به میلان سفر کنید

درباره زادگاهتان بگویید. میلان چه جور جایی است؟
این روستا در طول تاریخ هویتی مستقل داشته و حمدا... مستوفی نیز درباره آن نوشته است که قدمت این نوشته‌ها به ۸۰۰ سال پیش برمی‌گردد. این نوع روستاها که کنار رودها قرار گرفته‌اند و زمین‌های کشاورزی در آنها وجود دارد، به مقدار زیاد یافت می‌شوند و فقط روستای میلان این ویژگی‌ها را ندارد. هزاران روستای اینچنینی حتی با قدمت 2000سال نیز وجود دارد. روستای ما را یک جماعت عشایر یکجانشین‌شده حدود 1500سال پیش تشکیل داده‌اند. نشانه‌های تاریخی در این روستا وجود دارد و نشان می‌دهد محل گذر تاخت و تاز و رفت‌وآمد اقوام و حکومت‌های شناخته‌شده مانند اورارتوها، ماناها، آشوریان و... بوده است. روستای میلان در کنار یک رودخانه قرار دارد که همیشه آب داشته و الان فقط چند ماه از سال آب دارد. پر از باغ‌های گردو، زردآلو، بلوط و تبریزی است و حدود ۳۰ کیلومتری جنوب تبریز قرار دارد. میلان در دو کیلومتری شهر بزرگ‌تری به نام اسکو واقع شده و این فاصله نزدیک باعث شده پس از گسترش شهر اسکو، میلان و اسکو با هم ترکیب شوند و امروز میلان در واقع محله‌ای از اسکو است و دیگر هویت مستقل ندارد.
کودکی‌تان در روستای میلان چطور گذشت؟
من تا شش سالگی در این روستا بودم و کودکی‌ام مانند بقیه کودکان روستایی گذشت. به باغ‌ها می‌رفتم و چیزهایی از آن می‌چیدم و می‌خوردم، در رودخانه با شن و ماسه و سنگ‌ها بازی می‌کردم و با آنها اسباب‌بازی درست می‌کردم. آن موقع رودخانه‌ها تمیز بود و به ندرت در آنها زباله پیدا می‌شد؛ تا حدی که وقتی یک قوطی روغن نباتی پیدا می‌شد، ما بچه‌ها خوشحال می‌شدیم که می‌توانیم با آن اسباب‌بازی بسازیم. معمولا مسافت زیادی را طی می‌کردیم و هیچ زباله‌ای در رود پیدا نمی‌کردیم.
در ایام نوروز، میلان و اسکو چه حال و هوایی دارد؟
در روزهای اول بهار همچنان خطر رگبار و بارندگی در میلان و اسکو وجود دارد. درخت‌ها در اسفندماه شروع می‌کنند به پس دادن صمغشان و سرگرمی ما هم گشتن لابه‌لای درختان و کندن و خوردن صمغ درختان بود. چیزی شبیه آدامس است و مزه خوبی دارد. در روزهای اول بهار همچنین شنگه و بقیه سبزی‌ها در باغ‌ها می‌روید که شنگه را برای خوردن می‌چیدیم. یک سری گل‌های قاصدک و خیارک هم در باغ‌های بهاره می‌روید که کوچک و ظریف است و در کودکی بازیچه ما بودند. با آنها یک نوع سوت درست می‌کردیم. به نظرم باغ‌های محصور میلان در نوروز حال و هوای خوبی دارد. تعداد محدودی کوچه‌باغ هنوز باقی مانده و می‌توانید در آنها قدم بزنید.
چه مناطقی از اسکو را برای سفر نوروزی پیشنهاد می‌کنید؟
دره اسکو انتخاب خیلی خوبی برای مسافرت در نوروز است. این دره حدود ۱۵ تا ۲۰ روستا دارد که مشهورترین روستای آن کندوان است و همه آن را می‌شناسند. همه کسانی که به آذربایجان شرقی می‌روند، کندوان در فهرستشان است. این روستا در دل کوهستان قرار دارد و در قدیم به جای این‌که خانه‌هایش را با سنگ و چوب معمولی بسازند، با سنگ‌های کوهستان ساخته‌اند و این سنگ‌ها هم شکل کله‌قندی دارد. فرسایش این سنگ‌ها به گونه‌ای بوده که تبدیل به کله‌قندهای عظیم شده بودند. داخل این سنگ‌های عظیم را تراشیده بودند و هر کدام شده بود خانه یک نفر. الان هم به این شکل باقی مانده و در بیشتر این کله‌قندها هنوز آدم‌ها زندگی می‌کنند و به همین دلیل تصویر متفاوتی از یک روستاست.
برای اقامت در کندوان چه توصیه‌ای دارید؟
این روستا خیلی شلوغ می‌شود و هتل‌های مدرنی هم در آن ساخته شده است. البته تعداد مسافر نوروزی بستگی به آب و هوا دارد و اگر بارانی و سرد باشد، استقبال کمتر می‌شود. به جز هتل‌های شیک، خانه‌های روستایی و بوم‌گردی هم به مسافران اجاره داده می‌شود که قیمت مناسب‌تری دارد. حتی خانه‌های کله‌قندی را هم می‌توانید اجاره کنید. روستای حیله‌ور نیز دو کیلومتری کندوان است و مقصد جذابی برای سفر محسوب می‌شود. در این روستا نیز خانه‌های صخره‌ای وجود دارد، ولی زیرزمینی است و کسی در آن سکونت ندارد. البته می‌توانید از آنها دیدن کنید.
این خانه‌ها هم کارکرد خانه‌های سنگی کندوان را دارد؟
درباره پیشینه این خانه‌های زیرزمینی نظرات متفاوتی وجود دارد. ممکن است برخی بگویند اینها خانه‌های مسکونی یا آغل گوسفند بوده است. اما من با توجه به دیده‌های دیگرم در ایران و نقاط مختلف جهان، معتقدم اینها پرستشگاه‌های کهن آیین میترائیسم یا مهر و ناهید هستند. این آیین در ایران نشانه‌های فراوانی دارد، اما دیگر فراموش شده است. یکی از نشانه‌های میترائیسم، همین پرستشگاه‌هاست. پیروان این آیین معتقد به چله‌نشینی بوده‌اند و عبادتگاهشان مخفی بوده است. سومین دیدنی این منطقه، خود شهر اسکو و جاده‌های لابه‌لای دره اسکو است. اگر کمی جسارت به خرج بدهید و از اسکو بروید و از آذرشهر برگردید، از جاده‌های فرعی باریک کوهستانی می‌گذرید و به این ترتیب، دامنه سهند را از نزدیک حس می‌کنید. در این جاده‌ها دیدنی‌های جالب زیادی مانند غارها و سنگ‌های تراشیده وجود دارد. اگر علاقه تاریخی داشته باشید، می‌توانید از دره اسکو خارج شوید و به سمت جزیره شاهی یا اسلامی بروید که بزرگ‌ترین جزیره دریاچه ارومیه است. قبل از رسیدن به ورودی این جزیره، نشانی کوه‌های سوخته را بپرسید. ممکن است پیدا کردن این کوه‌ها کمی سخت باشد و فقط علاقه‌مندان به تاریخ آن را بشناسند. کوه‌های سوخته بقایای آتشکده‌های عظیم قدیمی است که خاکستر آن به شکل کوه باقی مانده است. در سال‌های اخیر مقدار زیادی از خاک آن را به زمین‌های کشاورزی منتقل کرده‌اند، اما همچنان شکل کوه مانند آن حفظ شده است.

محمد وفایی
خبرنگار