پاکسازی تمام‌عیار سرطان

به گزارش جام جم آنلاین، یافتن روشی برای درمان قطعی سرطان همواره یکی از مهم‌ترین خواسته‌های پژوهشگران حوزه پزشکی در دهه‌های اخیر بوده و به همین خاطر هر روز شاهد توسعه روش‌های نوینی برای افزایش توان مقابله بشر با این بیماری هستیم. در نشست سالانه انجمن سرطان‌شناسی بالینی ایالات متحده که از ۱۳تا۱۷خرداد ۱۴۰۱ برگزار شد، گروهی از محققان نتایج آخرین دستاورد‌های خود درخصوص درمان سرطان روده بزرگ را با استفاده از نوعی ایمنی دارو اعلام کردند که در کارآزمایی بالینی روی ۱۴ بیمار موفق به درمان ۱۰۰درصدی سرطان شده است.

اعلام نتیجه پژوهش بالینی کوچک، اما تأمل‌برانگیز پژوهشگران مرکز سرطان «مموریال اسلون کترینگ» نیویورک، امید جدیدی را در توسعه درمان‌های سرطان به‌وجود آورده است. این مطالعه به طور همزمان در مجله پزشکی نیوانگلند نیز منتشر شد.

دوستارلیمب (dostarlimab-gxly) نوعی آنتی‌بادی اختصاصی (به عبارت تخصصی‌تر مونوکلونال) علیه یکی از پروتئین‌های سلول‌های سرطانی به نام پی‌دی-۱ (PD-۱) است که نقش مهمی در سرکوب سیستم ایمنی در بیماران مبتلا به سرطان دارد. محققان با تجویز این دارو به تنهایی برای ۱۴ بیمار مبتلا به نوعی سرطان روده بزرگ که در آن جهشی مانع ترمیم رشته دی‌ان‌ای در سلول‌های سرطانی می‌شود (dMMR)، موفق به درمان صد درصدی سرطان شده‌اند. یعنی این افراد بدون رنج بردن از روش‌های درمانی سخت و پرعوارض شیمی‌درمانی، پرتودرمانی و جراحی، به صورت کامل از شر سلول‌های سرطانی خلاص شده‌اند.

دکتر آندریا سرچک، رئیس بخش سرطان روده بزرگ و مدیر مشترک مرکز سرطان‌های کولورکتال و گوارشی سنین جوانی در مرکز سرطان مموریال اسلون کترینگ، در نشست انجمن سرطان‌شناسی بالینی با اشاره به هیجانی که تیمش بعد از بهبودی فراتر از انتظار اولین بیمار تجربه کرده بود، بیان کرد: «ما واقعا هیجان‌زده شده بودیم. اکنون در مجموع ۱۴ بیمار را درمان کرده‌ایم و همگی به دوستارلیمب به صورت صد درصد پاسخ کامل بالینی داده‌اند. هیچ‌یک از بیماران به شیمی‌درمانی، پرتودرمانی یا جراحی نیاز نداشته است. هیچ گزارشی از پیشرفت سرطان به درجه ۳ و ۴ دیده نشد. موردی از بازگشت بیماری مشاهده نشد؛ هر چند پیگیری طولانی‌تری برای اطمینان از دوام این درمان لازم است.»

متوسط پیگیری این بیماران در حال حاضر تنها ۶.۸ماه است، اما از این بین چهار بیمار نزدیک به دو سال است که پیگیری شده‌اند و چهار بیمار نیز هنوز کامل دوره شش‌ماهه درمان را طی نکرده‌اند.

کیمی نگ، سخنران مدعو و دانشیار دانشکده پزشکی هاروارد و مدیر مشترک مرکز سرطان روده بزرگ و رکتوم در موسسه سرطان دانا فاربر، درخصوص نتایج این پژوهش می‌گوید: «من فکر می‌کنم همه جمع حاضر در این نشست موافق‌اند که این نتایج از نظر بالینی معنی‌دار هستند. نرخ پاسخ صد درصدی بالینی در سرطان رکتوم بی‌سابقه است و از سوی دیگر فراهم شدن امکان کاهش عوارض با حذف پرتودهی لگنی و جراحی برای بیماران واقعا ارزشمند است.»

بیماران مبتلا به سرطان رکتومی که داوطلب شرکت در این کارآزمایی بالینی شده‌اند، به درمان‌های دشوار شیمی‌درمانی، پرتودرمانی و به احتمال زیاد، جراحی‌هایی نیاز داشتند که می‌تواند کیفیت زندگی فرد را تحت‌الشعاع قرار دهد و به اختلال عملکرد دفعی، ادراری و جنسی فرد منجر شود، همچنین ممکن بود به نصب کیسه‌های کولوستومی نیاز پیدا کنند. آن‌ها با این فکر وارد مطالعه شدند که پس از پایان آن، باید درمان‌شان را با این روش‌ها نیز تکمیل کنند، زیرا هیچ‌کس واقعا انتظار نداشت که تومور‌های آن‌ها ناپدید شوند، اما در نهایت شگفت‌زده شدند؛ هیچ درمان دیگری لازم نبود!

مطالعه فاز دوم بالینی این پژوهش در نهایت قرار است ۳۰ بیمار مبتلا به سرطان رکتوم دی‌ام‌ام‌آر مرحله بالینی ۲ و ۳ را مورد مطالعه قرار دهد. میانگین سنی ۵۴ سال است، اما سن بین ۲۶ تا ۷۸ است. دکتر سرچک تأکید می‌کند: «روش درمانی استاندارد مورد تجویز برای این بیماران به احتمال زیاد به هر سه روش شیمی‌درمانی، پرتودرمانی و جراحی نیاز داشته است.»

بیماران دوستارلیمب را با دز ۵۰۰ میلی‌گرم وریدی هر سه هفته به مدت شش ماه دریافت کردند. سپس تحت ارزیابی رادیولوژیک و آندوسکوپی قرار گرفتند. بیماران با پاسخ کامل بالینی پس از آن هر چهار ماه پیگیری شدند. پاسخ کلی با تصویربرداری رزونانس مغناطیسی مقعدی (MRI) و معاینه آندوسکوپی تعیین شد. دکتر سرچک بیان می‌کند: «در سرطان رکتوم دی‌ام‌ام‌آر، مهار پروتئین پی‌دی-۱ ممکن است بتواند جایگزین شیمی‌درمانی، ترکیب شیمی‌درمانی و پرتودرمانی یا ترکیب شیمی‌درمانی، پرتودرمانی و جراحی شود.» نتایج این مطالعه نشان می‌دهد که احتمال سوم می‌تواند به واقعیت تبدیل شود.

در چند قدمی نتیجه قطعی

دکتر نگ تصریح می‌کند: «هنوز جامعه آماری این مطالعه کوچک است و قبل از این‌که بتوان از این یافته به طور گسترده استفاده کرد به آزمایشات بیشتری نیاز است.» شگفتی دیگر پژوهش فوق این بود که هیچ‌یک از بیماران عوارض بالینی قابل‌توجهی نداشتند. دکتر ونوک پژوهشگر سرطان که در این مطالعه شرکت نداشته، معتقد است نبود عوارض جانبی قابل‌توجه به این معنی است که هنوز تعداد افراد مورد مطالعه به میزان کافی نبوده یا این سرطان‌ها کاملا متفاوت هستند. دوستارلیمب اولین بار در ایالات متحده برای استفاده به عنوان داروی سرطان در اوایل سال ۲۰۲۱ تأیید شد. پیشینه شکل‌گیری این دارو به کارآزمایی بالینی که در سال ۱۳۹۶ با همکاری شرکت داروسازی مرک شکل گرفته، بازمی‌گردد که منجر به دریافت مجوز ایمنی داروی پمبرولیزومب شد. آنتی‌بادی‌های مونوکلونال مانند پمبرولیزومب و دوستارلیمب، آنتی‌بادی‌های آزمایشگاهی هستند که غیرفعال کردن اختصاصی یک پروتئین خاص با هدف درمان بیماری طراحی می‌شوند.

منابع: nytimes, nbc newyork.com, ascopost.com
عسل اخویان‌طهرانی - دانش و سلامت / روزنامه جام جم