شهر دانه‌های انار

این شهر قدمتی 7000 ساله دارد و به شهر «یاقوت‌های سرخ» هم معروف است و به‌واسطه همین قدمت از جاذبه‌های بکر گردشگری متعدد و متنوعی چون تپه‌های باستانی، زیارتگاه‌های معروف، مناطق طبیعی دست‌نخورده، روستاهای زیبا، چمنزارهای سبز، چشمه‌سارها، آبشارها و دیگر مناطق توریست‌پذیر دیگری برخوردار است. آب و هوایش گرم و خشک است. زمستان‌هایش معتدل و تابستان‌های بسیار گرمی دارد. البته این موضوع فقط برای خود شهر ساوه مصداق دارد، چرا که روستاهای اطراف زمستان‌های سرد و برفی و تابستان‌های بسیار خنکی دارند. چند روایت از دلیل نامگذاری این شهر وجود دارد. گروهی نام این شهر را برگرفته از واژه اوستایی «سَوا» یا واژه پهلوی «سَواک» می‌دانند. خیلی‌ها معتقدند کلمه «ساوه» به معنی «خرده طلاست» و از آنجا که نام شهری در نزدیکی این شهرستان «زرند» است، گواه همین موضوع است. تغییرنام «سه‌آبه یا سه‌آوه» به ساوه به مرور زمان یا برگرفته نام این شهر از پهلوان ایرانی بر وزن کاوه از یک پادشاه تورانی به نام «ساوه‌شاه» روایت‌های دیگری از علل نامگذاری این شهر به این نام هستند.

کجاست؟ چطور برویم؟
این شهر که در استان مرکزی قرار گرفته، فقط ۱۲۰کیلومتر از تهران فاصله دارد و تمام مسیر اتوبان است. اگر بخواهید با ماشین خودتان بروید و فرض بگیریم هر صد کیلومتر ماشین‌تان 10 لیتر بزنین بسوزاند، با 30 لیتر بنزین می‌توانید به شهر رفته و برگردید. اگر هم حال و حوصله رانندگی ندارید، می‌توانید با پرداخت 28 هزار تومان برای هر نفر به ساوه سفر کنید. این شهر از جنوب به قم و از شمال به استان قزوین و شهرستان زرندیه و از سمت غرب هم با شهرستان کمیجان در استان همدان مرز مشترک دارد، مسیرهای دسترسی ساوه از تهران شامل مسیر تهران به رباط‌کریم و ساوه است که حدوداً یک ساعت و نیم طول می‌کشد. همچنین جاده 48 این شهر را از غرب به همدان و از شرق به آزادراه ساوه به سلفچگان وصل می‌کند.
چرا برویم؟
اول این‌که نزدیک تهران است و برای روزهای آلودگی هوا که نفس کشیدن بدون ماسک غیرممکن است، گزینه‌ خوب و جذابی است. شهر توریستی نیست به همین دلیل خیلی ازدحام ندارد. دوم این‌که می‌توانید انار درجه یک و تمام فرآورده‌های آن را با قیمت مناسب خریداری کنید و از همه مهم‌تر می‌توانید گشتی هم میان جاذبه‌هایش بزنید.

کجا را بگردیم؟
مسجد سرخ: این مسجد در واقع آتشکده‌ای بود که بعد از ورود دین اسلام تبدیل به مسجد شد. بنای اولیه این مسجد در دوران سلجوقیان گذاشته شده است، اما در دوران صفوی و دیگر دوران علاوه بر مرمت، بخش‌هایی هم به مسجد اضافه شد. به‌هرحال تبدیل یک بنا به مسجد مستلزم تغییرات خاصی است. یکی از این تغییرات اضافه کردن یک مناره به مسجد است. شاید در نگاه اول خیلی ظریف به نظر نرسد، اما انصافا خوشنویسی‌های روی این مناره و تزئین آجرها زیبایی خاصی به آن بخشیده است.
موزه گنبد چارسوق: موزه مردم‌شناسی ساوه یا گنبد چهار سوق از معدود موزه‌های موجود در ساوه است. در دوران صفویه ایجاد شده و امروز در این گنبد اشیای با ارزشی شامل کتاب‌ها و سکه‌های قدیمی نگهداری می‌شوند. همچنین می‌توانید در چارسوق با انواع لباس‌ها و اشیای دیگری که بیانگر سنت این شهر است، آشنا شوید. این گنبد از هر چهار طرف به بازار سنتی راه دارد و بنا بر اسناد قدیمی خود این گنبد هم زمانی بازار بوده است.
بازار سنتی: قدمت این بازار هم به دوران صفویه می‌رسد و در سال 1378 به ثبت ملی رسیده است. این بازار 600 متری که هنوز قسمت‌هایی از بافت قدیمی خود را حفظ کرده، شامل مسجد ۱۴ معصوم، دالان حاج ملک و تیمچه نبوی زاده با چهار گذر است. معماری جالبی دارد و سر تا سر آن را عطر عطاری‌هایی که در جای جای این بازار حضور دارند، پر کرده است. احتمالا اگر قصد خریدن سوغاتی دارید از این بازار دست خالی بیرون نخواهید آمد.
مسجد جامع: ساوه‌ای‌ها معتقدند این مسجد اولین مسجد ایران است. این مسجد المان‌های جالب و دیدنی دارد. مثلا این‌که فقط یک مناره دارد که در قرن ششم هجری بنا شده است، اما تعداد محراب‌های آن برخلاف معمول بیشتر از یکی است. گنبد مسجد متعلق به قرن پنجم است و کتیبه‌ای از قرن چهارم هجری سند عمر بالای هزار ساله این بناست. اما در قسمت جنوبی مسجد آجرکاری‌ها هیچ تناسبی با معماری اسلامی ندارند و به وضوح در دوران ساسانی کار شده‌اند. گنبد مسجد شاید زیباترین بخش آن باشد که با رنگ طلایی و آبی و طرح‌های ساده هندسی ساده به همراه خوشنویسی‌هایی زیبا زینت گرفته است. روی پشت بام مسجد می‌شود توانایی معمار در ساخت طاق‌های گهواره‌ای را مشاهده کرد. آجرکاری مناره بلند و قطور مسجد ظریف و گیراست. این مناره با مناره‌های مرسوم مساجد فرق دارد و بیشتر به برج‌های سلجوقی شبیه است. خیلی‌ها معتقدند مناره در گذشته لعاب دار و رنگین بوده است، اما اثری از لعاب در هیچ جای مناره به چشم نمی‌خورد.

الهام فیروزبخت
خبرنگار