اثر دارونما!

برای ما پزشکان زیاد پیش می‌آید که درمانی را به بیمار خود توصیه می‌کنیم و از او می‌شنویم که یکی از آشنایان درمان ساده‌تری را انجام داده و به نتیجه بسیار خوبی هم رسیده و به این دلیل او در انجام این درمان مردد می‌شود.

کد خبر: ۱۲۳۶۲۴۵

به‌خصوص اگر درمان پیشنهادی ما عمل جراحی باشد که طبیعتا با خطرات و احتمال وقوع عوارض همراه است این تردید بیشتر هم خواهد شد. هرگز نمی‌توان گفت درمان پیشنهادی ما به موفقیت خواهد انجامید و توصیه ما پزشکان بر اساس علم تجربی طبابت است که در درصدی از موارد هم با شکست مواجه می‌شود.
پس پاسخ این سؤال چیست که چرا مصرف فلان داروی گیاهی یا شیمیایی یا فلان درمان سنتی یا مدرن در مورد فردی دیگر بسیار موثر بوده و سبب بهبود او بدون هیچ عارضه‌ای شده است؟ و البته این‌که حالت‌های دیگری هم وجود دارند: گاهی بعضی بیماری‌ها بدون هیچ درمانی خودبه‌خود بهبود می‌یابند. مثلا پیش می‌آید که بیمار مبتلا به بیرون‌زدگی دیسک کمر فقط با استراحت و چند داروی ساده گیاهی یا شیمیایی درمان می‌شود و بدون درد یا هیچ مشکل دیگری به زندگی خود بازمی‌گردد، اما آیا مواردی نبوده‌اند که با هیچ درمان دارویی و فیزیوتراپی بهبود نیافته و ناچار به رفتن زیر تیغ جراحی شده‌اند یا حتی حاضر به عمل جراحی باز یا بسته هم نشده و در نهایت دچار عارضه فلج یکی از پاها گشته‌اند؟ در واقع بیماری که بدون درمان یا با درمان‌های ساده‌تر از آنچه انتظار داشته بهبود می‌یابد تجربه‌ای صرفا منحصر به خود را در اختیار دیگران قرار می‌دهد و این تجربه با علم تجربی پزشکی بسیار متفاوت است. در علم نوین پزشکی استناد به تجربه فردی هیچ ارزشی ندارد، زیرا عوامل مداخله‌گر فراوانی برشمرده نمی‌شوند؛ مثلا بدن انسان‌ها و سیستم دفاعی آنها با هم متفاوت است، همچنین گاهی شانس، تلقین فردی یا قوای روحی بیمار به درمان او کمک می‌کنند.
در علم پزشکی برای اثبات اثربخشی یک درمان معمولا پروژه‌ای تحقیقاتی اجرا می‌شود که در آن دو گروه از بیماران مشابه تحت دو درمان مختلف قرار می‌گیرند. گاهی یکی از این دو درمان اصلا درمان نیست و به بیمار دارویی بی‌اثر تجویز می‌شود به نام «دارونما» و خود فرد هم از این عدم درمان آگاه نیست. البته چنین طرح‌های تحقیقاتی‌ای با ضوابط و قوانین سخت و با رضایت افراد شرکت‌کننده اجرا می‌شوند. در این صورت می‌توان دو گروه را به شکلی منطقی با هم مقایسه کرد، زیرا برخی بیماران صرفا با تلقین یا حس انجام درمان واقعا خوب می‌شوند و در واقع دارونما روی آنها اثر کرده و می‌توان آنها را از مطالعه خارج کرد. اینها افرادی هستند که بدون هیچ درمانی هم احتمالا خوب می‌شدند و با این کار اثر واقعی درمان مشخص می‌گردد. علم پزشکی سال‌هاست که با ذره ذره جمع‌آوری اطلاعات از چنین مطالعاتی پیشرفت می‌کند و می‌توان با استناد به این تجارب آزمایش شده، درمان صحیح را به بیمار توصیه کرد.