اروپا و راهکار خروج از روزهای خطرناک

جوزپ بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در اظهار‌نظری با اشاره به تحولات بین‌المللی به‌ویژه در اروپا گفته که این قاره در لحظات خطرناکی به‌سر می‌برد. او شرایط کنونی قاره اروپا را شرایطی دشوار توصیف کرده و معتقد است اوضاع امنیتی کنونی، دشوارترین دوران را از لحاظ امنیتی برای اروپا رقم زده است و اروپایی‌ها در خطرناک‌ترین دوران از زمان جنگ سرد تاکنون به‌سر می‌برند.

دست و پنجه نرم کردن اروپا با مشکلات و خطر‌ها موضوعی نیست که به یکی دو ماه اخیر مربوط باشد بلکه سال‌هاست که تحلیلگران سیاسی و اتاق‌های فکر نسبت به آن هشدار می‌دهند، اما در این زمینه اقدامی صورت نگرفته و از چند ماه قبل با شروع بحران اوکراین و برجسته شدن مشکلات، مقامات سیاسی به فکر چاره‌جویی افتاده‌اند.

مشکلات این روز‌های کشور‌های اروپایی را باید ناشی از چند مسأله دانست که مهم‌ترین آن‌ها نبود رهبری قدرتمند در این اتحادیه است. به‌جز این مسأله، کشور‌های اروپایی با دو چالش جدی دیگر مواجه هستند که آن‌ها را در ماه‌های اخیر به مشکل انداخته است؛ اولی نداشتن نیروی نظامی مستقل و قدرتمند و وابستگی بیش از حد آن‌ها به ناتو و آمریکاست. بسیاری از تحلیلگران معتقدند نیروی نظامی مستقل، مقدمه یک اروپای قوی است. جوزپ بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا پیش از این درباره این موضوع گفته بود: محیط امنیتی جدید نشان می‌دهد که اتحادیه اروپا باید مسئولیت بیشتری در قبال امنیت خود بپذیرد. برای این منظور، ما به نیرو‌های مسلح اروپایی مدرن و کارآمد نیاز داریم که به سطوح بالاتر تحولات نگاه کنند و همچنین در تلاش برای افزایش توانایی‌ها و نیرو‌ها باشند.

به‌جز نداشتن نیروی نظامی مستقل، اروپایی‌ها با چالش دیگری روبه‌رو هستند که به ساختار این اتحادیه مربوط است. بر‌اساس پروتکل‌های فعلی، هر تصمیم سیاست خارجی اتحادیه اروپا مستلزم حمایت تمامی کشور‌های عضو است و هریک از اعضا می‌تواند با به‌کارگیری حق وتوی خود، تصمیم سایر کشور‌ها را بی‌اثر و از اقدام اتحادیه اروپا جلوگیری کند. به اعتقاد تحلیلگران سیاسی، برای این‌که اروپا بتواند به‌صورت مستقل و قدرتمندتر در عرصه بین‌المللی نقش‌آفرینی کند روند تصمیم‌گیری اتحادیه اروپا باید تغییر کند چرا که در شرایط فعلی گرچه تمامی کشور‌های اروپا پیرو سیاست‌های آمریکا هستند، اما حتی اگر برخی از کشور‌ها نیز خواسته باشند اقدامی مستقل انجام دهند کشور‌های دیگری که ارتباط تنگاتنگی با آمریکا دارند در صورت موافقت نکردن آمریکا با تصمیم اتحادیه اروپا با آن مخالفت می‌کنند و با چنین سیستمی بعید است که اروپایی‌ها هیچ‌گاه بتوانند در عرصه بین‌المللی مستقل نقش‌آفرینی و عمل کنند. بسیاری از اعضای اتحادیه اروپا برای حل این مشکل پیشنهاد کرده‌اند که شرط وحدت رویه (ضرورت موافقت تمامی اعضا با تصمیمات اتحادیه اروپا) حذف شود و رای اکثریت، جایگزین آن شود چرا که تا وقتی اتحادیه اروپا حق وتوی بدون هزینه را حذف نکند، هرگز به‌عنوان یک بازیگر اصلی در امنیت جهانی جدی گرفته نخواهد شد.