نگاهی به تجربیات ارائه شده در کارگاه بین‌المللی موزه‌های علم برای این‌که ببینیم در موزه‌های علم کشورهای دیگر چه می‎گذرد

تجربه کن، سرگرم شو، یاد بگیر!

با شنیدن نام موزه اولین تصویری که در ذهن نقش می‏بندد، جایی پر از اشیای خاک گرفته و باستانی است که پشت شیشه‌ها و حفاظ‌ها قرار گرفته‎اند.
کد خبر: ۱۲۴۱۰۵۱

شنیدن نام موزه‎ها و مراکز علم احتمالا قضیه را کمی بغرنج‎تر هم می‏کند؛ احتمالا قرار است مکانی پر از ابزار علمی پیچیده را تصور کنیم. موزه‏های علم شاید هنوز برای ما مکان‎های ناشناخته‏ای باشند که اولویتی در اوقات فراغت‌مان به آنها اختصاص نمی‎دهیم. اما در بسیاری از کشورها به مرکزی برای تفریح و سرگرمی و البته کنجکاوی علمی تبدیل شده‎اند. کمیته بین‌المللی موزه‎های علم و فناوری (CIMUSET) که از زیر مجموعه‎های شورای بین‌المللی موزه‌ها(ICOM) است از 27 آبان تا 5 آذر 98، کارگاه آموزشی بین‌المللی برای موزه‌داران و مسؤولان مراکز علم در پکن برگزار کرد. در این کارگاه از هر کشور فقط یک نماینده پذیرفته می‎شد و من هم از ایران حاضر بودم. در مجموع 21 نماینده از کشورهای مختلف در این رویداد شرکت کردند و چین بنا به حق میزبانی، نماینده‏های بیشتری داشت.
دغدغه‌های مشابه در مراکز علم جهان
این کارگاه با هدف ظرفیت‎سازی و توسعه مراکز علم فرصتی بود تا همه کسانی که به نوعی درگیر فعالیت در این زمینه هستند، بتوانند تجربه‎ها و دغدغه‎هایشان را با هم به اشتراک بگذارند. در نگاه اول به نظر می‌رسد شاید بسیاری از دغدغه‎ها و مسائل این حوزه در کشورهای مختلف با هم تفاوت‎های اساسی داشته باشد و گفتمان مشترکی برای حل مسائل به وجود نیاید. اما بر خلاف انتظار، وقتی پای صحبت هر یک از مسؤولان مراکز علم در جهان می‎نشینیم، شاهد هستیم که بخش زیادی از مشکلات درباره آموزش، جریان‌سازی و ترویج علم کاملا جهانی است. سوال‏های پر چالشی که بین نمایندگان کشورها مطرح شد نشان می‎داد به‌‎رغم تفاوت‎های فرهنگی، اشتراکات زیادی بین مدعوین وجود دارد. این که اساسا موزه‎ها باید نسبت به خرافه و شبه علم واکنش داشته باشند یا نه، از مباحث مهم کارگاه بود. ورود خرافات و محتواهای غیرعلمی، زندگی آد‌م‎ها را مختل و از روند طبیعی و منطقی خارجش می‌کند. توجه مردم به کف‌بینی و پیشگویی آینده در صحبت‎های بیشتر سخنران‎ها به عنوان دغدغه‌ای مهم مطرح بود. «تغییر اقلیم» از دیگر مسائل مشترک کشورها بود؛ این که این موضوع چقدرش مستند است و این‎که اصلا مراکز علم باید چه رویکردی برای توضیح آن به مردم داشته باشند از بحث‌های داغ کارگاه بود. «آیا واقعا انسان بر ماه قدم گذاشته است یا همه تصاویر و فیلم‌ها سینمایی و ساختگی هستند؟» جای تعجب نیست که کارشناسان و طراحان موزه با این مساله درگیر باشند زیرا مردم هنوز این سوالات را می‏پرسند و دوست دارند درباره‏اش صحبت کنند.
موزه‌های جذاب برای خردسالان
یکی دیگر از سخنرانی‎های مهم کارگاه درباره بچه‎ها بود، گروه سنی خردسال که خیلی‎وقت‎ها تا وارد مدرسه نشوند در برنامه‎ریزی‎های ما جایی ندارند. نماینده کشور آمریکا که از بوستون در این کارگاه حضور پیدا کرده بود بخش قابل توجهی از سخنرانی‎اش را به برنامه‎های موزه برای بچه‎های زیر شش سال اختصاص داده بود. این که چطور می‎شود حتی برای بچه‌های یک ساله برنامه متفاوت و موثری داشت موضوع صحبت او بود. این موضوعی است که برای ما در ایران چالش‌برانگیز است و خوشبختانه راهکارهای خوبی برای علاقه‌مندسازی خردسالان به علم از طریق موزه‌ها در جهان ارائه شده است.
بازی، زبان ارتباط با کودکان
بخش مهمی از بازدیدکنندگان موزه‌ها و مراکز علم بچه‌ها هستند و در تمام جهان، زبان بچه‎ها «بازی» است. نمونه موفق آموزش در قالب بازی را در قسمت‎های مختلف موزه علم و فناوری چین می‎شود دید.
یکی از بخش‏ها که به شدت توجه بچه‎ها را به خودش جلب می‎کند دوچرخه‎ای است که نحوه شکل‎گیری هلال‌های ماه را به بچه‎ها نشان می‎دهد. بچه‎ها روی دوچرخه می‎نشینند و فقط کافی است پا بزنند؛ مسیر این دوچرخه یک دایره است و بالای سرشان لامپی روشن قراردارد که با چرخیدن دور لامپ می‎توانند دقیقا متوجه حرکت زمین و ماه و علت به‌وجود آمدن هلال‌های ماه شوند.
در شرایطی که بازی می‌کنند یکی از سوال‎هایشان هم پاسخ داده می‎شود.این توجه همزمان به انتخاب قالب درست برای ارائه یک محتوای علمی در کنار سرگرمی، شاید راز موفقیت موزه‎های مطرح علم در جهان باشد؛ جایی که خبری از راهنما نیست و موزه به شکل دیجیتال، تمام اطلاعات مورد نیاز بازدیدکننده را در اختیارش قرار می‏دهد.
در چنین موزه‌هایی راهنمای موزه دور می‎ایستد تا همه بتوانند خودشان تجربه کنند و یاد بگیرند.
به اشتراک‌گذاری این تجربیات به ما یادآوری می‌کند که شاید موزه‎های علم ما نوپا و کوچک باشند اما مساله‏هایی که پیش رو دارند کاملا جهانی است و رسالت‌شان با بقیه موزه‏های دنیا تفاوتی ندارد.

الهه آرشیان

مسئول آموزش آسمان نمای دانشگاه فردوسی مشهد

newsQrCode
ارسال نظرات در انتظار بررسی: ۰ انتشار یافته: ۰

نیازمندی ها