خشکسالی در چیتگر

عطش درختان چیتگر
آن‌طور که به نظر می‌رسد مهم‌ترین مشکل پارک چیتگر در حال حاضر بی آبی است. شرکت آب و فاضلاب استان تهران می‌گوید حدود سه سال ونیم است که شهرداری به این شرکت بدهی دارد و آن را پرداخت نمی‌کند. ماجرای بدهی آنقدر پیش رفته که حتی شهرداری به پیشنهادهای شرکت آب و فاضلاب در رابطه با شیوه تسویه بدهی‌ها گوش نمی‌کرده و آن‌طور که محمدرضا احمدنسب، قائم‌مقام شرکت آب و فاضلاب استان تهران به تسنیم گفته آنها حتی حاضر به تهاتر و قسط‌بندی بدهی‌ها بوده‌اند و شهرداری تهران به همه این موارد بی‌توجهی کرده است. اما روایت متفاوتی هم از سوی شهرداری مطرح است که چکیده همه این روایت در یک واژه «لجبازی وزارت نیرو» از سوی محسن هاشمی، رئیس شورای شهر تهران خلاصه شده است. فارغ از دعوای این دو ارگان چیزی که بدیهی است بی‌آبی درختان چیتگر طی این مدت است. اتفاقی که باعث خشکی هزاران اصله درخت و خطر آتش‌سوزی و شیوع آفت درختان این پارک شده است. موضوعی که البته رئیس شورای شهر تهران قول داده با همکاری سازمان آب و فاضلاب آن را به‌زودی حل کند. البته این ماجرای تازه‌ای نیست و در شهریور 95، هزار و 700 اصله درخت در پارک جنگلی چیتگر به‌دلیل آنچه «سرمازدگی» و «قطع آب» این پارک از سوی سازمان آب و فاضلاب عنوان شده، قطع شده بود.
درختان چیتگر چرا خشک شدند؟
در این میان البته شائبه‌های فراوانی هم مطرح شده است. یکی از مهم‌ترین‌اش عدم اختصاص حقابه این بوستان است. این‌که آبی که باید پای درختان خشک پارک چیتگر رهاشود خرج باشگاه سوارکاری و پارک آبی منطقه می‌شود. آن‌طور که مجید فراهانی در حاشیه بازدید از پارک جنگلی چیتگر در هفته گذشته اعلام کرده بود «۴۰ درصد آب چیتگر در اختیار مجموعه سوارکاری و پارک آبی قرار دارد.» هرچند خود این عضو شورا هم معتقد بود نباید زمانی که درختان چیتگر به‌دلیل کم‌آبی دچار بحران است، اجازه چنین بهره‌برداری را بدهند. شائبه دیگر هم اولین بار از زبان رئیس کمیسیون سلامت و محیط زیست شورای شهر تهران مطرح شد. زهرا صدراعظم نوری در گفت‌وگویش با تسنیم اعلام کرد علت این‌که بعضا گفته می‌شود درختان پارک چیتگر خشک شده یا از بین رفته‌اند به عمر این درختان مربوط می‌شود چرا که قدمت درختان این بوستان زیاد است!
البته این عضو شورای شهر در این گفت‌وگو از وجود برخی شیطنت‌ها درباره دلایل خشک شدن درختان هم رونمایی کرده، هرچند در رابطه با صحت‌سنجی آن تشکیک کرده بود. ادعایی عجیب مبنی بر کارشکنی برخی از افرادی که تعدیل نیرو شده بودند و با خشکی درختان قصد انتقامجویی از کارفرمای خود داشته‌اند!
این‌ها مواردی است که اخیرا اعلام شده است وگرنه گمانه‌های بسیاری برای علت خشک شدن درختان چیتگر وجود داشته است. یکی از آنها هم مربوط است به تاثیر حفر تونل شهدای غزه از زیر پارک چیتگر و خشک شدن درختان این پارک که البته از همان زمان رسانه‌ای شدنش مسؤولان و مدیران شهری در میزان تاثیر این تونل در این اتفاق با احتیاط سخن می‌گفتند.
از آفت درختان تا حریق عمدی
موضوع دیگری که وضعیت پارک چیتگر را بحرانی‌تر نشان می‌داد حریق‌های سازماندهی شده در این بوستان بود. البته که خشکی درختان و بی آبی این بوستان هم دلیلی برای توجیه حریق‌های عمدی در این منطقه است، اما آن‌طور که از اخبار می‌توان متوجه شد حریق‌ها ربطی به بی آبی این بوستان نداشته است. اولین‌بار این موضوع از زبان شهردار منطقه 22 اعلام شد. جایی که علی نوذرپور از ده مورد دستگیری درخصوص حریق پارک چیتگر طی شش ماه گذشته خبر داده بود. این موضوع وقتی جدی تر شد که شورای شهر تهران به صورت شفاهی آماری از دلایل آتش سوزی در این بوستان ارائه کرد. مجید فراهانی پس از بازدید از این منطقه اعلام کرد بیش از 80 درصد حریق‌های این بوستان عمدی است! البته که بعد از اعلام این آمار تکان‌دهنده بود که بسیاری نوشتند در بلبشوی بی توجهی به این بوستان است که مافیای زمین به دنبال خشک کردن این منطقه است و می‌خواهند روی جنگل‌های شهر، برج بالا بیاورند. هر چند مجید فراهانی حریق‌های هدایت شده در این بوستان را نه به مافیای زمین که «به‌منظور ضربه به مدیریت شهری» تعبیر کرده است.
قربانی‌ای به نام پوشش گیاهی بومی
فارغ از همه مشکلاتی که پارک چیتگر با آن روبه‌روست، از بی آبی حاصل از بدهی شهرداری بگیرید تا آفت درختان و حریق عمدی و انتقامجویی کارمندان تعدیل شده، بسیاری هم معتقدند مدیریت کارشناسانه‌ای روی این پارک انجام نشده است. گواه این عده در اثبات ادعایشان به نوع پوشش گیاهی این بوستان مربوط می‌شود. رد همین ادعا را حتی می‌توان در حرف‌های مدیران شهری دید. آنها معتقدند کاشت گونه‌های گیاهی در چیتگر تناسبی با اقلیم فعلی پایتخت ندارد و باید در هنگام کاشت درختان به گونه‌های آن توجه شود و نباید همان رویه گذشته را دنبال کرد. این موضوع وقتی مهم می‌شود که بدانیم پوشش گیاهی چیتگر جدا از این‌که میراثی ارزشمند برای تهران است نقش مهمی به عنوان تنفسگاه پایتخت دارد. نکته این موضوع در این است که مسؤولیت مدیریت، توسعه و بهره‌برداری اصولی، حفظ و احیای پوشش گیاهی و درختان در محدوده پارک چیتگر با شهرداری تهران است و سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری ناظر بر فعالیت شهرداری در این محدوده است، اما به نظر می‌رسد هیچکدام از این دو ارگان به وضعیت پوشش گیاهی این بوستان توجهی نشان نداده‌اند.
چیتگر؛ بی‌خاصیت‌ترین بوستان تهران!
موضوع پوشش گیاهی این پارک حتی باعث شده یکی از اعضای هیات رئیسه انجمن ارگانیک کشور، چیتگر را «بی خاصیت‌ترین پارک» تهران بنامد! علی ارجمند عین‌الدین به تسنیم گفته است پارک چیتگر تهران یکی از بی‌خاصیت‌ترین پارک‌های ایران است که کمتر خانواده‌ای حاضر به گردش و تفریح در آنجاست؛ به‌دلیل این‌که کسی برای درخت کاج زحمتی نمی‌کشد، این درختان هیچ تحرکی را هم ایجاد نمی‌کنند و جزو درختان غیرمثمر به شمار می‌آیند، اما درختان میوه باعث تحرک و تلاش و پُرشدن اوقات فراغت و برطرف شدن برخی از نارسایی‌های بدن می‌شود!
او در بخش دیگری از حرف‌هایش گفته اگر دلیل شهرداری برای کاشت درخت کاج، سرسبزی است که به بی‌خاصیت بودن رنگ سبز آن اشاره شد و اگر مصرف آب کمتر است که باید متذکر شوم درختانی داریم که به مراتب کمتر از کاج، آب مصرف می‌کنند و در عین حال مثمر نیز هستند مانند درخت زیتون که چهار فصل است و همه اجزای آن قابل استفاده بوده و آب هم کم مصرف می‌کند.

تاریخچه پارک چیتگر

بوستان جنگلی چیتگر سال 1342 توسط سازمان جنگل‌ها و مراتع احداث شده و در حال حاضر تحت مدیریت شهرداری منطقه 22 تهران است. به دنبال سیاست کنترل مهاجرت مردم به شهرهای بزرگ در سال 1342، سازمان جنگل‌ها و مراتع کشور احداث و کاشت جنگلکاری‌های سه‌گانه شهر تهران را در دستور کار خود قرار داد و در نتیجه در غرب بوستان جنگلی چیتگر، در شمال بوستان جنگلی لویزان و در شرق بوستان جنگلی سرخه حصار برای طرح‌های جنگلکاری در نظر گرفته شد و تا سال 1348 کاشت و توسعه درختان بوستان جنگلی چیتگر به طول انجامید. بعد از انقلاب در سال 1361 بوستان چیتگر طی فرآیندی به شرکتی وابسته به بنیاد شهید واگذار شد و سال 1367 به دلیل ضعف در نگهداری با صلاحدید مسؤولان وقت، سازمان پارک‌ها و فضای سبز شهر تهران بوستان جنگلی چیتگر را تحویل گرفت و سال 1368 به شهرداری منطقه 5 تحویل داد. سال 1378 پس از شکل‌گیری شهرداری منطقه 22 پارک چیتگر هم تحویل این منطقه شهرداری شد تا همین سال‌ها که این بوستان زیر نظر شهرداری منطقه 22 تهران اداره و نگهداری می‌شود.

میثم اسماعیلی

جامعه