ماه‌ گرفتگی بامداد فردا از ایران دیده نمی‌شود

از منظر دانش نجوم، ماه‌ گرفتگی زمانی رخ می‌دهد که زمین در مدارش به دور خورشید، بین خورشید و ماه قرار گرفته باشد و ماه در سایه یا نیم‌سایه زمین در فضا قرار بگیرد.

در بیشتر ماه‌های قمری ماه در حین گردش به دور زمین از بالا یا از پایین سایه و نیم‌سایه زمین در فضا عبور می‌کند و از این رو لزوما در شب چهاردهم هر ماه، شاهد وقوع خسوف نیستیم.

ماه‌گرفتگی بامداد دوشنبه ۲۶ اردیبهشت در حالی رخ می‌دهد که خورشیدگرفتگی دیگری نیز در ابتدای همین ماه قمری در ۱۱ اردیبهشت رخ داد و البته باز هم از ایران دیده نمی‌شد.

خسوف دوشنبه حدود ساعت ۲ و ۲۸ دقیقه (به وقت جهانی) صبحدم یکشنبه ۲۶ اردیبهشت برابر با ساعت ۶ و ۵۸دقیقه به وقت تهران شروع می‌شود و تا حدود ۱۰۴ دقیقه بعد در ساعت ۴ و ۱۲ دقیقه بامداد به وقت جهانی (۸ و ۴۲ دقیقه صبح به وقت تهران) به اوج می‌رسد که طبیعتا برای ما در ایران، این ساعت مقارن با روز بوده و ماه غروب کرده است. پایان این ماه‌گرفتگی نیز در ساعت ۵ و ۵۶ دقیقه به وقت جهانی (۱۰ و ۲۶ دقیقه صبح به وقت تهران) است.

از نظر علمی لحظه‌ای که کره ماه وارد نیم‌سایه زمین شود، خسوف آغاز می‌شود. در برخی ماه‌گرفتگی‌ها، قرص ماه فقط از نیم‌سایه زمین عبور می‌کند که به این نوع خسوف‌ها «ماه‌ گرفتگی نیم‌ سایه‌ ای» می‌گوییم که در جریان آن، تاریک شدن قرص ماه از زمین با چشم غیرمسلح مشهود نیست. خسوف‌هایی که در جریان آنها قرص ماه نارنجی یا سرخ‌رنگ می‌شوند، آنهایی هستند که ماه در جریان خسوف از سایه زمین در فضا عبور می‌کند و به آن خسوف کامل می‌گویند. جالب است بدانید قرمز دیده‌ شدن ماه از روی زمین در هنگام ماه‌گرفتگی کلی به دلیل انعکاس بخش قرمز طیف نور خورشید در جو زمین و بازتاب آن از سطح ماه است که در خسوف کامل روی می‌دهد.

در پایان یادآوری می‌کنم آخرین بار در ۵ مرداد ۹۷، شاهد خسوف کلی در ایران بودیم. پس از آن در ۱۶ خرداد ۹۹ نیز یک خسوف نیم‌سایه‌ای رخ داد.

خسوف کلی بعدی از ایران در ۱۶ شهریور ۱۴۰۴، قابل رؤیت خواهد بود. پیش از آن در ۱۵ اردیبهشت ۱۴۰۲، شاهد خسوف نیم‌سایه‌ای و در ۶ آبان ۱۴۰۲ شاهد ماه‌گرفتگی جزئی خواهیم بود.

کاظم کوکرم - دبیر گروه دانش روزنامه جام جم