بزرگداشت هنر

این ماحصل جشنواره‌ای تخصصی در حوزه صنایع دستی كشورمان است كه به مناسبت گرامیداشت چهل و دومین سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی در حال برگزاری است و۳۰۰ اثرمنحصر به فرد و ناب از ۱۵۰هنرمند در آن به نمایش گذاشته شده و آن طور كه پویا محمودیان معاون صنایع‌دستی و هنرهای سنتی وزارت میراث‌فرهنگی می‌گوید، خلاقیت در تكنیك تولید و استفاده از مواد اولیه در طراحی و نحوه اجرا ویژگی اصلی آن است.

جشنواره‌ای كه قرار است بستری برای نشان‌دادن جدیدترین دستاوردهای صنایع دستی، هنرهای سنتی و توانمندی هنرمندان كشورمان بوده و البته به كشف استعدادها در این حوزه هم نیم‌نگاهی داشته باشد.

همین است كه حالا نوآوری، خلاقیت، احیای هنر‌های فراموش شده و تلفیق و تركیب چند هنر در كنار هم از نگاه خیلی از كارشناسان و متخصصان صنایع دستی می‌تواند سرو سیمین و دیپلم افتخار را برای آثار برگزیده‌ای كه در اختتامیه جشنواره معرفی می‌شوند به ارمغان بیاورند.

همین بهانه كافی است كه در یكی از روزهای نه چندان سرد بهمن ماه، در حوالی خیابان سی‌تیر و زیر سقف موزه ملی ایران، در كنار آثاری كه هركدام رد و نشانی از تاریخ، گذشته و فرهنگ این مرز و بوم دارند، با هنرمندانی هم‌صحبت شویم كه با تمام سختی‌ها، چراغ صنایع دستی را در دل این خاك روشن نگه داشته‌اند؛ هنرمندانی كه عاشق هستند.

جمشید ساعی – قلمزنی

یك ظرف نقره سیاه‌قلم با طراحی خاص و ویژه؛ این اثری است كه استاد جمشید ساعی از اساتید بنام قلمزنی كشورمان به جشنواره امسال فجر صنایع دستی آورده است.

اثری كه درباره آن به ما می‌گوید:« ابعاد اثر حدودا ۳۵ در ۴۰ سانتی متر است و با سبك سیاه‌قلم سعی شده كه راوی یك داستان شاد باشد.»

برگزاری جشنواره در این سطح در حوزه صنایع دستی از نظر این هنرمند كه فرزند استاد امیر ساعی از قلمزنان طراز اول كشور است و از شش سالگی -یعنی قبل از این‌كه الفبای فارسی را یاد بگیرد- قلمزنی یاد گرفته، كاری صددرصد مفید و ضروری است و او در همین رابطه می‌گوید: آثار هنری و صنایع دستی ما به مثابه میراث فرهنگی ما هستند و باید از آنها حمایت شود و این جشنواره‌ها فرصتی است برای ارزش قائل شدن بر این آثار هنری ارزشمند.»

او با تاكید براین‌كه هنر قلمزنی را در خانه و نزد پدر آموخته، می‌گوید:« فنی كه پدر به پسر می‌آموزد با دل و جان است و یك چیزی سوای هنرهای دیگر است چراكه پدر همیشه سعی می‌كند فوت آخر را هم انتقال بدهد، چیزی كه شاید اساتید دیگر منتقل نكنند. این حكایت خانه ما بوده كه درست مثل یك دانشگاه هنر بود و در آن دخترها هنر مینیاتور را از پدر یاد می‌گرفتند و پسرها هنر قلمزنی را.»

استاد ساعی را البته خیلی‌ها با هنر ابداعی‌اش می‌شناسند، او اولین كسی است كه قلمزنی را به رشته زیورآلات سنتی وارد كرده است و در همین رابطه می‌گوید:« حدودا ۲۴ سال پیش بود كه من قلمزنی را از یك رشته جدید وارد كرده و جواهرسازی را با قلمزنی مخلوط كردم. اما الان دیگر زیورآلات قلمزنی را خیلی از هنرمندان دیگر هم كار می‌كنند.»

محمدرضا حسینی – منبت‌ ظریف

این هنرمند جوان تهرانی امسال با سه اثر در جشنواره فجر صنایع دستی شركت كرده است، دو تابلوی منبت ظریف و یك نمونه زیورآلات كه مورد استقبال بازدیدكننده‌ها هم قرار گرفته است.

حسینی درباره آثاری كه شركت داده به ما می‌گوید:«منبت ظریف تماما یكپارچه از چوب و با دست ساخته می‌شود و ظرافت خاصی دارد. یكی از آثار من، امسال گردنبندی است كه با چوب شمشاد و به صورت یكپارچه ساخته‌ام و جزئیاتی داشته كه از نظرخیلی‌ها اصلا شباهتی به چوب ندارد.»

این منبت‌كار جوان كه در سه دوره جشنواره تا به حال شركت كرده و دیپلم افتخار دوره سوم را هم به خاطر تابلویی كه با عنوان شاپرك كار كرده بود به خانه برده، ایده را یكی از ویژگی‌های اصلی كارهای برگزیده می‌داند و می‌گوید: «از نظر من ایده اصلی ترین عامل است، چراكه این ایده است كه به طرح و كار مفهوم می‌دهد و باعث خلق یك اثر نو می‌شود، بعد از ایده، مهارت هنرمند و توجه به جزئیات كار به آن ارزش می‌دهد.»

از نظر او هم برگزاری جشنواره‌های اینچنینی ضرورتی است كه باید در حوزه صنایع دستی اتفاق بیفتد و در همین رابطه می‌گوید: هنرمند صنایع دستی باید فضایی برای نشان دادن و به نمایش گذاشتن اثری كه با زحمت فراوان خلق كرده داشته باشد و چه چیزی بهتر از این جشنواره ها؟! یك هنرمند شاید بیشتر از یك سال روی یك كار وقت بگذارد و این دیده شدن، در حقیقت به ثمر رسیدن زحمتش بوده و یك انگیزه مضاعف است كه هم او را در مسیركاری‌اش پیش می‌برد و هم باعث رشد و پیشرفت‌اش می‌شود.

حمیده نافه بوستان - معرق ظریف

تابلویی كوچك از گل و مرغ؛ این هنر دست حمیده نافه بوستان است، هنرمند جوانی كه امسال با یك كار جدید به جشنواره آمده است. او در توضیح اثرش به ما می‌گوید: « ابعاد كار من ۹ سانتیمتر است و دو سانتی متر هم حاشیه دارد. كار تماما چوب است و من در آن گل و مرغ را با تكنیك ظریف نگاره و چوب اجرا كرده‌ام. فقط پرنده‌ای كه وسط كار قرار گرفته، از جنس نقره است و داخل آن هم عبارت « بسم ا... » با تكنیك شبكه فلز كار شده است. »

او در توضیح بیشتر درباره اثر می‌گوید: مرغ نماد روح انسان است و من خیلی بداهه به این رسیدم كه مرغ را از جنس فلز شبكه كار كنم كه به نوعی از نظر من نشاندهنده آزادگی و رهایی بود. بقیه كار هم معرق تمام چوب است كه به خاطر علاقه من به نقاشی ایرانی، گل و مرغ انتخاب شده، با این حال من عموما كارها را كپی نکرده و سعی می‌كنم سلیقه خودم را هم به كار وارد كنم و این اثر نتیجه این تلاش است.»از نظر این هنرمند صنایع دستی، متفاوت بودن اثر و خلاقیت می‌تواند از ویژگی‌های آثار برگزیده در روز اختتامیه باشد و در همین رابطه می‌گوید:« معتقدم هنرمند باید اثری از خودش در چیزی كه تولید می‌كند به جا بگذارد؛ یعنی كارش كپی صرف نباشد و چیزی از خودش هم به اثر اضافه كند.»

حمید محمودی – گلیم شیركی‌پیچ

سه سال از ثبت جهانی گلیم شیركی پیچ سیرجان می‌گذرد و حالا هنرمند و كارآفرینی از استان كرمان، گلیمی منحصر به فرد را با خود به پنجمین جشنواره فجر صنایع دستی آورده است.

حمید محمودی درباره ویژگی‌های این گلیم به ما می‌گوید: در هیچ گلیمی طرح‌ها اینقدر ریز بافته نمی‌شوند و تكنیك فرش و گلیم با هم به كار نمی‌رود، به همین دلیل است كه مدت زمان بافتن این گلیم، خیلی وقت‌ها از بافت فرش هم بیشتر است و گلیم شیركی پیچ به عنوان بهترین و محكم‌ترین گلیم دنیا ثبت جهانی شده است.

او در توضیح بیشتر می‌گوید: این گلیم هنر اجداد ما بوده و به نسل كنونی رسیده، در نتیجه باید آن را حفظ كنیم و جایگاهش را ارتقا بدهیم، این مسوولیت نسل ما برای نسل‌های آینده است چراكه این گلیم یكی از شاخص‌ترین دستبافته‌های عشایر و روستاییان استان كرمان است و با سابقه‌ای چندصد ساله در سنت‌های بافندگی عشایر كرمان به خصوص افشارها و بچاقچی‌ها ریشه دارد و مشخصه اصلی‌اش این است كه به ندرت از روی نقشه بافته می‌شود.

جواد دیواندری – شیشه‌گری

خلاقیت از نظر این استاد شیشه‌گر اصفهانی اولین و مهم‌ترین عامل در انتخاب اثر برگزیده در جشنواره فجر صنایع دستی است.

شاید به همین دلیل است كه به ما می‌گوید: تكنیك و مهارت باید در خدمت خلاقیت باشد، چیزی كه ما متاسفانه الان خیلی كم می‌بینیم و بیشتر هنرمندان ما به خاطر حفظ طرح‌های قدیمی، فقط كمی تغییرات جزئی در آن می‌دهند و از خلاقیت خبری نیست درحالی كه برای من اولین چیز همین ایده است.

او امسال با یك اثر قابل توجه در جشنواره شركت كرده است؛ گله‌ای از اسب‌های شیشه‌ای كه از تركیب بته‌جقه ساخته شده و او درباره‌اش می‌گوید: سعی كردم در این كار نگاه متفاوتی از یك زاویه دیگر، چه آناتومی اسب‌ها و چه خود تركیب بته‌جقه داشته باشم. درحقیقت فرم‌های مختلف اسب‌ها را با بته‌جقه نمایش داده‌ام كه یك كار نو است.»

او در توضیح سبك كارش هم می‌گوید: در شیشه‌گری حرارت مستقیم، شیشه‌ها به صورت شمش استفاده می‌شوند و ما مستقیما روی شعله مشعل با شیشه كار می‌كنیم.

مینا مولایی - ایران / روزنامه جام جم