به گزارش
جام‌جم آنلاین به نقل از ساینس الرت، قدرت و جهت میدان مغناطیسی زمین در طول هزاره‌ها بسیار تغییر کرده است. با توجه به این که این سپر مغناطیسی ما را از آسیب تابش کیهانی محافظت می‌کند، دانشمندان مشتاقند تا الگو‌های گذشته آن را مطالعه کنند تا دریابند که میدان در آینده چگونه تغییر می‌کند.
با این حال، ابزار‌هایی که قادر به اندازه‌گیری مستقیم میدان مغناطیسی زمین هستند تنها از حدود ۲۰۰ سال پیش در اختیار بشر قرار گرفته‌اند. بنابراین، برای ردیابی بیشتر میدان مغناطیسی در گذر زمان، باید به روش‌های دیگر روی آورد. برای مثال در یک مطالعه جدید، آثاری از یک سایت باستان‌شناسی در اردن، مربوط به حدود ۸ تا ۱۰ هزار سال پیش (عصر نوسنگی یا عصر جدید سنگ) به این منظور کشف شده است.
این اقلام که شامل ظروف سرامیکی و سنگ چخماق سوخته که برای ساخت ابزار‌های دیگر استفاده می‌شده است، ابزار‌های ویژه‌ای هستند، زیرا یکی از مراحل ساخت آن‌ها شامل قرار دادن آن‌ها در معرض دمای بسیار بالا بوده است.
این فرآیند گرمادهی و سرد شدن متعاقب آن، باعث شده است تا مواد معدنی و کریستال‌های خاصی در این آثار، اطلاعاتی منجمد شده‌ای را در مورد میدان مغناطیسی زمین در آن زمان در خود ذخیره کنند، پدیده‌ای که به عنوان «مغناطیدگی بازمانده» (Remanent Magnetization) شناخته می‌شود.
ارس بن یوسف، باستان‌شناس و پژوهشگر این کاوش می‌گوید: «این برای اولین‌بار است که از سنگ چخماق سوخته از سایت‌های ماقبل تاریخ برای بازسازی میدان مغناطیسی در دوره زمانی خود استفاده می‌شود. کار با این ماده امکان تحقیق در مورد ده‌ها هزار سال قبل را افزایش می‌دهد؛ زمانی که انسان‌ها در دوره‌ای طولانی پیش از اختراع سرامیک‌ها از ابزار‌های تهیه شده از سنگ چخماق استفاده می‌کردند.»
محل حفاری در اردن
محققان در مجموع ۱۲۹ شی مختلف را مورد بررسی قرار دادند و با استفاده از یافته‌های حاصل از آن به همراه یافته‌های حاصل از کار‌های قبلی، قابلیت استفاده از قطعات سنگ چخماق را به عنوان راهنمای قدرت میدان مغناطیسی را ارزیابی کردند؛ روشی که برای مطالعات آینده بسیار مفید خواهد بود.
نتایج به دست آمده از این مطالعات، کاهش قدرت میدان مغناطیسی در طول زمان استفاده از مصنوعات بود، که پس از آن در طول چند صد سال (که به هیچ وجه در نمای کلی تاریخ زمین طولانی نیست) مجددا افزایش یافته است.
با توجه نگرانی‌های موجود به دلیل ضعیف شدن میدان مغناطیسی زمین در طول زمان، دانستن این موضوع که چنین رخدادی پیش از این نیز مشاهده شده است، می‌تواند مفید باشد. این یعنی لزوما کاهش میدان مغناطیسی به این معنی نیست که حباب محافظ ما در چند قرن آینده از بین خواهد رفت.
لیزا تاوکس، ژئوفیزیکدان پژوهشگاه اقیانوس‌شناسی اسکریپس در این رابطه می‌گوید: «یافته‌های مطالعه ما می‌تواند اطمینان‌بخش باشد که این اتفاق قبلاً نیز رخ داده است. تقریباً ۷۶۰۰ سال پیش، قدرت میدان مغناطیسی حتی کمتر از امروز بود، اما در عرض تقریباً ۶۰۰ سال، قدرت آن افزایش یافت و دوباره به سطوح بالا رسید.»
این تصور وجود دارد که میدان مغناطیسی زمین در نتیجه جریان‌های جابجایی آهن و نیکل مذاب در هسته بیرونی زمین، در اعماق حدود ۳۰۰۰ کیلومتر زیر زمین، ایجاد شده است. اما اطلاعات زیادی در این خصوص در دسترس نیست که بتوان این فرضیه را با اطمینان پذیرفت. برخی از سوالات بی پاسخ در مورد این پدیده بزرگ، بر چگونگی ارتباط میدان مغناطیسی با فرایند‌های اتمسفر و تغییر آب و هوای زمین و چگونگی تأثیر آن‌ها بر یکدیگر متمرکز است.
اگرچه مطالعات زمین‌شناسی این امکان را ایجاد می‌کندکه برای ردیابی تغییرات مغناطیس زمین بیشتر به عقب برگردیم، اما از نظر دقت زمان‌بندی نمی‌تواند به اندازه تجزیه و تحلیل‌های باستان‌شناسی دقیق باشد؛ مزیتی که این مطالعه اخیر از آن بهره برده است.
بن یوسف می‌گوید: «ماهیت و منشأ میدان مغناطیسی تا حد زیادی حل نشده باقی مانده است. در این تحقیق، ما به دنبال نگاهی عمیق‌تر به این معمای بزرگ بودیم.»
نتایج این پژوهش در مجله معتبر علمی PNAS منتشر شده است.
