در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح شد؛
شنیدن نام موزهها و مراکز علم احتمالا قضیه را کمی بغرنجتر هم میکند؛ احتمالا قرار است مکانی پر از ابزار علمی پیچیده را تصور کنیم. موزههای علم شاید هنوز برای ما مکانهای ناشناختهای باشند که اولویتی در اوقات فراغتمان به آنها اختصاص نمیدهیم. اما در بسیاری از کشورها به مرکزی برای تفریح و سرگرمی و البته کنجکاوی علمی تبدیل شدهاند. کمیته بینالمللی موزههای علم و فناوری (CIMUSET) که از زیر مجموعههای شورای بینالمللی موزهها(ICOM) است از 27 آبان تا 5 آذر 98، کارگاه آموزشی بینالمللی برای موزهداران و مسؤولان مراکز علم در پکن برگزار کرد. در این کارگاه از هر کشور فقط یک نماینده پذیرفته میشد و من هم از ایران حاضر بودم. در مجموع 21 نماینده از کشورهای مختلف در این رویداد شرکت کردند و چین بنا به حق میزبانی، نمایندههای بیشتری داشت.
دغدغههای مشابه در مراکز علم جهان
این کارگاه با هدف ظرفیتسازی و توسعه مراکز علم فرصتی بود تا همه کسانی که به نوعی درگیر فعالیت در این زمینه هستند، بتوانند تجربهها و دغدغههایشان را با هم به اشتراک بگذارند. در نگاه اول به نظر میرسد شاید بسیاری از دغدغهها و مسائل این حوزه در کشورهای مختلف با هم تفاوتهای اساسی داشته باشد و گفتمان مشترکی برای حل مسائل به وجود نیاید. اما بر خلاف انتظار، وقتی پای صحبت هر یک از مسؤولان مراکز علم در جهان مینشینیم، شاهد هستیم که بخش زیادی از مشکلات درباره آموزش، جریانسازی و ترویج علم کاملا جهانی است. سوالهای پر چالشی که بین نمایندگان کشورها مطرح شد نشان میداد بهرغم تفاوتهای فرهنگی، اشتراکات زیادی بین مدعوین وجود دارد. این که اساسا موزهها باید نسبت به خرافه و شبه علم واکنش داشته باشند یا نه، از مباحث مهم کارگاه بود. ورود خرافات و محتواهای غیرعلمی، زندگی آدمها را مختل و از روند طبیعی و منطقی خارجش میکند. توجه مردم به کفبینی و پیشگویی آینده در صحبتهای بیشتر سخنرانها به عنوان دغدغهای مهم مطرح بود. «تغییر اقلیم» از دیگر مسائل مشترک کشورها بود؛ این که این موضوع چقدرش مستند است و اینکه اصلا مراکز علم باید چه رویکردی برای توضیح آن به مردم داشته باشند از بحثهای داغ کارگاه بود. «آیا واقعا انسان بر ماه قدم گذاشته است یا همه تصاویر و فیلمها سینمایی و ساختگی هستند؟» جای تعجب نیست که کارشناسان و طراحان موزه با این مساله درگیر باشند زیرا مردم هنوز این سوالات را میپرسند و دوست دارند دربارهاش صحبت کنند.
موزههای جذاب برای خردسالان
یکی دیگر از سخنرانیهای مهم کارگاه درباره بچهها بود، گروه سنی خردسال که خیلیوقتها تا وارد مدرسه نشوند در برنامهریزیهای ما جایی ندارند. نماینده کشور آمریکا که از بوستون در این کارگاه حضور پیدا کرده بود بخش قابل توجهی از سخنرانیاش را به برنامههای موزه برای بچههای زیر شش سال اختصاص داده بود. این که چطور میشود حتی برای بچههای یک ساله برنامه متفاوت و موثری داشت موضوع صحبت او بود. این موضوعی است که برای ما در ایران چالشبرانگیز است و خوشبختانه راهکارهای خوبی برای علاقهمندسازی خردسالان به علم از طریق موزهها در جهان ارائه شده است.
بازی، زبان ارتباط با کودکان
بخش مهمی از بازدیدکنندگان موزهها و مراکز علم بچهها هستند و در تمام جهان، زبان بچهها «بازی» است. نمونه موفق آموزش در قالب بازی را در قسمتهای مختلف موزه علم و فناوری چین میشود دید.
یکی از بخشها که به شدت توجه بچهها را به خودش جلب میکند دوچرخهای است که نحوه شکلگیری هلالهای ماه را به بچهها نشان میدهد. بچهها روی دوچرخه مینشینند و فقط کافی است پا بزنند؛ مسیر این دوچرخه یک دایره است و بالای سرشان لامپی روشن قراردارد که با چرخیدن دور لامپ میتوانند دقیقا متوجه حرکت زمین و ماه و علت بهوجود آمدن هلالهای ماه شوند.
در شرایطی که بازی میکنند یکی از سوالهایشان هم پاسخ داده میشود.این توجه همزمان به انتخاب قالب درست برای ارائه یک محتوای علمی در کنار سرگرمی، شاید راز موفقیت موزههای مطرح علم در جهان باشد؛ جایی که خبری از راهنما نیست و موزه به شکل دیجیتال، تمام اطلاعات مورد نیاز بازدیدکننده را در اختیارش قرار میدهد.
در چنین موزههایی راهنمای موزه دور میایستد تا همه بتوانند خودشان تجربه کنند و یاد بگیرند.
به اشتراکگذاری این تجربیات به ما یادآوری میکند که شاید موزههای علم ما نوپا و کوچک باشند اما مسالههایی که پیش رو دارند کاملا جهانی است و رسالتشان با بقیه موزههای دنیا تفاوتی ندارد.
الهه آرشیان
مسئول آموزش آسمان نمای دانشگاه فردوسی مشهد
در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح شد؛
جام جم آنلاین گزارش میدهد
جام جم آنلاین گزارش میدهد
در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح شد؛
یک فعال سیاسی:
یک نماینده مجلس:
در گفتوگوی «جامجم» با استاد حوزه و مبلغ بینالملل بررسی شد
گفتوگو با موسی اکبری،درخصوص تشکیل کمپین«سرزمین من»وساخت و مرمت۵۰خانه در منطقه زنده جان