت تمام مستندات و مدارک موجود را بررسی کرده و بدون هیچ‌گونه سوگیری نسبت به صدور رأی اقدام خواهند کرد. آنچه در مورد شکایت‌های قصور زیبایی باید مدنظر قرار گیرد، این است که حتی برای افرادی که ژل تزریق کرده و فرد پس‌ از تزریق ژل دچار مشکل شده‌ اند نیز پرونده تشکیل‌شده است. یکی از موضوعاتی که در سال‌های اخیر باعث افزایش شکایت شده‌، جراحی‌های لاغری است. با افزایش تب عمل‌های لاغری، متأسفانه سهل‌انگاری یا قصور باعث شده که درصد شکایت‌های این نوع عمل گرچه هنوز بسیار قابل‌توجه نیست اما افزایشی باشد. این هفته سراغ جراحی‌هایی رفتیم که باعث مرگ بیماران شده و با شکایت اولیای دم روند قضایی به خود گرفته است.
مرگ پدر زیر دیالیز 
مهر سال گذشته بود که پسر جوانی با مراجعه به دادسرای جرایم پزشکی از پزشک پدرش به‌علت قصور شکایت کرد. این پسر در شکایتش مدعی شد پدرم دیالیزی است و تحت درمان قرار داشت. ما هرچند روز یکبار  برای دیالیز به بیمارستان مراجعه می‌کردیم.  چند روز قبل پزشکی که شیفت بود، هنگام رگ‌گیری دچار اشتباه شد و باعث شد پدرم خونریزی داخلی کند. با بد شدن حال پدر ۶۴ ساله‌ام او چند روزی در بیمارستان بستری شد اما جانش را از دست داد و بعد از مشاوره با چند پزشک و مشخص‌شدن این‌که علت مرگ پدرم قصور آن پزشک بوده‌ است. به او مراجعه کردیم اما او با غرور ادعا کرد می‌توانیم از دستش شکایت کنیم و بهتر است این کار را انجام دهیم. حال ما برای این‌که کسی مانند پدرمان قربانی نشود از این پزشک شکایت داریم. با بررسی پرونده پزشکی مرد ۶۴ ساله، مشخص شد دکتر در هنگام رگ‌گیری دچار قصور و باعث مرگ او شده ‌است به‌همین دلیل به پرداخت دیه محکوم شد.
مرگ به خاطر عمل لاغری 
آخرین روزهای بهمن سال گذشته، خبر مرگ زن 40‌ساله‌ای در ساری به‌علت عمل جراحی لاغری، سروصدای زیادی به‌پا کرد. بررسی‌های پرونده نشان داد زن ۴۰ساله برای کاهش وزن به یکی از پزشکان این شهر مراجعه و برای عمل لاغری در یکی از بیمارستان‌های خصوصی شهر بستری می‌شود و پس‌ از انجام عمل با دستور پزشک این زن از بیمارستان مرخص اما ساعتی بعد با درد شدید در ناحیه معده به یکی از بیمارستان‌های دولتی مراجعه می‌کند. بررسی‌های پزشک آن بیمارستان نشان داد در معده این بیمار مایع زیادی جمع‌ شده و باید هرچه سریع‌تر تحت عمل جراحی قرار بگیرد اما زن 40 ساله در زیر عمل دوام نیاورد و جانش را از دست داد. پس‌ از بررسی پرونده، قصور پزشک جراحی زیبایی مشخص شد.
عموی دکتر جان نوزاد ۲ماهه را گرفت
خرداد ۹۷ مرد جوان و همسرش خوشحال از این‌که نوزاد پسری به دنیا آورده‌اند، نوزاد دوماهه خود را به مطب عمویش بردند تا او را ختنه کند. عموی نوزاد نیز برای انجام ختنه دست‌به‌کار شد و ابتدا داروی بی‌حسی را به نوزاد تزریق کرد اما حال نوزاد قبل‌ از انجام ختنه بد شد و او به بیمارستان انتقال یافت. پس‌ از انتقال نوزاد دوماهه، تلاش برای نجات جان او آغاز شد اما جان باخت. با ثبت شکایت مرد جوان از عموی پزشکش، تحقیقات در این ‌رابطه آغاز شد، بررسی‌های پزشکی‌قانونی نشان می‌داد نوزاد دوماهه به داروی بی‌حسی حساسیت نشان داده و همین عامل مرگش شده‌ است. البته عموی نوزاد نیز درصدی در مرگش مقصر شناخته شد‌.
مرگ، زیر عمل لاغری
اوایل تیر۹۷ مرد ۳۶ساله‌ای به یکی از بیمارستان‌های محدوده یوسف‌آباد مراجعه کرد تا طبق نظر پزشکش عمل لاغری انجام دهد. مرد سنگین‌وزن از این‌که قرار بود تا دو ماه آینده به وزن ایده‌آلش برسد، بسیار خوشحال بود. همه‌چیز خوب پیش می‌رفت و او برای انجام عمل در بیمارستان بستری شد. مرد سنگین‌وزن وارد اتاق عمل شد اما در حین عمل یکباره همه‌چیز به‌هم ریخت و همین موضوع باعث نگرانی پزشک جراح شد. با حضور سایر پزشکان تلاش برای نجات جان مرد جوان آغاز شد اما او از زیر عمل زنده خارج نشد.
در ادامه خانواده‌ او از پزشک جراح به اتهام قصور شکایت کردند. در جلسه بازپرسی مرد جراح با ابراز تاسف از مرگ بیمارش گفت من هیچ قصوری انجام ندادم و همه‌چیز در اتاق عمل خوب پیش می‌رفت تا این‌که یکباره حال بیمار دگرگون شد و ایست قلبی کرد. برای بازگشتش به زندگی تلاش کردیم اما موفق نبودیم و او جانش را از دست داد. در این پرونده نیز پزشک در مرگ بیمار مقصر شناخته شد.
کودک 3 ساله قربانی اشتباه پزشک بیهوشی
خرداد سال گذشته محمدحسین سه‌ساله هنگام بازی، لیوان دستش را برید. پدر و مادر او ابتدا فکر کردند یک بریدگی ساده است اما با بی‌تابی فرزند، او را به یک بیمارستان منتقل کردند.  پزشک حاضر در بیمارستان اعلام کرد تاندون‌های دست پسربچه پاره شده و باید عمل شود اما چون اتاق عمل پر است تا سه روز نمی‌تواند به او وقت عمل دهد. پدر محمدحسین که نگران فرزندش بود او را به مرکز درمانی دیگری برد. در آنجا پزشکان مرکز درمانی اعلام کردند که حاضرند فرزندش را صبح فردا عمل کنند، به‌همین خاطر پسر سه‌ساله در این مرکز درمانی که کلینیک بود، بستری شد.
بعد از عمل جراحی او به ریکاوری منتقل شد اما هرچه خانواده‌اش منتظر ماندند، محمدحسین از ریکاوری به بخش منتقل نشد. ساعتی بعد پزشک معالج به پدرش مراجعه و اعلام کرد حال کودک سه‌ساله وخیم است و باید به یک بیمارستان مجهز منتقل شود. به‌همین خاطر محمدحسین سریع به بیمارستان بهشتی آبادان منتقل شد اما جانش را در بیمارستان از دست داد. با مرگ او، پدرش  از بیمارستان اول به‌علت ندادن وقت و از کلینیک به‌علت مرگ پسرش شکایت کرد. پس‌ از برگزاری دادگاه، پزشک ارتوپد او از اتهام قصور تبرئه شد اما پزشک بیهوشی به‌علت این‌که کودک سه‌ساله ناشتا نبوده و دارویی به او تزریق کرده که باعث شده محتویات معده کودک وارد ریه شود و او را بکشد، ۳۰ درصد مقصر شناخته شد.
تلخ‌ترین قصور پزشکی
یکی از تلخ‌ترین مرگ‌هایی که به‌علت قصور پزشکی رخ داد، مرگ مادر ۲۵ساله در تهران بود. فاطمه سال۹۷ دومین فرزندش را به‌دنیا آورد اما 10روز بعد از عمل سزارین، متوجه درد در ناحیه شکمش شد. این درد همیشه با او همراه بود اما زن جوان مهر سال گذشته به‌خاطر شدت درد که دیگر برایش غیرقابل‌ تحمل بود و به تصور این‌که کیست شکمی دارد، ام‌آرآی  انجام داد و مورد جراحی قرار گرفت. زمان جراحی تیم پزشکی آنچه را که می‌دید، باورش نمی‌شد. سه‌سال تمام پس‌ از انجام عمل سزارین، گاز استریل در شکم زن جوان باقی‌مانده و علاوه‌بر سوراخ کردن روده‌اش، امعا و احشاء داخل شکم را با عفونت شدید روبه‌رو کرده بود. بعد از انجام این عمل،  زن ۲۵ساله به علت عفونت زیاد جانش را از دست داد.
تفاوت تخلف وجرم در جرایم پزشکی
اگر کوتاهی‌های پزشکی منتهی به صدمات بدنی و فوت بیمار شود، جرم غیرعمد تلقی می‌شود. زیرا در قانون مجازات اسلامی اصل بر این است که اعمال عمدی جرم تلقی می‌شوند. قانونگذار در مورد جرایم غیرعمدی مانند قصور پزشکی اگر منتهی به صدمات بدنی و فوت بیمار شود، جرم‌انگاری کرده است. در صورت صدمات بدنی به بیمار، پزشک باید دیه آن را بپردازد و در مواردی که منتهی به فوت بیمار شود، طبق ماده ۶۱۶ قانون مجازات اسلامی، فرد خاطی علاوه‌بر پرداخت دیه در صورت مطالبه از ناحیه اولیای دم، به حبس از یک تا سه سال نیز محکوم می‌شود. در حال حاضر براساس مقررات موجود، تخلفات پزشکان صرفا در سازمان نظام پزشکی رسیدگی می‌شود اما اگر همین قصور پزشکی منتهی به صدمات جسمانی و فوت بیمار شود، قطعا در دادگاه‌های دادگستری به آن پرداخته می‌شود. براساس تبصره ماده ۲۴ از قانون تشکیل سازمان نظام پزشکی، تخلف به معنای رعایت نکردن موازین شرعی، قانونی، مقررات، نظامات دولتی و صنفی و حرفه‌ای، عدم رعایت شئونات شغلی، صنفی و حرفه‌ای و نیز سهل‌انگاری در انجام وظایف قانونی است.  یعنی این اقدامات تا زمانی که منتهی به ورود صدمات جسمانی و فوت نشده، تخلف محسوب می‌شوند. بنابراین طبق قوانین و مقررات موجود، تخلفات را در سازمان نظام پزشکی رسیدگی می‌کنیم و تخلفاتی که منتهی به صدمات جسمانی می‌شوند در دادگاه‌های دادگستری رسیدگی خواهد شد. قانون تشکیل سازمان نظام پزشکی در سال ۱۳۷۴ مصوب شد و در بند ۶ ماده ۳ صراحتا اعلام شده که تخلفات صنفی و حرفه‌ای شاغلان حرفه پزشکی که عنوان جرایم عمومی را ندارند از طریق هیات‌های ذی‌ربط سازمان و طبق مقررات مربوط رسیدگی می‌شوند.
چطور شکایت کنیم؟
اگر قربانی قصور پزشکی شدیم، چطور باید شکایت کنیم؟ در پاسخ به این پرسش باید گفت: چنانچه تخلف پزشکان و کادر پزشکی به گونه‌ای باشد که منجر به قتل، آسیب‌‌دیدگی جسمی و روحی و نقص عضو بیمار به صورت عمدی یا غیرعمدی شود، با مرتکب آن برابر مجازات‌های مندرج در قوانین جزایی به‌خصوص قانون مجازات اسلامی برخورد خواهد شد. مراجع صالح برای رسیدگی جرایم پزشکی به شرح زیر هستند:‏
‏دادگاه‌های عمومی:‌ در این دادگاه‌ها می‌‌توان از جنبه جزایی یا حقوقی نسبت به عملی که پزشک مرتکب آن شده است، شکایت کرد؛ به عبارت دیگر هر عملی که در قوانین مدنی یا جزایی کشور قابلیت پیگیری قضایی داشته باشد در صلاحیت این دادگاه است .
دادسرای جرایم پزشکی:‌ شهر تهران دادسراهای مختلفی دارد که بعضی از آنها به امور ویژه اختصاص یافته‌‌اند؛ از آن جمله دادسرای ویژه رسیدگی به جرایم پزشکی است که مردم می‌توانند برای رسیدگی به مشکلات و پرونده‌‌های قضایی خود در رابطه با قصور و جرایم پزشکی در هر سطحی به آنجا مراجعه کنند. روند رسیدگی به پرونده‌های مطرح در این دادسرا این‌گونه است که پس از طرح و ارجاع موضوع به کمیسیون‌های پزشکی، پرونده بررسی خواهد شد و در صورتی که قصور کادر درمانی تشخیص داده شود، مراتب قصور به شعبه رسیدگی‌کننده ارسال و به دنبال آن پزشک و تیم پزشکی برای ادای توضیحات احضار می‌شوند. درنهایت دادسرا با اخذ تصمیم مقتضی یا قانع می‌‌شود که قصوری رخ نداده است و قرار منع یا موقوفی تعقیب صادر می‌کند یا این‌که ادعای شاکی را قریب به‌واقع می‌‌بیند و با صدور کیفرخواست، پرونده را به دادگاه  می‌فرستد.
شورای حل اختلاف: از اوایل سال۸۹ و پس از گذشت یک سال و نیم از تصویب دستورالعمل تشکیل شوراهای حل اختلاف ویژه امور پزشکی (مصوب1386/9/31) در بسیاری از استان‌ها شوراهای حل اختلاف ویژه رسیدگی به امور بهداشتی و پزشکی شروع به فعالیت کردند. در تهران نیز مجتمع شماره۲۹ شورای حل اختلاف به امور بهداشتی و پزشکی تخصیص یافته است. رسیدگی و حل و فصل اختلافات اعضای جامعه پزشکی با یکدیگر و اختلافات جامعه پزشکی با سایر اشخاص در صورتی که مبلغ خواسته یا محکوم‌شده کمتر از پنج میلیون تومان باشد یا در صورتی که هر دوطرف درخصوص ارجاع پرونده به شورا توافق داشته باشند، در صلاحیت شورای حل اختلاف است در عمل عمده پرونده‌‌های مرتبط با دندانپزشکی یا پرونده‌هایی که پیش‌بینی می‌شود دیه‌‌ای که متهم به آن محکوم خواهد شد، کمتر از پنج میلیون تومان است، به شورای حل اختلاف برای رسیدگی ارجاع می‌شود.

منبع: ضمیمه تپش روزنامه جام‌جم