ورود به عصر بی‌مهندس‌ها

به گزارش جام جم آنلاین، البته این بی‌توازنی چند سالی است که آغاز شده، ولی امسال کار به جایی رسیده که گروه آزمایشی ریاضی و فنی حتی کمتر از گروه زبان‌های خارجی و هنر داوطلب دارد. درواقع بازار رشته ریاضی به‌وضوح از سکه افتاده و در عوض، گروه آزمایشی تجربی یک‌تنه می‌تازد و پس از آن علوم‌انسانی با فاصله‌ای قابل‌ملاحظه، آن را تعقیب می‌کند. برخی به این وضعیت، «زنگ‌خطر» لقب داده‌اند مثل رئیس سابق بنیاد ملی نخبگان که نگران «مادر همه علوم و منطق صحیح فکر کردن» است.

اگر استان سیستان‌وبلوچستان را فقط یک مثال بدانیم، ولی همین تک‌مثال می‌تواند توزیع نامتوازن متقاضیان در گروه‌های پنجگانه آزمون سراسری را به‌خوبی نشان دهد. در این استان، امسال ۶۶هزار و ۸۴۱ داوطلب در کنکور شرکت می‌کنند که ۳۰هزار نفر از آن‌ها در گروه علوم‌انسانی، ۱۷هزار داوطلب در گروه علوم‌تجربی و فقط ۲۸۶۰ نفر در گروه علوم ریاضی وارد رقابت می‌شوند.

در واقع در این استان محروم، رشته ریاضی به‌شدت مغلوب علوم‌تجربی و علوم‌انسانی شده که می‌تواند ضمن به چالش‌کشیدن عدالت‌آموزشی، تصویری کلی از آنچه که در مدارس کشور و نزد دانش‌آموزان و خانواده‌های آن‌ها در جریان است، به‌دست‌دهد.

بهتر است مستندتر و با دیدی ملی به قضیه نگاه کنیم و از زبان آمار‌های سازمان سنجش که تعداد نهایی داوطلبان کنکور ۱۴۰۱ را روایت می‌کند میزان رغبت به رشته‌های مختلف تحصیلی را نشان دهیم و آن‌گاه در پی چرایی‌ها بگردیم.

امسال کنکور از روز چهارشنبه ۸ تیر آغاز می‌شود و تا شنبه یازدهم ادامه می‌یابد که داوطلبان رشته هنر نخستین گروهی هستند که آزمون می‌دهند. تعداد داوطلبان این گروه آزمایشی ۱۶۱هزار و ۳۴۳ نفر است درحالی‌که پارسال تعدادشان ۱۲۵هزار و ۱۲۱ نفر بود؛ پس داوطلبان این گروه بیشتر شده‌اند.

پس از آن در روز ۹ تیر داوطلبان علوم‌انسانی و علوم‌ریاضی در جلسه آزمون شرکت می‌کنند که جمعیت انسانی‌ها ۴۱۲هزار و ۵۷۷ نفر و جمعیت ریاضی‌ها ۱۴۵هزار و ۶۵۷ نفر است که تفاوت چشمگیر و محسوسی با هم دارند؛ درواقع داوطلبان ریاضی تقریبا سه‌برابر از رقبا در گروه علوم‌انسانی کمترند. سال گذشته ۳۷۰هزار و ۱۱۲ نفر در کنکور انسانی و در ریاضی نیز ۱۴۲هزار و ۶۲ نفر شرکت داشتند که اگرچه علوم‌ریاضی امسال حدود ۳۰۰۰ داوطلب بیشتر دارد، ولی همچنان جمعیت متقاضیان آن به پای علوم‌انسانی نمی‌رسد.

و، اما در گروه علوم‌تجربی که چند سالی است حدود نیمی از داوطلبان کنکور را تشکیل می‌دهد امسال ۵۷۴هزار و ۴۷۲ داوطلب حضور دارند تا به این ترتیب بی‌توازنی میان متقاضیان به اوج خود برسد. جالب این‌که این گروه آزمایشی فربه و پرطرفدار سال پیش ۵۵۴هزار و۸۶۰ شرکت‌کننده داشت که امسال حدود ۲۰هزار نفر نیز به آن افزوده شده است، اما این وضعیت چرا ایجاد شده و تا کجا قرار است ادامه یابد؟

تعداد داوطلبان درگروه علوم‌ریاضی و فنی امسال در حالی از زبان‌های خارجی که ۱۹۴هزار و ۹۱۰ داوطلب دارد نیز عقب افتاده و به کم‌متقاضی‌ترین گروه در کنکور ۱۴۰۱ تبدیل شده که برخی کارشناسان ریشه آن را در مدرسه و هنگام هدایت تحصیلی جست‌و‌جو می‌کنند.

نرگس ملک‌زاده، کارشناس مسائل آموزش‌وپرورش دراین‌باره به جام‌جم می‌گوید با این‌که سهمیه مدارس در رشته علوم‌تجربی کاهش یافته و همه تلاش مدیران و معلمان بر هدایت دانش‌آموزان به سمت رشته‌های ریاضی، علوم‌انسانی یا کارودانش است، اما از آنجا که براساس پیش‌فرض دانش‌آموزان و خانواده‌ها، ریاضی رشته‌ای سنگین، علوم انسانی یا کارودانش مخصوص افراد ضعیف و علوم‌تجربی رشته‌ای آینده‌دار است همچنان گرایش به سمت علوم‌تجربی بالا و کشش به سمت ریاضی اندک است، اما هجوم به سمت علوم‌تجربی باعث می‌شود تا اکثر داوطلبان برای تحصیل در رشته‌های دلخواه سال‌ها پشت کنکور بمانند درحالی‌که سایر رقبا تحصیلات‌شان را تمام کرده و حتی وارد بازار کار شده‌اند.

نکته‌ای که ملک‌زاده می‌گوید در آماری که عبدالرسول پورعباس، رئیس سازمان سنجش آموزش کشور ارائه داده نیز متبلور است. به گفته او، در آزمون سراسری امسال در حالی گروه علوم‌ریاضی فقط ۱۴۵هزار داوطلب دارد که ظرفیت پذیرش در این گروه ۲۵۰هزار نفر است. این آمار به‌خوبی نشان می‌دهد که امسال ۱۰۵هزار صندلی در زیرشاخه‌های ریاضی در دانشگاه‌ها خالی خواهد ماند.

توزیع نامتوازن تحصیلی در کشور یعنی موضوعی که رئیس سازمان سنجش به آن انتقاد دارد. البته گرچه به اعتقاد او انتخاب رشته، نیازمند هدایت تحصیلی هوشمندانه است، ولی به باور محمدرضا نیک‌نژاد، کارشناس حوزه آموزش‌وپرورش این ماجرا، از آبشخور‌های دیگری سیراب می‌شود. او به جام‌جم توضیح می‌دهد که در سال‌های اخیر به‌طورکلی گرایش جامعه به تحصیلات دانشگاهی کاهش یافته و همگام با جهان، تمایل به سمت کار‌های پول‌ساز افزایش یافته است. ولی در کشورمان هنوز کسانی که رسیدن به موفقیت و درآمد را از مسیر تحصیل دنبال می‌کنند، ترجیح می‌دهند به‌جای خواندن رشته‌های پردردسر مهندسی، در زیرگروه‌های علوم‌انسانی یا به‌ویژه تجربی تحصیل کنند، چون فکر می‌کنند این راه بهتر جواب می‌دهد.

نیک‌نژاد می‌گوید البته تجربه‌های عینی نیز به این وضع دامن زده است چراکه مردم می‌بینند بیشترین بیکاران که تحصیلات دانشگاهی دارند همانا در رشته‌های ریاضی و فنی درس خوانده‌اند، پس در نتیجه سعی می‌کنند از راهی که به بیکاری منجر می‌شود پرهیز کنند.

بااین‌حال باید دقت داشت فقط آزمون سراسری نیست که دستخوش این تحولات شده بلکه در تحصیلات تکمیلی نیز علوم‌پایه کاملا مغلوب است. به این معنی که در کنکور کارشناسی ارشد ۱۴۰۱، ۴۳۵هزار نفر در آزمون علوم‌انسانی شرکت کردند درحالی‌که داوطلبان گروه علوم پایه فقط ۳۵هزار نفر بودند یعنی یک بی‌تعادلی آشکار که ریشه‌هایش باید شناسایی و علاج شود.

منبع: روزنامه جام جم