فرصت درخشان همکاری رسانه‌ای میان ایران و ترکیه

به گزارش جام جم آنلاین، این رخداد میمون در ادامه برنامه‌های سفر رسمی رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه به کشورمان رقم خورد و در قالب طرح جامع همکاری بلندمدت میان ایران و ترکیه، موافقت‌نامه‌هایی در زمینه همکاری‌های رادیو و تلویزیونی، توسعه تامین اجتماعی و ورزش، حمایت از بنگاه‌های کوچک اقتصادی و همکاری میان سازمان سرمایه‌گذاری و کمک‌های اقتصادی و فنی ایران و دفتر سرمایه‌گذاری ریاست‌جمهوری ترکیه از اسناد و یادداشت تفاهم‌نامه‌هایی است که به امضای مسئولان دو کشور رسید.

بی‌شک تقویت روابط رسمی و دیپلماسی فرهنگی ایران با کشور‌هایی از جمله ترکیه از جهات مختلف بسیار پراهمیت است؛ از طرفی در صورت بهره‌برداری از تمامی ظرفیت‌های این توافق مشخص می‌شود دیپلماسی فرهنگی در غرب آسیا بیش از هر جای دیگر جهان در بهبود و گسترش روابط سیاسی، اقتصادی اثرگذار است. چرا که در این جغرافیا میان کشور‌ها اشتراکات و انطباقات فرهنگی بسیاری وجود دارد که تاثیر این گونه از دیپلماسی را دو صد چندان می‌کند.

از طرف دیگر حضور برنامه‌ریزی شده برای همکاری از سوی رسانه‌ملی، ظرفیت‌های بالقوه رسانه‌ای را در تسریع و گسترش روابط فرهنگی، بیش از پیش آشکار می‌کند.

تولیدات مشترک تلویزیونی در حوزه تاریخ، میراث مشترک فرهنگی، ادبی، علمی، هنری و انسانی مهم‌ترین موضوعات همکاری میان رسانه‌های رسمی دو کشور است. بهره‌گیری از عرصه‌هایی از جمله فنی، لوکیشن‌ها و...

از طرفی این همکاری مراقبت‌های خاصه را می‌طلبد؛ چرا که فرهنگ در روابط بین‌الملل به مثابه یک شمشیر دو لبه است با یک لبه همکاری و لبه دیگر تضاد. در این حوزه برداشت ما از سپهر فرهنگ در دو مبنا دسته‌بندی می‌شود؛ اول عامل چالش برانگیز که از آن به عنوان تهدید «تاثیر منفی» نام می‌بریم و دوم عامل فرصت‌ساز که آن را تحت عنوان فرصت «تاثیر مثبت» می‌شناسیم. میان ایران و ترکیه پیش از هرچیز، تاریخ دوره عثمانی نقطه افتراق و تهدید «تاثیر منفی» تلقی می‌شود که از قضا مورد توجه فرهنگی ترکیه است. اما چه بسیار فرصت‌های «تاثیر مثبت» از قصه‌ها، افسانه‌ها، عاشقانه‌ها، ساختار زبانی و دیوان‌سالاری و ... که در انتظار تولید مشترک هستند و با تمرکز برآن‌ها فرصتی به افتراق‌ها نمی‌رسد.

اما معبر عبور از این میدان پر از مین و تهدیدات داخلی و خارجی برای برهم زدن نتیجه این تفاهم چیست؟ آنچه روشن است براساس تلاش ۴۰۰ ساله رقبای فرهنگی‌مان، از همان ابتدا بحث چالش و تضاد دراین همکاری پررنگ‌تر از همدلی توافق است. اگر بپذیریم فرهنگ ترکیبی پیچیده از عناصر متناجس دارای معانی متکثر و چند وجهی است، گنجاندن صرف آن در دو قطب فرصت و چالش، به نظر نگاهی تقلیل‌گرایانه است. در این میان تنها روندی که مسیر را برای اهل نظر و عمل روشن می‌کند، «پژوهش» است؛ آن هم پژوهشی جامع و فرامتنی در سرفصل‌های کلان و خرد. در این میان آنچه کار را دشوار می‌سازد، کمبود منابع فرهنگی در زمینه روابط دو کشور است. باید در سرفصل‌های پژوهشی با الصاق رسانه‌ای تلاش کرد چالش‌ها در روابط فرهنگی مورد تجزیه و تحلیل قرار بگیرد تا بتوان فرصت‌هایی برای تعامل ایجاد کرد و از آن برای گسترش روابط دوستانه میان ایران و همسایگان آن و در نهایت تامین منافع و اهداف ملی ایران و گسترش دوستی و همکاری منطقه‌ای بهره گرفت.

روابط ایران و ترکیه به دلیل تجربیات مشترک در زمینه مدرنیته، ساختاردیوانی، قانون اساسی، تشابهات حکومتی و ... با دیگرکشور‌های منطقه ایران فرهنگی متفاوت است و از الگوی خاصی پیروی می‌کند که می‌توان آن را «دامنه فرهنگی» نامید. دامنه فرهنگی تمامی عرصه‌های روابط ایران و ترکیه را در بر می‌گیرد؛ هم فرهنگ رسمی و هم فرهنگ عامه. این فرصتی درخشان برای پراثر کردن یک همکاری مشترک در عرصه رسانه، و فرهنگ و هنر است که باید آن را دریابیم.

همکاری‌های خبری در منطقه

وقتی در یک ارتباط فرهنگی بحث محوری، چالش‌ها باشد امکان رسانه‌ای در بخش خبر و تحلیل نسبت به تولید محتوا اولویت‌هایی پیدا می‌کند. چه ابزاری بهتر از اطلاع رسانی و آگاهی‌بخشی که گفته‌اند برای دوستی و ثبات باید ابتدا چالش‌ها و نوع آن‌ها را شناخت تا بتوان آن‌ها را به فرصت تبدیل کرد. رسانه مولد، خاصه در عرصه خبر چنین کاربردی دارد؛ به ویژه در جغرافیای پرفتنه خاورمیانه. رسانه خبری هم در عرصه تضاد و هم در عرصه همکاری قابل کتمان نیست، اما بهره‌گیری از آن، به روشی که ما انتخاب می‌کنیم بستگی دارد که چگونه از طریق دیپلماسی فرهنگی آن را به سرانجام برسانیم. خوشبختانه سیاست رسانه‌ای ایران با دیگر کشور‌های همسایه بر پایه تعامل و رفع سوء‌تفاهم است و این‌گونه می‌توان به همکاری‌های مشترک با ترکیه در حوزه خبر امیدوار بود.

به همین دلایل می‌گوییم همکاری مشترک رسانه‌ای با ترکیه فرصتی است تا نشان دهیم دیپلماسی فرهنگی به عنوان عمده‌ترین ابزار بررسی چالش‌ها و فرصت‌های تعاملات فرهنگی میان ایران و همسایگان است. حالا این گوی و این میدان، امیدواریم این موقعیت به مدل‌سازی برای فرصت تبدیل شود.

منبع: روزنامه جام جم