مذاکره به‌مثابه ابزار نه استراتژی

مذاکرات برای جمهوری اسلامی به‌عنوان یک ابزار مشروع و کارآمد مدنظر است کما این‌که ایران در تاریخ ۴۳ ساله خود بعد از انقلاب اسلامی ثابت کرده موضوع استفاده از ظرفیت دیپلماسی و مذاکره به‌عنوان یک مساله جاافتاده، مدنظر دستگاه سیاست خارجی کشور بوده است. منتها مذاکره‌ای مطلوب خواهد بود که به نتیجه‌ای مثبت برای مردم منجر شود، حالا ممکن است این از امتیازی حداکثری یا حداقلی برخوردار باشد، اما درمجموع، حاصل همه گفتگو‌ها باید حاوی پیامد‌هایی باشد.

جمهوری اسلامی ایران زمانی از مذاکره اجتناب خواهد کرد که این گفتگو‌ها توأم با ضرر و خسارت برای منافع ملی یا بی‌نتیجه باشد. به عبارت ساده‌تر ایران بار‌ها اعلام کرده از مذاکره برای مذاکره اجتناب می‌کند. این رویکرد البته متفاوت با سیاست‌های آمریکاست. از این‌جهت که خلاف رویه ایران که گفتگو‌های دیپلماتیک را یک ابزار و تاکتیک می‌داند، مذاکره برای ایالات متحده آمریکا یک استراتژی است. به‌عبارت دیگر خود مذاکره برای آمریکایی‌ها یک دستاورد محسوب می‌شود.

اساسا آن‌ها استاد تکنیک‌های مذاکراتی هستند و در طول هشت دهه حضور استعماری خود در عرصه‌های بین‌المللی، تلاش کردند با این استراتژی به منافع خود برسند. در واقع هدف آمریکایی‌ها از مذاکره این است که چیزی را بستانند، نه آن‌که چیزی را به اشتراک بگذارند. آقای ظریف، وزیر خارجه پیشین جمهوری اسلامی ایران در گفت‌وگویی بیان کرده بود آمریکایی‌ها می‌گویند آنچه من دارم، مال من است و آنچه مال تو است، باید روی آن مذاکره کنیم. چنین ذهنیت و برداشتی از مذاکره، درواقع هیچ نشانی از گفت‌وگوی دیپلماتیک ندارد، بلکه نوعی غارتگری به شکل مسالمت‌آمیز است. در شرایط کنونی و باوجود ادامه فشار‌های آمریکا، غرب و همچنین صدور قطعنامه‌ای ضدایرانی در شورای حکام، بازهم دولت سیزدهم، مذاکرات وین را ترک نکرده و هرزمانی که شرایط برای گفتگو فراهم شود، باردیگر به میز مذاکرات برمی‌گردد.

 

منتها گفتگو‌هایی که از چارچوب و ضابطه‌ای درست برخوردار بوده و منتج به نتیجه باشد. البته این حق را نیز باید برای مردم ایران قائل بود که از مذاکره رویگردان باشند، چراکه از سال ۸۲ تاکنون بار‌ها درباره فعالیت‌های هسته‌ای ایران گفتگو کرده‌ایم، اما همچنان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی که یک نهاد حقوقی و فنی است با رویکرد‌های سیاسی، وضعیت ایران را سفید اعلام نکرده است. این شواهد حاکی از آن است که تلاش غرب، آمریکا و همچنین نهاد‌های بین‌المللی برای آن است که مذاکرات را تا رسیدن به منافع خود ادامه دهند، اما نکته قابل‌تأمل این‌که دولت سیزدهم در کنار اعلام آمادگی برای ازسرگیری مذاکرات به‌صراحت اعلام کرده منافع ملت ایران را به نتیجه احتمالی گفتگو‌های وین برای احیای برجام، گره نخواهد زد و از طریق گسترش روابط تجاری و اقتصادی با همسایگان و کشور‌های همجو‌ار در جهت ارتقای سطح معیشت مردم می‌کوشد.