اختیار اجباری!

تعداد مدارس غیر‌دولتی
هیچ آمار رسمی قابل استنادی از تعداد مدارس غیر‌دولتی وجود ندارد، نه در سایت وزارت آموزش و پرورش و نه حتی در سایت‌های غیر معتبری که قرار است فهرستی از مدارس غیر‌دولتی را برای کاربران‌شان جور کنند.
یکی از نزدیک‌ترین آمار تعداد این مدارس را می‌شود در گفته‌های معاون وقت وزارت آموزش و پرورش دو سال پیش یافت. جایی که مرضیه گرد به خبرگزاری ایسنا اعلام کرده بود: «14 هزار مدرسه غیر‌دولتی در سطح کشور وجود دارد.» اما این آمار ناقص است، چرا که این تعداد مدارس غیر‌دولتی بدون محاسبه مدارس پیش‌دبستانی و بزرگسالان است. با همین داده‌ها اما می‌توان متوجه رشد قارچ‌گونه مدارس غیر‌دولتی در ایران شد؛ مدارسی که هر چند اعلام می‌شود روی عملکرد آنها نظارت وجود دارد، اما آنچه برخی از خانواده‌ها به جام‌جم می‌گویند، بی‌حساب‌تر از آن است که بتوانیم عنوان نظارت بر عملکرد آنها بگذاریم.
دور زدن نرخ مصوب
رئیس سازمان مدارس و مراکز غیردولتی وزارت آموزش و پرورش، سقف شهریه دریافتی برای مدارس غیردولتی تهران را برای مقطع ابتدایی ۹ میلیون و۴۰۰ هزار تومان، برای مقطع متوسطه اول ۱۱ میلیون تومان و برای مقطع متوسطه دوم ۱۵ میلیون تومان اعلام کرده است.
البته با این پیش‌فرض که «میزان افزیش شهریه مدارس، بر حسب الگو و بر اساس شاخص‌هایی تعیین شده و به این ترتیب منطقه به منطقه و حتی مدرسه به مدرسه متفاوت است.» اما آنچه مدارس از خانواده‌ها دریافت می‌کنند خیلی بیشتر از آن چیزی است که در نرخ مصوب آن آمده است. به عنوان نمونه یکی از مدارس غیر‌انتفاعی تهران که اتفاقا شعبه‌های بسیاری هم در پایتخت دارد از دانش‌آموز مقطع ابتدایی امسال رقم 21 میلیون تومان دریافت کرده است، یعنی بیش از دو برابر نرخ مصوب اعلام شده از سوی وزارت آموزش و پرورش. ماجرای دریافت پول اضافه محدود به همین مقدار نیست. اولیای یکی از دانش‌آموزان‌ فهرست ارسالی این مدرسه را برای روزنامه جام‌جم ارسال کرده است. فهرستی که به تفکیک مقاطع مختلف تحصیلی جهت اولیا برای تهیه لوازم تحصیلی ارسال می‌شود.
فارغ از بلند بالا بودن این فهرست نکته جالب این است که تهیه این فهرست خارج از پول اضافه‌ای است که از خانواده‌ها دریافت می‌شود. به این مفهوم که شما نه تنها باید بیش از دو برابر قیمت نرخ مصوب وزارت آموزش و پرورش هزینه شهریه تحصیلی بدهید، بلکه هزینه‌های دیگر تحصیل هم پای خودتان است. برای تهیه فهرست موجود لوازم مقطع ابتدایی این مدرسه چیزی حدود 350 هزار تومان لازم است در حالی که همچنان هزینه‌هایی به این مقدار اضافه می‌شود مثل روپوش فرم مدرسه! چرا که این روپوش هم هزینه‌ای جدا از 21 میلیون دریافتی دارد. یک روپوش معمولی فرم مقطع دبستان 160 هزار تومان ناقابل.
اجبار به کلاس‌های اختیاری
سؤالم از اغلب اولیای خانواده‌ها در این مورد این است که مگر می‌شود به این راحتی بیش از دو برابر نرخ مصوب را از خانواده‌ها درخواست کنند؟ توجیه مدارس در این رابطه چیست؟ در رابطه با یک سؤال روشن و بدیهی که چرا باید رقمی بیش از دو برابر نرخ مصوب را به این مدارس داد. پاسخ همه آنها یکی است، چرا که مدارس از آنها طبق یک قرارداد مکتوب همان نرخ مصوب را دریافت کرده‌اند، اما بیرون از این قرارداد وجوهاتی دریافت می‌شود به بهانه کلاس‌های فوق برنامه!
جالب‌تر این‌که این کلاس‌ها که فلسفه ایجادش از همان نامش پیداست «فوق‌برنامه» است و باید اختیاری باشد؛ اما نیست. به این مفهوم که مدارس مورد نظر برای کلاس موسیقی که فوق‌برنامه است در طول سال دو میلیون تومان می‌گیرند، اما اگر خانواده‌ای نخواهد که از این امکان استفاده کند راهی وجود ندارد، یا باید کلا قید تحصیل در این مدرسه را بزند یا به کلاس‌های اختیاری فوق برنامه به اجبار تن دهد! مبالغ جدید که به بهانه‌های کلاس فوق برنامه درخواست می‌شود، در حالی است که به گفته برخی اولیا هنوز وضعیت معلم ریاضی برخی کلاس‌های این مدارس بلاتکلیف بوده و حق سرویس هم به‌طور جداگانه اخذ شده است!

مد تازه مدارس غیر‌انتفاعی

مدیران بیشتر مدارس غیرانتفاعی به ظاهر هزینه مصوب را از والدین دریافت می‌کنند، اما وقتی پای درد دل والدینی که کودکان خود را به این مدارس می‌فرستند می‌نشینید، آنها از شگردهای برخی مدیران حرف می‌زنند که سبب خالی شدن بیشتر جیب‌شان می‌شود. مادر جوانی که کودکش را به یکی از این مدارس فرستاده به ما می‌گوید: شهریه مدرسه هشت میلیون و 600هزار تومان بود، اما مدیر مدرسه حدود دو میلیون تومان نیز بابت پیک‌های نوروزی، هفتگی و... از ما طلب کرد.
او درباره دیگر هزینه‌ها نیز می‌گوید: مدرسه فهرستی در اختیار ما قرار داد تا پیش از شروع سال تحصیلی آماده کنیم در این فهرست وسایلی مانند کلربوک بود که در کل بیش از 500هزار تومان هزینه برای ما داشت.
مادر دیگری از این گلایه می‌کند که مدیر مدرسه فرزند او هزینه اردوها را نیز جدا حساب کرده و حدود چهارمیلیون تومان به این بهانه از آنها دریافت کرده است. او نیز می‌گوید برای فهرستی که پیش از شروع سال تحصیلی فراهم کرده حدود یک میلیون و 200هزار تومان هزینه کرده است.‌
شاید این موارد پیش از این هم گفته شده باشد و به نوعی به روال معمول این سال‌های مدارس غیر‌انتفاعی تبدیل شده باشد، گلایه از نبود نظارت آموزش و پرورش بر این مدارس هم بماند که به نظر می‌رسد آن‌قدر وزارت آموزش و پرورش درگیر مشکلاتش است که رمقی برای نظارت بر این مدارس نداشته باشد! اما هر سال این مدارس موارد تازه‌ای رو می‌کنند.
مد تازه این مدارس ارسال فهرست لوازم لازم برای تحصیل به خانواده‌های دانش‌آموزان است. فهرست بلند بالایی برای همه مقاطع تحصیلی.
به‌عنوان مثال به گواه این فهرست برای تحصیل در مقطع سوم ابتدایی این مدرسه شما باید 22 قلم از نوشت‌افزار مورد نیاز را داشته باشید. البته بسیاری از موارد مثل پاک کن، مداد و دفتر جزو لوازم معمول تحصیلی‌اند و باتوجه به نوع آن، از تنوع قیمتی بسیاری برخوردارند اما بعضی از موارد هم در این فهرست جالب توجه به نظر می‌رسد.
این موارد تنها محدود به لوازم مقطع سوم دبستان است در حالی که در فهرست ارسالی می‌توان به مواردی همچون گل رس برای مقطع چهارم دبستان و یک بسته اکریلیک 24 رنگ برای مقطع دوم دبستان اشاره کرد.

میثم اسماعیلی

جامعه