انتخاب زندگی سالم با افزایش ایمنی در برابر قارچ سیاه

قارچ سیاه اگرچه یک بیماری جدید نیست، اما یک بیماری نادر به حساب می آید که میزان بروز دو در میلیون دارد و عامل آن یک قارچ فرصت طلب است؛ به این معنی که منتظر فرصتی است تا به بدن ما حمله کند. اما این بیماری افراد سالم و با سیستم ایمنی طبیعی را درگیر نمی کند. در حال حاضر نیز، ارتباط آن با بیماری کووید-19 دیده شده است، زیرا این بیماری هم سیستم ایمنی را تضعیف می کند و هم در افراد با سیستم ایمنی ضعیف بیشتر رخ می دهد. از سویی دیگر، برخی از درمان های این بیماری، شرایط را برای قارچ سیاه مناسب می کند
در ادامه به گفت و گو با « خانم دكتر سميرا اكبريه» فوق تخصص بيماري هاي عفوني درباره بيماري قارچ سياه مي پردازيم:
قارچ سياه چيست؟
بیماری قارچ سیاه یا «موکور مایکوزیس» يک عفونت قارچی جدی است که عموماً در افرادی که سیستم ایمنی ضعیف تری داشته و توان مبارزه کمتری با عفونت دارند بروز می‌کند.
قارچ سیاه چه علائمي دارد؟
بستگی به اندامی است که آلوده شده باشد و در شایع ترین حالت آن (تقریبا ۵۰% موارد) که عفونت سینوسها و مغز rhino-orbital-cerebral infection است بیشتر بصورت آبریزش بینی، تورم و درد و گاهاً بی حسی یک طرفه چشم، پیشانی یا صورت، سردرد، تب، زخم یا نکروز (بافت‌مردگی) بینی، سینوزیت و کاهش بینایی بروز می کند. در سایر موارد تهوع، استفراغ، تغییر رنگ پوست و در موارد شدید مغزی تغییرات خلق و خو تا کاهش سطح هوشیاری دیده می شود.
همچنین گسترش بیماری از سینوس ها به بافت های مجاور می تواند منجر به فلج اعصاب جمجمه و لخته شدن خون در شریان کاروتید شود..
این عفونت می‌تواند از طریق خون به سایر نقاط بدن گسترش یابد که تحت عنوان «موکورمایکوزیس» شناخته می‌شود. قارچ توانایی این را دارد که به اندام‌هایی مانند طحال، قلب و ريه گسترش یابد. در موارد شدید بیماری، فرد ممکن است تغییرات روانی را تجربه کرده یا گرفتار کما یا فوت شود. چنانچه این بیماری زودتر شناسایی شود، تشخیص و تجویز سریع درمان ضدقارچی مناسب برای بهبود بیماران مبتلا به قارچ سیاه اهمیت دارد.
نحوه انتقال قارچ سياه چگونه است؟
 بیماری قارچ سياه مسری نیست و  بیشتر با تنفس و یا خوردن غذای آلوده  و قرار گرفتن هاگ‌ها در یک زخم باز منتقل می شود این قارچ‌ اگر چه در محیط پیرامون (تجزیه مواد آلی مانند میوه و سبزیجات پوسیده، برگ و کود حیوانی) وجود دارند، اما معمولاً در انسان با سیستم دفاعی سالم بیماری ایجاد نمی کنند.
چه افرادی به بیماری قارچ سیاه مبتلا می‌شوند؟
از آن‌جایی‌که موکورمایکوزیس یک بیماری نادر است، بیشتر در بین افرادی که بهداشت فردی و محیطی را رعایت نکرده یا افرادی دیده می‌شود که  داروهایشان، سیستم ایمنی بدنشان را تضعیف کرده است. افراد مبتلا به دیابت، سرطان هاي  بدخيم،  پیوند اعضا، پیوند سلول‌های بنیادی ، افراد مبتلا به  نوتروپنی (یعنی تعداد گلبول‌های سفید خونشان کم است)، افرادی که به صورت طولانی مدت از کورتیکواستروئیدها استفاده کرده‌اند، افرادی که طولانی مدت داروی تزریقی مصرف کرده‌اند، افراد دارای آهن زیادی در بدن، نارس بودن و وزن کم هنگام تولد، بیشتر در معرض اين بيماري هستند
راههاي تشخیص قارچ سياه چيست؟
 با آندوسکوپی سینوس ها بیوپسی و نمونه ‌برداری انجام می‌شود و با استفادهCT و گاهاً MRI می توان شدت بیماری را تعیین کرد.
آیا بیماری موکورمایکوزیس قابل درمان است؟
به‌طور کلی با کنترل دوز داروها، تجویز دارو های ضد قارچ و دبریدمان (برداشتن بافت مرده) است. البته اگر بیمار کوید ۱۹ وابسته به دستگاه و در بخش مراقبت‌های ویژه بستری باشد ابتدا باید دزهای کنترل شده داروهای کورتون را دریافت کند و علائم کرونا را در این بیماران کاهش دهیم. پس از گذر از این مرحله درمان‌های دارویی و حتی جراحی برای برداشتن بافت های آسیب دیده انجام می شود.
مرگ و میر در بیمارانی که پیش از درگیری به این نوع عفونت، سال ها دارای بیماری زمینه‌ای بوده‌اند بیشتر اتفاق می‌افتد اما در موارد دیگر این عفونت قابل درمان است.
چگونه از قارچ سیاه در امان بمانیم؟
این بیماری مسری نیست و افراد به صورت تک گیر به آن مبتلا می‌شوند. افرادی که مبتلا به دیابت و بیماری‌های زمینه هستند و از داروی های ضد التهابی استفاده می‌کنند، باید بیش از پیش پروتکل های بهداشتی را رعایت کنند تا این بیماری نیز کنترل شود و از شیوع آن در کشور کاسته شود.
سایراقدامات پیشگیرانه شامل استفاده از ماسک بخصوص در مناطق با گرد و غبار و محافظت از پوست در برابر قرار گرفتن در معرض خاک مانند هنگام باغبانی یا برخی کارهای خاص در فضای باز است و اگر چنین امکانی وجود ندارد، توصیه می شود هنگام حضور در چنین مکان هایی، از دستکش و ماسک تنفسی استفاده کنیم؛ پس از طوفان و بلایای طبیعی از تماس مستقیم با ساختمان های آسیب دیده در اثر آب و سیل خودداری کنیم؛ همچنین برای کاهش احتمال ایجاد عفونت پوستی، صدمات پوستی را به خوبی با آب و صابون تمیز کنیم، به ویژه اگر در معرض خاک یا گرد و غبار قرار گرفته باشد.
با توجه به اینکه پیشگیری از این بیماری اهمیت بسزایی دارد، مواردی نظیر رعایت بهداشت فردی و محیطی، به ویژه شست و شو و ضدعفونی دست ها و پاها که بیشتر با خاک در ارتباط هستند؛ رعایت بهداشت دهان، کنترل مناسب قند خون به ویژه در افراد مبتلا به دیابت، پرهیز از مصرف خودسرانه دارو به ویژه کورتون خوراکی، پرهیز از مصرف غذا‌های مانده، تمیز نگه داشتن محیط از گرد و غبار و خاک، ماندن در منزل، دوری از رفتن به نواحی جنگلی، باغ، مزارع، باغ گل و پرهیز از انجام کارهای باغبانی و باغداری و کشاورزی راهکارهایی هستند که ما را در برابر این بیماری مصون می دارد.
افزایش ایمنی در برابر قارچ سیاه
در ادامه ضمن توصیه به انتخاب زندگی سالم  با استفاده صحیح از ویتامین ها، استراحت کافی، دوری از هر نوع مواد مخدر و انجام فعالیت های ورزشی، به عنوان دیگر راهکارهای پیشگیرانه در برابر قارچ سیاه، به مبتلایان به دیابت توصیه جدی تری در این زمینه دارد.
 مهم‌ترین نکته‌ای که وجود دارد این است که افراد مبتلا به دیابت، قند خون خود را به صورت منظم کنترل و رژیم غذایی را رعایت کنند. همچنین با توجه به نقش داروهای مصرفی در این بیماری، پزشکان نیز لازم است به ویژه در بیماران مبتلا به دیابت و یا افراد دارای نقص ایمنی، داروهای ضدالتهاب استروئیدی را با دقت بیشتری تجویز کنند.

رقيه لهجه- خبرنگار