خداوند متعال در طول سال، فرصتهایی را برای اقبال بندههایش قرار داهاست. مثل ماه شعبان، ایام دهه اول ذیالحجه، یکشنبههای ذیالقعده یا فرصتها و شبهای خاص عبودیت و بندگی. در یک نگاه کلی، اهل معرفت معتقدند در تمام این سفرههای بندگی که خداوند برای بندههایش پهن میکند، خروجی آنها این است که بنده به سوی خدا روی بیاورد، اما تنها ماهی که در این بین متمایز محسوب میشود، ماه مبارک رمضان است.
دلیل تمایز رمضان از سایر ماههای سال این است که در تمام ماههای سال قمری، بنده به سوی خدا اقبال میکند، اما در ماه مبارک رمضان خدا به سوی بنده روی میآورد. برای همین است پیامبر در خطبه شعبانیه میفرمایند: خدا به طرف شما اقبال و رو کرده است برای رحمت و مغفرت. در سایر ماهها باید حرکتی از سوی کسی انجام شود تا از سفره عبودیت چیزی نصیبش شود، اما در ماه مبارک رمضان حتی غافلان از ماه هم به این دلیل که خداوند خودش به سمت بنده رو کرده است، چیزی نصیبشان میشود، اما خودشان خبر ندارند.
این به معنای آن است که دایره وسعت رحمت و مغفرت خداوند در این ماه بیشتر میشود. برای همین است در شب اول این ماه شیاطین و «همذات» آنها را به غل و زنجیر میکشاند تا هیچ عاملی بندهاش را از رسیدن فرصتها محروم نکند. یکی از فرصتهایی که این اقبال را برای بنده ایجاد میکند، بهره بردن از سحرها و استفاده از ظرفیت آن است.
پیامبر نیز در اشاره به همین نکته فرموده: «و شبهایش، بهترین شبهاست.»
یکی دیگر از فرصتهایی که موجب اقبال بیشتر خداوند میشود، مأدبه و انس با قرآن است و شاید برای همین باشد قرآن، در این ماه نازل شد. در روایات نیز به این موضوع اشاره شده که بهار قرآن، ماه مبارک رمضان است.
اینکه خداوند میفرماید پاداش و ثواب یک آیه از قرآن به اندازه ختم قرآن است، نشان از اقبال پروردگار به بندههایش است. همچنین یکی دیگر از فرصتها در این ماه، بهرهمندی از سفره ادعیه اهلبیت در ماه مبارک رمضان است.
البته از برجستهترین فرصتها در ماه مبارک دستگیری از بندگان و داشتن دغدغه دیگران است.
شاید در این ماه تمام فرصتها تحتالشعاع همین یک امر قرار بگیرد و کسی که نیازمندی را بر سر سفره خود بنشاند یا فقیری را اطعام کند، به اندازه یا بیشتر از سایر فرصتها پاداش بگیرد. اگر کسی اهلش باشد و بتواند دستگیری کند، ماه رمضان بهترین فرصت است تا آدمی بیشترین بهره را از این ماه ببرد.
از مرحوم علامهطباطبایی نقل شده است که ما یک ماه مبارک رمضان را بهره میبریم و در عوض یکسال از آن استفاده میکنیم. این نشان میدهد اولیای خداوند نگاههاشان به ماه مبارک، نگاه مصرفی نبوده است.
نگاه سرمایهای بوده؛ یک ماه رمضان را بهره میبردند، یک سال خرد خرد از آن استفاده و سرمایهگذاری معنوی میکردند.
حجتالاسلام عباس صراف کارشناس مذهبی / روزنامه جام جم