ورود دانشجوهای کاربلد‌ آزاد است! (+عکس)

دانشگاهی که دانشجویانش، حتی یک میکروسکوپ برای انجام و پیشبرد دروس عملی‌شان نداشتند اما حالا خودشان کارشناسان آزمایشگاه هستند و دستی در کار دارند.

این نتیجه همت و تلاش علی انیسیان، یکی از استادان دانشگاه ابن سینا‌ست که طرح راه‌اندازی آزمایشگاهی تخصصی را مطرح کرد و تا آخرین مرحله اجرا هم پای آن ایستاد.

آزمایشگاهی که با خرید فقط یک میکروسکوپ، آن‌هم با هزینه شخصی تجهیز شد و شروع به کار کرد اما حالا برای خودش برو بیایی دارد؛ آنقدر که فرصت کار و درآمدزایی به دانشجویان در حین تحصیل را داده و آنها را به بازار کار رشته تحصیلی‌شان امیدوارتر از همیشه کرده‌است.

هنوز هم نشانه‌هایی از انبار و گرد و خاک در قسمت‌های انتهایی سالن آزمایشگاه دیده می‌شود؛ سالنی که همین چند سال پیش، یک انباری پر از بار و وسایل اضافی و دست و پا گیر بود. بعد از آن هم تبدیل به اتاق کنفرانسی شد که به قول دانشجویان آزمایشگاه، تقریبا هیچ کنفرانسی در آن برگزار نمی‌شد اما حالا همه‌چیز در آنجا فرق کرده‌است؛ آنقدر که عنوان اتاق کنفرانس از سردر آن پایین آمده و تابلوی آزمایشگاه بر در ورودی نصب شده‌است.

این نتیجه پافشاری‌های علی انیسیان، به عنوان یکی از استادان دانشگاه است که بالاخره به انجام رسید. حالا آن انبار مخروبه و آن سالن کنفرانس بی‌رمق، به آزمایشگاهی تبدیل شده‌ که فرصت کار و درآمدزایی را برای همه دانشجویان علاقه‌مند کارهای آزمایشگاهی فراهم کرده‌است؛ دانشجویانی که امید چندانی نداشتند که در دوران تحصیل، بتوانند جایی به کار مشغول شوند و درآمدی داشته‌باشند ولی حالا این اتفاق افتاده‌است.

این را سعید وطنی، یکی از دانشجوهای مشغول در آزمایشگاه می‌گوید که به تازگی به درآمد رسیده‌است:« راستش با این‌که سه تا چهار روز در هفته کلاس داشتم و به دانشگاه می‌رفتم، فکر نمی‌کردم بتوانم شغلی در این دوران پیدا کنم؛ اما انگار اشتباه می‌کردم.»

انباری که آزمایشگاه شد

اینجا یک مرکز آموزشی است؛ مرکزی به نام ابن سینا که پیش از این، یک ساختمان مسکونی بود؛ ساختمانی که با تغییراتی در معماری داخلی، به شکل فعلی درآمد و شمایل یک مرکز آموزشی را پیدا کرده‌است. جایی که تا همین چند سال پیش، با وجود یدک کشیدن عنوان مرکز علمی‌ آموزشی، از داشتن یک آزمایشگاه ابتدایی محروم بود:«زمانی که در این مرکز مشغول به تدریس بودم، متوجه شدم این مرکز، آزمایشگاهی برای پیشبرد دروسی مانند درس عملی میکروب‌شناسی ندارد؛ آنقدر که مجبور بودیم از آزمایشگاه تشخیص طبی بیمارستان ابن‌سینا استفاده کنیم.

اتفاقی که باعث مزاحمت برای آزمایشگاه بیمارستان می‌شد و از طرف دیگر، احتمال خطر ابتلا به بیماری برای دانشجویان را بالا می‌برد.» موضوعی که باعث شد علی انیسیان، با یک تصمیم قاطع و البته با هزینه شخصی، میکروسکوپ دانشجویان را از میکروسکوپ بیمارستان جدا کند و همین کار را هم کرد:« در واقع این تصمیمی بود که سال ۹۳ گرفته شد و یک کلاس درس بسیار کوچک را به آزمایشگاه اختصاص دادم و با خرید یک عدد میکروسکوپ، آن را راه انداختم.» البته یک میکروسکوپ، کفاف نیاز دانشجویان را نمی‌داد اما باز هم از رفت و آمد به بیمارستان که بهتر بود:« ولی با گذشت زمان و ارائه دروس آزمایشگاهی متنوع، نیاز به ابزار و امکانات بیشتر، به مرحله ضرورت رسید.» و علی انیسیان دست به کار شد و سراغ آخرین طبقه از این ساختمان رفت که پیش از این، به طور اتفاقی، چشمش به آن خورده‌بود: «‌در واقع من پیشنهاد تبدیل این طبقه به آزمایشگاه پاتولوژی را دادم.» پیشنهادی که از طرف مدیران آموزشگاه پذیرفته شد؛ آنقدر که حالا و با گذشت بیشتر از چهار سال از این تغییر کاربری، این آزمایشگاه به‌قدری تجهیز شده‌است که بر اساس ایزو ۱۷۰۲۵، تقریبا نقصی در آن وجود ندارد.

اما شاید نقطه شروع این جریان و توجه به آزمایشگاهی علمی پژوهشی برای یک کارآفرینی درست و حسابی، بیشتر از ۲۰ یا ۳۰ سال پیش شروع شد.

از زمانی که علی انیسیان در دانشکده دامپزشکی کرج تحصیل می‌کرد؛ جایی که به قول خودش در روزگار قدیم تازه‌تاسیس بود و امکانات خوب و کافی به خصوص در حوزه آزمایشگاهی را نداشت:« برای همین بود که خودم به دنبال تهیه امکانات آزمایشگاهی در دروس عملی می‌رفتم.»

به‌واسطه همین اتفاق و برای پیشبرد درس‌هایش، به دنبال تجهیز و تامین امکانات آزمایشگاه بافت‌ شناسی، آن هم با حداقل هزینه و به اصطلاح با نرخ دانشجویی می‌رود؛ اتفاقی که باعث شد راه را برای تخصص و البته علاقه او به حوزه آزمایشگاهی باز کند:« من این را فهمیده بودم که آزمایشگاه‌ها می‌توانند فرصت بسیار خوبی برای کسب درآمد دانشجویان در همان دوران دانشجویی باشند اما کمتر کسی به این موضوع توجه می‌کند.» آزمایشگاه‌هایی که سرشار از فرصت برای دانشجوهایی هستند که در طول دوران دانشجویی، کسی به آنها اعتماد نمی‌کند و کار نمی‌دهد؛ این همان چیزی بود که برای مدت‌های زیادی در ذهن او ماند تا بالاخره توانست ایده‌اش را عملی کند.

یک کارآفرینی همه‌جانبه

یک تقسیم کار کاملا عادلانه رخ داده است؛ ایده، طرح و اجرایی کردن با علی انیسیان و همراهی و تقبل هزینه‌های ابتدایی، با مرکز آموزشی.

تقسیم کاری که باعث شد وی بتواند طرح کارآفرینی آزمایشگاهی‌اش را به اجرا برساند، نیازهای تخصصی را به بهترین شکل ممکن پیش ببرد و با کشیدن نقشه کلی آزمایشگاه و گرفتن مجوزهای لازم از سازمان‌های دولتی آن را به سرانجام برساند:« و از همه مهم‌تر حفظ و نگهداری مجوزها و دامنه‌ها و ارتباط با مشتریان را پیگیری کردم.»

در روزهای اول دست تنها شروع کرد اما به مرور زمان، او به همراه همان دانشجویان مشتاق کار آزمایشگاهی که حالا برای خودشان کارشناسان خبره‌ای شده‌اند، توانستند همان سالن کنفرانس نیمه‌کاره‌ای را که شبیه انباری شده بود، به آزمایشگاهی برای اهداف مختلف تبدیل کنند؛ آزمایشگاهی که حالا به جایی رسیده‌است که در جهت تشخیص تقلبات مواد غذایی با سازمان غذا و دارو همکاری می‌کند.

این‌طور که معلوم است، در این آزمایشگاه، دو نوع کارآفرینی جریان دارد. شکل مستقیم آن به این صورت است که دانشجویان مستعد دانشگاه ابن‌سینا و البته سایر دانشگاه‌ها، به عنوان کارشناس آزمایشگاه به کار مشغول می‌شوند و در دوران دانشجویی، درآمد خوبی به دست می‌آورند. نوع غیر مستقیم آن هم با آموزش‌های کاربردی به دانشجویان صورت می‌گیرد که باعث می‌شود به واسطه این آموزش، شرکت‌ها یا بیمارستان‌ها، خواهان جذب آنها شوند یا در جایگاه شغلی و علمی‌شان، ارتقای مرتبه داشته‌باشند. دانشجوهایی که در دوران دانشجویی، خیلی به کسب درآمد فکر نمی‌کردند.

این را سعید وطنی ۲۵‌ساله می‌گوید که کارشناس خبره‌ این آزمایشگاه شده‌است:« از سال ۹۳ که کاردانی دامپزشکی می‌خواندم، از کلاس بافت‌شناسی خوشم آمد؛ دکتر انیسیان هم برای این علاقه‌ام کم نگذاشت و خیلی از کارهای آزمایشگاهی این رشته را به من یاد داد.»

آنقدر که سعید، رشته کارشناسی‌اش را هم علوم آزمایشگاهی دامپزشکی انتخاب کرد:« کمتر از یک سال است که در این آزمایشگاه به کار مشغول شدم و تقریبا حوزه‌ای نیست که بر آن مسلط نباشم؛ از سلولی و مولکولی تا میکروبیولوژی و بافت‌شناسی و.. که همه آنها را در همین آزمایشگاه و بدون پرداخت هیچ هزینه‌ای یاد گرفتم. حالا هم به مرحله انجام پروژه‌ها رسیده‌ام و به صورت درصدی درآمد دارم.»

همکاری آزمایشگاه با سازمان دامپزشکی و غذا و دارو و انجام برخی نمونه‌های شخصی دانشجویان، از جمله فرصت‌ها و پروژه‌هایی است که در این آزمایشگاه وجود دارد و به کسب درآمد برای دانشجویان منجر می‌شود. حالا کار به جایی رسیده آزمایشگاهی که با یک میکروسکوپ شروع به کار کرد، امروز مجوز مرکز نوآوری گرفته ‌است؛ یعنی هرکسی که به آزمایشگاه مراجعه کند، می‌تواند فعالیت‌هایش را در آنجا انجام دهد و به هدف و درآمد مورد نظرش برسد. به قول علی انیسیان، این آزمایشگاه جایی برای این شده که دانشجوهای علاقه‌مند به حوزه آزمایشگاهی، در آن فعالیت کنند، وسیله تعمیر کنند و کاری که بلد هستند انجام دهند: «من هم در تمام این مسیر کنارشان هستم و هر کمکی از دستم بربیاید، برای پیشبرد اهداف‌شان به آنها‌می‌کنم.»

درآمد از اسقاطی‌ ها

اما انگار این آزمایشگاه، یک برگ برنده دیگر نسبت به سایر آزمایشگاه‌ها هم دارد: «در همان زمان دانشجویی و برای پیشبرد برخی دروس، لازم بود از امکانات و وسایلی استفاده کنیم که از دیگران قرض می‌گرفتیم؛ وسایلی که خیلی قابل استفاده نبودند و لازم بود دستی به سر و رویشان کشیده شود. من هم برای این‌که کارمان راه بیفتد، ساعت‌ها با آن وسیله سر و کله می‌زدم تا بالاخره به کار می‌افتاد.»

موضوعی که باعث شد علی انیسیان بتواند تخصصی در حوزه فنی ابزارهای آزمایشگاهی هم به دست بیاورد و امروز در آزمایشگاه فعلی از آن استفاده کند. آن‌قدر که حالا یکی از کارهای مهمی که در این آزمایشگاه انجام می‌شود، استفاده مجدد و دوباره از وسایل اسقاطی است؛ وسایلی که دیگر کار نمی‌کنند و یا هزینه تعمیر آنها برای بسیاری از متولیان آزمایشگاه نمی‌صرفد و آنها را دور می‌اندازند و وسیله نو جایگزین می‌کنند.

به نظر می‌رسد که این تجربه قدیمی، امروز به کار آمده‌ است: «ما این وسایل را از اسقاطی‌ها می‌خریم، با همان داشته‌های خودمان تعمیرش می‌کنیم و دوباره به چرخه برمی‌گردانیم. استفاده دوباره از این وسایل، به درآمدزایی برای دانشجویان منجر می‌شود.»

درواقع استفاده دوباره‌ای که از این وسایل می‌شود، باعث به نتیجه رسیدن پروژه‌هایی می‌شود که به درآمدزایی آزمایشگاه و نهایتا کارشناسان جوان و دانشجوی آن منجر می‌شود. یک تیر و چند نشان واقعی؛ هم تخصص تعمیر وسایل آزمایشگاهی را یاد می‌گیرند و هم درآمدی به دست می‌آورند. چه چیزی بهتر از این؟

نرگس خانعلی زاده - جامعه / روزنامه جام جم