سنگریزه‌هایی‌ برای گلدان

انواع سنگ و سنگریزه‌ های رنگی تزئینی با رنگ‌های طبیعی و مصنوعی در بازار آن‌قدر زیاد شده که دیگر صدف‌ فراموش شده‌است.

این سنگ و سنگریزه‌ ها کاربردهای متنوعی هم دارند؛ از آکواریوم‌ها گرفته تا فضاسازی کف زمین در پارک‌‌، کنار استخر، روف‌گاردن‌ها و تزئین باغچه‌ها، گلدان‌های خانگی و تراریوم‌ها.

در این بین استفاده از سنگریزه در گلدان معمولا مخالفان و موافقان خودش را دارد. در گزارش امروز می‌خواهیم مزایا و معایب ریختن سنگریزه در گلدان را بررسی کنیم.

سنگریزه‌های طبیعی
سنگ‌‌هایی که در گلدان ریخته می‌شوند، به‌طورکلی دو نوع هستند؛ سنگریزه‌های طبیعی و سنگریزه‌های‌ مصنوعی.

سنگ‌های طبیعی دو ویژگی دارند: اول این‌که از سنگ‌های طبیعی موجود در طبیعت مثل سنگ و شن رودخانه‌ای و شن عربی ساخته می‌شوند. یعنی هیچ رنگ دیگری به آنها اضافه نشده و هر چه دارند از زیبایی ذاتی خودشان است. دوم این‌که اندازه آنها در کارخانه‌ یا با دستگاه تغییر داده نشده است.

تنوع سنگریزه‌های طبیعی نسبت به سنگ‌‌های مصنوعی کمتر است ولی این دلیل نمی‌شود بگوییم زیبایی‌شان کمتر است. سنگ‌های طبیعی دو نوع شکسته و صیقلی یا ساب‌خورده دارند. یک نوع از آنها هم در بازار وجود دارد که رنگ بسیار شفافی دارد و به جلاخورده معروف است.

نکته: از سنگ‌‌های رنگ طبیعی جلاخورده در آکواریوم استفاده نشود.

سنگریزه‌ های مصنوعی‌
سنگریزه‌های مصنوعی به‌صورت کارخانه‌ای خرد و معمولا رنگ می‌شوند. تنوع رنگ بسیار زیاد آنها باعث شده است افراد تمایل بیشتری به خرید و استفاده از آنها داشته باشند. شن‌های رنگی هم در این دسته قرار می‌گیرند.

سنگ‌‌ های مصنوعی هم دو نوع شکسته و صیقلی دارند، که انواع شکسته لبه‌های تیزی دارند. انواع صیقلی از نظر ظاهری جلوه بیشتری دارند و به دلیل سطح نسبتا صاف‌شان پررنگ‌تر به نظر می‌رسند.
سنگریزه‌های مصنوعی معمولا شش ماه تا یک سال ماندگاری دارند و اگر در معرض نور مستقیم آفتاب یا آبیاری زیاد نباشند عمر‌شان بیشتر خواهد شد.

نام‌گذاری سنگ‌ها
نام‌گذاری این سنگ و سنگریزه‌ها قانون و قاعده خاصی ندارد. مثلا ممکن است اسم یک سنگ در یک منطقه جغرافیایی یا فروشگاه با فروشگاه و منطقه دیگری متفاوت باشد. چون این‌کار معمولا سلیقه‌ای انجام شده است. نام‌گذاری به شکل ظاهری سنگ، بافت و شاید تم رنگی آن برمی‌‌گردد. به‌طورکلی چنین نام‌هایی برای سنگ‌های پای گلدان مرسوم است: سنگ قلوه‌ای، سنگ رودخانه‌ای، سنگ مالون، سنگ فلاورباکس، سنگ ورقه‌ای، سنگ تزیین فضای سبز که در اندازه‌های ریز و درشت است.

در این بین افرادی که موافق استفاده از سنگریزه‌ها برای تزیین گلدان‌‌ها هستند به مزیت‌هایی اشاره می‌کنند که در ادامه به آنها پرداخته‌ایم.

زیبایی: استفاده‌کنندگان از سنگریزه‌ها در پای گلدان، مهم‌ترین دلیل‌شان برای این‌کار، زیباکردن گلدان است. به‌خصوص این روزها که تنوع رنگ و شکل سنگریزه‌های مصنوعی آن‌قدر زیاد شده که ریختن‌شان پای بعضی گلدان‌ها، جذابیت دوچندانی به آنها می‌دهد. علاوه‌براین آنها می‌گویند این کار حس شادابی و نشاط را به محیط منتقل می‌کند.

جلوگیری از تبخیر: یکی دیگر از دلایل موافقان سنگریزه‌ها این است که آنها هم مانع رسیدن نور مستقیم آفتاب به خاک گلدان می‌شوند و هم نور را بازتاب می‌دهند. پس خاک گلدان دیرتر آب خود را از دست می‌دهد و گیاه دیرتر تشنه می‌شود.

علیه حشرات: موافقان استفاده از سنگریزه‌ها معتقدند آنها مثل یک سد دفاعی عمل و سطح خاک را برای ورود آفات غیرقابل نفوذ می‌کنند. مگر این‌که حشره خیلی ریز باشد و از درز سنگریزه‌ها وارد شود چراکه به این شکل فرصت نفوذ از حشرات گرفته می‌شود. موافقان حتی توجیه می‌کنند استفاده از سنگریزه‌ها هم روش راحت و ارزان و حتی بی‌هزینه‌ای است و هم به کاهش استفاده از سموم و محیط‌زیست سالم کمک می‌کند.

حفظ خاک گلدان: استفاده از سنگ و سنگریزه‌ها علاوه‌بر زیباتر کردن نمای ظاهری خاک، حسن دیگر هم دارد و آن‌این که مانع شست‌وشوی خاک رویی گلدان می‌شود. چون اگر با شیلنگ یا با سرعت زیاد به گلدان آب بدهیم سطح خاک نامنظم می‌شود، بخشی از خاک گلدان از ته آن بیرون می‌زند و حتی شاید خاک گلدان گود شود و یک نکته مهم این‌که در چنین شرایطی گیاهان جوان کاشته‌شده در گلدان با حضور سنگریزه‌ها، آسیب کمتری از آبیاری سریع و پرفشار می‌بینند.

مخالفان چه می‌گویند

در این بین‌ مخالفان نیز دلایلی برای خود دارند. آنها‌ می‌گویند سنگ و سنگریزه‌های تزئینی برای گلدان ضرر دارد.

اکسیژن‌رسانی به ریشه کم می‌شود و حتی در مواردی که از لایه ضخیم سنگریزه استفاده شود، کاهش تنفس ریشه به خفگی گیاه منجر می‌شود.

آبیاری گیاه دچار مشکل می‌شود، چون نمی‌توان تشخیص داد پای بوته خشک است یا خیس. البته موافقان دراین‌باره می‌گویند تعیین تشنگی گیاه چشمی نیست و باید حتما با استفاده از یک شاخص مثل فروکردن یک تکه چوب در خاک انجام شود، که حضور سنگریزه‌ها مانعی برای اجرای آن نیست.

دلیل اصلی مخالفت این گروه استفاده از مواد شیمیایی در ساخت سنگریزه‌های مصنوعی است که ممکن است به گیاه آسیب بزند. چون شن و سنگ‌های طبیعی تنوع کافی را ندارد مصرف‌کنندگان برای داشتن رنگ‌هایی مثل صورتی، آبی، قرمز و به استفاده از سنگریزهای مصنوعی‌ها روی می‌آورند.

سنگریزه و شن رنگی برای تراریوم

سنگریزه و شن‌های رنگی به ‌عضو ثابت تراریوم‌ها تبدیل شده‌است، چون نمای ظاهری آنها را جذاب‌تر می‌کند. در ادامه به چند نوع از این سنگریزه‌ها و شن‌های مناسب تراریوم اشاره می‌کنیم.

سنگریزه رنگی طبیعی: این سنگریزه‌ها برای استفاده در تراریوم محبوب نیست، چون علاوه بر این‌که تنوع رنگی زیادی ندارد رنگ‌هایشان هم شاد نیست. این سنگریزه دارای رنگ‌های جگری، آجری، لیمویی، سبز، سفید و مشکی است. سنگ‌های رودخانه‌ای ریز و سنگ مرمر ریز جزو این دسته سنگ‌هاست که برای تراریوم کاربردی ندارند.

سنگریزه رنگی مصنوعی: این سنگریزه‌‌ کاربردی و محبوب است، چون طیف رنگی بسیار متنوعی دارد از رنگ‌های اصلی تا رنگ‌های ترکیبی. استفاده از رنگ روغن و رنگ‌های فلورسنت این جذابیت را بیشتر کرده‌است. البته چون در تراریوم آبیاری در حداقل مقدار خود است پس نگران از بین رفتن این سنگریزه‌ها نباشید.

شن رنگی طبیعی: این شن‌های رنگی طبیعی در سواحل شمال و جنوب کشور یافت می‌شود. دارای سایز و رنگ‌های مختلفی است اما فراموش نکنید که برداشت از این شن‌ها به محیط‌زیست کشور آسیب می‌زند.

شن رنگی مصنوعی: این شن‌های رنگی هم مثل سنگریزه‌های رنگی مصنوعی خیلی پر کاربرد است. شبیه خاک هستند و هم‌ روی سطح تراریوم و هم در سطح زیرین آن استفاده می‌شود. رنگ‌بندی‌های مختلف و بسیار شاد باعث شده سازندگان تراریوم ‌از این شن‌های رنگی استفاده کنند.

چند نکته درباره سنگریزه‌ها

سنگریزه‌ها یا شن‌های رنگ شده در بازار دو نوع هستند: شن رنگی پایه آب و شن رنگی پایه تینر یا پایه بنزین.

روش تشخیص این دو از هم چگونه است؟ یکی از روش‌ها باز کردن بسته‌بندی است. اگر شن پایه تینر یا بنزین باشد بلافاصله بعد از باز کردن بسته بوی تینر، نفت یا بنزین آن به مشام می‌رسد. مخالفان معتقدند استفاده از این مواد به مرور زمان به گیاه آسیب می‌زند اما ظاهرا شن‌های رنگی پایه آب این مشکل را ندارند.

نکته: شن‌های رنگی را از فروشگاه‌های معتبر خریداری کنید و دقت داشته باشید که رنگ آنها کوره‌ای باشد نه رنگ معمولی.

علاوه براین شاید متوجه شده باشید وقتی خاک گلدان آماده می‌خرید سنگ‌های سفید رنگ سبک و کوچکی در آن وجود دارد. اینها جزو دو گروه سنگ‌های طبیعی و مصنوعی قرار نمی‌گیرند و اصلا تزئینی نیستند. بلکه یک نوع خاک گلدان به نام پرلایت هستند.

پرلایت یک نوع گدازه آتشفشانی است که تا ۸۷۱ درجه سانتی‌گراد حرارت دیده و در نتیجه مثل ذرت بو‌داده، ترکیده و ۱۳ برابر اندازه اولیه‌اش منبسط شده.

این انبساط باعث سبک وزنی بسیار زیاد آن شده‌است.

پرلایت چون منافذ زیادی دارند می‌گویند درصد تخلخل بالایی دارد و در منافذ آن هوا جریان دارد. این منافذ در سطح خارجی خود به جذب آب در ریشه گیاه کمک می‌کنند.

زینب خزایی - جامعه / روزنامه جام جم