بعد از برنج، پزشک هم از پاکستان می‌رسد

بیش از ۱۰سال است که کارشناسان و مسئولان حوزه سلامت هشدار می‌دهند در آینده‌ای نه‌چندان دور در حوزه تخصص‌های پزشکی کمبود خواهیم داشت و تازه‌ترین این نگرانی‌ها را می‌توان از حرف‌های محمد رئیس‌زاده، رئیس سازمان نظام پزشکی در پیش‌خطبه نمازجمعه همین هفته تهران متوجه شد.

جایی که گفت: «در رشته‌های بسیار ضروری جراح نداریم و با شرایط موجود مجبور می‌شویم با عقبگرد ۴۰ساله از هند، پاکستان و فیلیپین پزشک وارد کنیم.» اما آیا این موضوع تازه‌ای است و برای این چالش تدبیری اندیشیده شده است؟ خیر. ترسیم کاریکاتورگونه تداوم این وضعیت آن است که فقط تا چند سال دیگر در حالی با موج بی‌شماری از پزشکان متخصص پوست و پلاستیک و زیبایی مواجه خواهیم بود که جراح متخصص قلب یا متخصص بیهوشی نخواهیم داشت. بررسی آماری این وضعیت هم از بحرانی بودن این وضعیت حکایت دارد.

پنج سال پیش نایب‌رئیس انجمن جراحان قلب ایران اعلام کرده بود فقط۲۴۰متخصص جراحی قلب در کشور داریم و این آمار در حالی است که بدانیم افزایش بیماری‌های قلبی در جوانان یکی از موارد نگران‌کننده جامعه پزشکی است.

رئیس سازمان نظام‌پزشکی گفته است در آینده نیازمند کمک‌گرفتن از نیروهای تخصصی پزشکی از سایر کشورها خواهیم بود! این هم اتفاق تازه‌ای نیست و حالا می‌دانیم در هشت رشته جراحی مغز و اعصاب، زنان و زایمان، جراحی‌ عمومی، ارتوپدی، بیهوشی، گوش، حلق‌وبینی و چشم کمبود متخصص داریم که باید به سه‌برابر تعداد موجود برسد تا به کف استانداردهای جهانی برسیم.

سؤال مهم این است که چه عواملی در گرایش دانشجویان پزشکی برای انتخاب تخصص موثر است؟ شرایط جامعه؟ تفاوت درآمد بین رشته‌ها؟ سهولت و کم‌دردسربودن برخی از این تخصص‌ها؟ توصیه خانواده؟ پس نیاز جامعه و نظام سلامت کجای این مولفه‌های موثر در انتخاب قرار می‌گیرد؟ هرچند این موضوع تازه نیست اما از سال۹۶ زنگ‌خطر این حادثه با خالی‌ماندن صندلی‌های تخصص در برخی رشته‌های مادر همچون بیهوشی، طب‌اورژانس، جراحی‌عمومی، داخلی، اطفال، عفونی، جراحی‌قلب، جراحی اطفال، فوق‌تخصص کلیه، خون و سرطان با سرعت بسیار نگران‌کننده‌ای به‌صدا درآمده است.

حسینعلی شهریاری، رئیس کمیسیون بهداشت و درمان مجلس چند ماه پیش در نامه‌ای حذف روش پرداخت پلکانی را از راه‌های جلوگیری از این رویه عنوان کرده بود.

او گفته بود تبدیل مالیات پلکانی از ۳۵ به ۱۰درصد (برابری مالیات بخش خصوصی و دولتی) به شرط تمام‌وقت جغرافیایی یکی از راه‌های ترغیب دانشجویان به تحصیل در رشته‌های تخصصی است. جالب این‌که تا امروز در حالی پزشکان شاغل در بخش دولتی مجبور به پرداخت ۳۵درصدی مالیات هستند که همان پزشکان در بخش خصوصی تنها ۱۰درصد مالیات پرداخت می‌کنند.

انجمن جراحان قلب هشدار داده از ظرفیت مورد نیاز سالانه جراحی قلب کمترین میزان استقبال شده است؛ وضعیت دیگر رشته‌های تخصصی پزشکی هم بهتر از جراحی قلب نیست.

از ۴۰۰ ظرفیت پذیرش دستیار تخصصی در آزمون ۴۷دوره دستیاری برای پذیرش در رشته طب‌اورژانس در سال گذشته ۲۶۹ ظرفیت خالی مانده است.

خالی ماندن ظرفیت رشته حیاتی طب اورژانس درحالی است که پزشکان عمومی علاقه کمتری به ادامه تحصیل در رشته مهم بیهوشی نشان دادند و ۲۴۲ جای خالی برای رشته بیهوشی نتیجه آزمون دستیاری در مرداد ۹۹ بوده است.

مصطفی قانعی، دبیر شورای آموزش پزشکی و تخصصی هم مردادماه امسال آماری از ظرفیت خالی برخی رشته‌ها عنوان کرده که قابل‌توجه است.

آن‌طور که او گفته درصد ظرفیت خالی‌مانده در رشته طب‌اورژانس ۹۱درصد، ظرفیت خالی رشته بیهوشی ۶۹درصد و ظرفیت خالی رشته عفونی ۶۸درصد بوده است و البته بعد از انتخاب رشته و ورود به بخش نیز در این رشته‌ها ریزش یا تقاضا برای تغییر رشته زیاد است.

درحالی‌که سالانه ۱۶۰ نفر از پزشکان جوان در امتحانات ورودی فوق‌ تخصصی جراحی پلاستیک شرکت می‌کنند که تعداد متقاضیان برای شرکت در رشته جراحی قلب کمتر از پنج نفر است؛ تعدادی که حالا سازمان نظام پزشکی می‌گوید امسال صفر شده است.​​​​