فرصتی که سوخت، امیدی که مانده (+عکس)

هر سه از بهترین و زیباترین روستاهای گردشگری ایران هستند با سه اقلیم آب و هوایی متفاوت، اما دیدنی‌های دلربا و هوشبر؛ چشم اندازها و ظرفیت‌هایی که باعث شد از سوی کشورمان به سازمان جهانی گردشگری معرفی شوند تا در صورت انتخاب به مجموعه ابتکاری دهکده‌ های گردشگری جهان بپیوندند.

مجمع عمومی سازمان جهانی گردشگری اواخر هفته گذشته در مادرید، پایتخت اسپانیا برگزار شد و انتخاب بهترین روستاهای گردشگری جهان در دستور کار قرار گرفت و درنهایت نام ۴۴روستا به‌عنوان بهترین روستاهای جهان اعلام شد تا اولین مجموعه از دهکده گردشگری جهانی با حضور آنها شکل بگیرد. در این میان اما اثری از نام هیچ‌یک از سه روستای ایرانی در بین ۴۴ روستای منتخب نبود.

مثل خیلی از روستاهای دیگر جهان که نبود نامشان در فهرست منتخبان، ناراحتی و اعتراضشان را برانگیخت تا سازمان جهانی گردشگری این قول را بدهد که در فوریه سال آینده (اسفند۱۴۰۰) فراخوان دیگری می‌دهد و منتخبان دیگری را به فهرست برگزیده‌های جاری اضافه می‌کند.

یک دلگرمی برای همه کشورهایی که به دنبال رشد و توسعه صنعت گردشگری خود و جذب درآمد از این راه هستند، چه این‌که می‌دانند قرارگرفتن نام روستاها و مناطق گردشگری شان در فهرست برترین‌های جهان آن هم بدون صرف هزینه‌ای برای تبلیغ و معرفی، چه امتیاز بزرگ و سودآوری خواهد بود که نمی‌توان به‌راحتی از آن چشم پوشی کرد.

سازمان ملل همان‌طور که کمیته‌ای برای میراث جهانی دارد، زیرمجموعه و نمایندگی‌ای به نام سازمان جهانی گردشگری (UNWTO) دارد که مقر آن مادرید، پایتخت اسپانیاست.

این سازمان که درحال حاضر ۱۵۹ عضو دارد و کشورمان هم یکی از اعضای آن است، امروزه پیشتازترین و شناخته‌شده‌ترین سازمان بین‌المللی مرتبط با سفرو گردشگری است و مهم‌ترین وظیفه‌اش سیاستگذاری در حوزه گردشگری جهانی است تا از طریق توسعه این صنعت بتواند به توسعه اقتصادی، ریشه کنی فقر و بهبود سطح معیشت و زندگی مردم در سراسر جهان به‌ویژه مناطق کم برخوردارتر کمک کند.

از ابتکارات این سازمان نام‌گذاری روز جهانی گردشگری (۲۷سپتامبر) و انتخاب شعار سال به منظور توجه بیشتر به این صنعت و تلاش برای توسعه و گسترش توریسم و گردشگری بوده است.

از نکات قابل توجه عملکرد سازمان جهانی گردشگری طی سال‌های اخیر توجه ویژه آن به روستاها و رونق آنها برپایه صنعت گردشگری بوده است و اتفاقا بر همین اساس این سازمان شعار خود را درسال۲۰۲۰ گردشگری و توسعه روستایی نامید؛ شعاری بجا برای سالی که شیوع ویروس کرونا گردشگری جهان را به کما برده بود و نیاز به یک بازنگری اصولی بر این صنعت دیده می‌شد.

با این‌که در شعار سال۲۰۲۱ سازمان جهانی گردشگری دیگر خبری از روستاها نبود و بر گردشگری برای رشد فراگیر تأکید شده بود اما این سازمان در راستای شعار گردشگری و توسعه روستایی طرح ابتکاری دهکده‌های گردشگری سازمان جهانی گردشگری را به کشورهای عضو ابلاغ کرده و از آنها خواسته بود مطابق شاخص‌های اعلام شده سازمان، سه روستای خود را معرفی کنند تا درصورت کسب آرای لازم توسط هیأت داوران سازمان نامشان در فهرست دهکده گردشگری جهان بنشیند و از امتیاز حمایت‌های معنوی و لوگو و نشان سازمان جهانی و همچنین تبلیغ و معرفی رایگان در سطح جهان بهره مند شوند.

معاونت گردشگری کشورمان هم ابتدا ۹ روستا را به صورت پایلوت برگزیده و درنهایت از میان آنها سه روستای کویری خرانق در استان یزد، روستای سردسیر و سرسبز برندق در استان اردبیل و جزیره لارک در استان هرمزگان را انتخاب کرده و پرونده آنها را تهیه و به سازمان جهانی گردشگری ارسال کرد.

جای خالی ایران

نشست سالانه سازمان جهانی گردشگری اواخر هفته پیش در مادرید اسپانیا برگزار شد و متولیان گردشگری کشورمان هم در این نشست سالانه حاضر شدند. یکی از برنامه‌های جانبی این نشست، انتخاب بهترین روستاهای گردشگری جهان از بین نام صدها روستایی بود که از سراسر جهان برای سازمان ارسال شده بود.

طبیعی است مسؤولان گردشگری کشورمان هم مثل بسیاری از کشورهای دیگر انتظار داشتند نام روستاهای خود را دست‌کم در بین ۴۴روستایی که تصویرشان روی مانیتور بزرگ مجمع سازمان نشست، ببینند اما این‌چنین نشد و ما راهی به این دهکده کوچک زیبا پیدا نکردیم.

سعیده نظری، رئیس گروه همکاری‌های تخصصی بین‌المللی معاونت گردشگری است. از او می‌پرسیم که شاخص‌های مد نظر سازمان جهانی گردشگری چه بود که سه روستای ما نتوانستند امتیازی در زمینه آنها به دست آورند.

نظری به ما می‌گوید که سازمان بین‌المللی گردشگری به دنبال آن است که صنعت گردشگری در روستاها به صورت پایدار ادامه پیدا کرده و به پایداری اقتصادی این مناطق کمک کند، تا به این ترتیب سطح زندگی روستاییان (از معیشت گرفته تا بهداشت و امنیت) بالا رفته و شاهد مهاجرت‌نکردن آنها به شهرها باشیم. در این راستا هر شاخصی که در راستای بهبود کیفیت زیرساخت‌های گردشگری مثل اقامتگاه و زیرساخت‌های رفاهی - خدماتی مثل راه و برق و... در روستاها وجود داشته باشد و به افزایش روحیه گردشگرپذیری روستاها کمک کند، مد نظر سازمان جهانی گردشگری و برای این سازمان مهم است و از شاخص‌های امتیازآور آن به‌شمار می‌رود.

به عبارتی ظرفیت‌های بالقوه روستاها اعم از آثار تاریخی و طبیعی و باغ‌ها و محصولات در بحث انتخاب روستاهای دهکده گردشگری چندان مهم نیست، بلکه این موضوع که این ظرفیت‌ها چقدر و چگونه توانسته‌اند باعث جذب گردشگر و درآمد حاصل از گردشگری شوند، مهم و مورد توجه و امتیازآور است و این یعنی همان توسعه پایدار اقتصادی از طریق صنعت توریسم و گردشگری که از اهداف و اولویت‌های مهم سازمان جهانی گردشگری است.

نظری معتقد است هر سه روستایی که از ایران معرفی شده شاخص‌های مورد نظر سازمان را داشته‌اند و پرونده کامل و جامعی هم برای آنها تهیه و ارسال شده که مورد تایید سازمان جهانی گردشگری هم بوده است، ولی در هر روی روستاهایی که پرونده آنها از سراسر جهان به سازمان ارسال شده درنهایت رتبه‌بندی شده‌اند و براساس همان رتبه‌بندی در هر بخش و کسب آرا و امتیاز از صدر تا ذیل فهرست منتخب نشسته‌اند.

ما خوب نبودیم

اگرچه متولیان گردشگری ایران معتقدند که سه روستای ایرانی معرفی‌شده با توجه به شاخص‌های سازمان جهانی گردشگری انتخاب و به سازمان مذکور معرفی شدند ​اما به نظر می‌رسد یک جای کار کمی می‌لنگد، ​آنجا که سازمان جهانی گردشگری در فراخوان و شاخص‌هایی که ارائه داده تاکید کرده آنچه برای این سازمان مهم است، نه ظرفیت‌ها و جاذبه‌های طبیعی و تاریخی روستاها، که توانایی بهره‌وری از آنها در راستای جذب گردشگر و بهبود زیرساخت‌های گردشگری و جذب درآمد از این طریق است. با این حساب اگرچه هر سه روستای ما جزو بهترین و زیباترین روستاهای گردشگری ایران یا حتی منطقه هستند اما مطلوب سازمان نبوده‌اند، چه این‌که اگر سراغ تک‌تک آنها برویم و شرایط و موقعیت آنها را بررسی کنیم، مشاهده می‌کنیم که با وجود آثار تاریخی و طبیعی بسیار اما نه‌تنها هنوز نتوانسته‌اند گردشگران زیادی را به سوی خود جذب کرده و درآمدی از این طریق کسب کنند، که حتی برخی از آنها از نظر زیرساخت‌های گردشگری،​ مثل اقامتگاه و خدمات رفاهی دیگر برای گردشگران کمبودهای بسیاری دارند؛ مشکلی که در بسیاری از روستاها و مناطق گردشگری کشور شاهد آن هستیم.

سه روستای مذکور ایرانی در صورتی می‌توانستند نظر داوران بین‌المللی را جذب کنند که از طریق داشته‌های طبیعی و تاریخی خود و امکانات زیرساختی گردشگران و درآمد گردشگری را سمت خود جذب کرده و معیشت پایدار خود را بر این اساس پایه‌گذاری می‌کردند، حال آن‌که آنها منتظر بودند تا پس از انتخاب در جامعه جهانی و معرفی از این طریق تازه درصدد جذب گردشگر و درآمد حاصله از آن برآیند.

هنوز فرصت داریم

در هر روی هنوز درهای فرصت به روی ایرانیان بسته نشده و به‌دلیل اعتراض‌های پیش‌آمده در سازمان ملل از سوی کشورهای مختلف​ قرار شده این سازمان دوباره در فوریه سال ۲۰۲۲ فراخوانی بدهد و روستاهای دیگری را انتخاب و به جامعه جهانی معرفی کند.

رئیس گروه همکاری‌های تخصصی بین‌المللی معاونت گردشگری به ما می‌گوید که هر کشور باید دوباره پرونده سه روستای خود را تهیه و به سازمان ارسال کند و از هم‌اکنون مشخص نیست که ایران کدام روستاهای خود را به این مجمع معرفی کند و آیا متولیان گردشگری ایران به این نتیجه می‌رسند که فرصت دوباره‌ای را به سه روستای خرانق، لارک و برندق بدهند یا این‌که سراغ روستاها و انتخاب‌های دیگری خواهند رفت.

در هر روی آنچه مشخص است و نظری هم بر آن تاکید دارد این است که اگر در فرصت پیش‌روی ایران با انتخابی صحیح بتواند نام یک یا چند روستای خود را در فهرست دهکده روستاهای جهانی جای دهد، می‌تواند از امتیاز بسیار بزرگ و مهم تبلیغات و معرفی رایگان و بدون هزینه در سطح جهان برخوردار شده و نامش در سایت گردشگری جهانی بنشیند و گردشگران از اقصی‌نقاط دنیا را به سوی خود جلب کند؛​ حتی گردشگران کشورهایی که عضو سازمان جهانی گردشگری نیستند ​اما همیشه به آمار موثق این سازمان استناد می‌کنند.

فاطمه مرادزاده - ایران / روزنامه جام جم