دور برگردان مقتدی صدر در عراق

در هر حال، تحولات اخیر عراق یادآور تحولات تلخ این کشور در سال‌های ۲۰۱۸ و ۲۰۱۹ میلادی است؛ جایی که عراق بحران‌زده به بستری برای مانور آمریکا و احیای تروریسم تکفیری وابسته به غرب و رژیم‌صهیونیستی تبدیل شد. بازیگردانان این بازی خطرناک در کاخ‌سفید و تل‌آویو نشسته و در حال خط و نشان کشیدن برای تجزیه عراق هستند.

رهبر جریان صدر عراق پس از بیانیه مهم آیت‌ا... سید‌کاظم‌حائری، مدعی شد هیچ زمانی ادعای رهبری و مرجعیت نداشته و برای همیشه از فعالیت‌های سیاسی کناره‌گیری می‌کند. آیت‌ا... سیدکاظم حسینی حائری که به عنوان مرجع تقلید بسیاری از حامیان جریان صدر و شخص مقتدی صدر شناخته می‌شود، با اعلام کناره‌گیری خود از مرجعیت به دلیل بیماری و کهولت سن، به طور غیرمستقیم مقتدی صدر را خطاب قرار داد و از تفرقه‌افکنی میان مردم عراق به نام شهیدین صدر به‌شدت انتقاد کرد. در بیانیه مقتدی صدر آمده است: «بسیاری از جمله آقای‌حائری فکر می‌کنند این رهبری به لطف یا دستور آنان به دست آمده است در حالی که این به لطف خداوند و فیض پدرمان بوده است. هرگز ادعای عصمت یا اجتهاد یا حتی رهبری نکرده‌ام و صرفا خود را امرکننده به معروف و نهی‌کننده از منکر می‌دانم.»

مقتدی صدر این بار نیز اعلام کرده است دیگر در امور سیاسی دخالت نکرده و از اکنون همه دفاتر وابسته به خود جز مرقد و موزه و مؤسسه میراث خاندان صدر را مسدود می‌کند. با این حال، مقتدی صدر دستوری به هواداران خود مبنی بر عدم استمرار آشوب در عراق نداده است. جریان صدر عراق از بیش از یک ماه گذشته به دلیل اختلافات سیاسی، طرفدارانش را به تظاهرات واداشته و آنان با اشغال ساختمان پارلمان، روند سیاسی کشور را تعطیل و تشکیل دولت جدید را به تاخیر انداخته اند. همزمان، حامیان صدر در محوطه شورای‌عالی قضایی عراق به عنوان مهم‌ترین نهاد قضایی این کشور نیز تحصن کرده و موجب تعطیلی تمامی نهاد‌های قضایی در عراق شده‌اند.

آنچه مسلم است این‌که آمریکا و عربستان سعودی از یک سو تلاش می‌کنند از جریان مقتدی صدر به عنوان عامل ایجادکننده شکاف میان شیعیان استفاده کند و از سوی دیگر، با حمایت از ناآرامی‌های طرفداران صدر موجبات خلق بحران‌های مزمن امنیتی در عراق را فراهم آورند. این همان نقشه راهی است که انتظار می‌رفت مقتدی صدر، آن را رصد کند و مانع از تحقق آن شود، اما هنوز این اتفاق رخ نداده است. از همان ابتدا مشخص بود دموکرات‌ها پس از حضور مستقیم در کاخ‌سفید قصد داشتند عوامل ناامن کننده در عراق و منطقه را به صورتی شدیدتر تقویت کنند. این رویکرد در جبهه دموکرات‌های آمریکا مسبوق به سابقه بوده است. نباید فراموش کرد آن‌ها (دموکرات‌ها) حتی سال ۲۰۱۳ میلادی و در دوران ریاست‌جمهوری اوباما، بابت تأسیس و تجهیز داعش، جبهه النصره و دیگر تروریست‌های تکفیری حاضر شدند هزینه‌های زیادی بپردازند. بایدن خود یکی از مؤسسان داعش و گروه‌های تروریستی- تکفیری در منطقه محسوب می‌شود. باید در نظر داشت بازی بایدن در منطقه، حتی نسبت به ترامپ نیز خطرناک‌تر است. تجزیه عراق نقطه ثقل بازی آمریکا و شبکه وابسته به آن در منطقه است، زیرا بحران‌سازی در عراق می‌تواند کل منطقه را تحت تأثیر خود قرار دهد، بنابراین در رصد و مهار این بازی خطرناک باید روی نقطه ثقل حریف متمرکز شد.

بدون شک، کسی از مقتدی صدر انتظار ندارد از فعالیت‌های سیاسی کناره‌گیری کند، بلکه خروج از مدار بازی آمریکا در منطقه و بغداد از یک سو و جلوگیری از سوء استفاده سعودی‌ها و صهیونیست‌ها از شرایط داخلی عراق موضوعاتی نیست که جریان صدر بخواهد چشمان خود را روی آن‌ها ببندد. مقتدی‌صدر خود نیز باید نسبت به آثار و تبعات ایجاد بحران‌های مزمن امنیتی و گره‌های کور در بغداد آگاه باشد، زیرا این گره‌های کورهمان مواردی هستند که واشنگتن و دشمنان امنیت عراق به دنبال آن هستند. فراتر از آن، مسیر تجزیه عراق (طرح بایدن) از دل ناآرامی‌های داخلی مستمر در عراق می‌گذرد. آیا زمان آن نرسیده است که مقتدی صدر به انسداد این مسیر خطرناک روی آورد؟! امید است بیانیه مهم آیت‌ا.. حائری، دوربرگردانی برای جریان صدر محسوب شود و پس از آن شاهد حرکت رهبران سیاسی و اعضای این جریان در مسیر ثبات و آرامش داخلی در عراق باشیم. درنهایت این‌که در برهه کنونی و پس از احراز توطئه‌های آمریکا در عراق، گروه‌های شیعه و حتی گروه‌های غیرشیعی مخالف حضور اشغالگران، باید تمرکز بیشتری بر تقویت مولفه‌های مقاومت در این کشور داشته و بازی واشنگتن مبنی بر بزرگنمایی و استمرار اختلافات داخلی در بغداد را خنثی کنند. در این معادله، نباید مولفه‌ها و ثوابت زیربنایی و استراتژیک در عراق فدای اختلافات تاکتیکی، روبنایی و فراتر از آن هیجانی یا سوءمحاسبه سیاستمداران شوند. قاعده‌ای که رمز پویایی و موفقیت جریان‌های شیعی دربرابر تفرقه‌افکنی‌های غرب و متعلقات آن محسوب می‌شود. در این صورت شاهد تحقق شکست چندوجهی آمریکا در بغداد خواهیم بود.

روزشمار قانون‌شکنی‌های جریان صدر

۴ فروردین: جریان صدر به همراه حزب دموکرات کردستان و اتحاد اهل‌سنت حاکمیت، از تشکیل ائتلافی برای تشکیل دولت خبر دادند، اما در چند جلسه پیاپی نتوانستند پارلمان را به حدنصاب لازم برای انتخاب رئیس‌جمهور برسانند.
۱۰ فروردین: مقتدی صدر در توییت‌های تندی که مخاطبش چارچوب هماهنگی شیعیان بود، نوشت: «هرگز با شما توافق نخواهم کرد. انسداد سیاسی بهتر از توافق با شماست.»

۲۶ اردیبهشت: مقتدی صدر با بیان این که در زمینه تشکیل «دولت اکثریت ملی» موفق نشده است، تصریح کرد، یک راه بیشتر باقی نمانده و آن، تبدیل شدن به اپوزیسیون ملی است و مدت این اپوزیسیون را کمتر از ۳۰ روز اعلام کرد.
۲۲ خرداد: به دنبال درخواست مقتدی صدر از نمایندگان جریان صدر برای استعفا از پارلمان عراق، تمام نمایندگان این جریان از پارلمان استعفا کردند و چند روز بعد این استعفا از سوی رئیس پارلمان پذیرفته شد.
۲۴ تیر: ده‌ها هزار نفر از طرفداران جریان صدر از سراسر عراق به دعوت مقتدی صدر برای برگزاری نمازجمعه با عنوان «وحدت بخش» در خیابان الفلاح شهرک صدر بغداد تجمع کردند.
۵ مرداد: طرفداران مقتدی صدر در اعتراض به نامزدی محمد شیاع‌السودانی برای تصدی سمت نخست‌وزیری عراق، در منطقه سبز بغداد تجمع سپس مقر پارلمان عراق را تصرف کردند.
۱۹ مرداد: رهبر جریان صدر از دستگاه قضایی خواست حداکثر ظرف یک هفته پارلمان عراق را منحل و رئیس جمهوری نیز تاریخی برای برگزاری انتخابات پارلمانی زودهنگام تعیین کند.
یکم شهریور: به دنبال مخالفت شورای عالی قضایی عراق با درخواست صدر برای انحلال پارلمان عراق، صد‌ها نفر از حامیان جریان صدر به سمت شورای عالی قضایی رفتند و در آنجا تحصن کردند.

روزنامه جام جم