محبوبیت خاطره‌انگیز

ابتدا از درگذشت استاد جمشید مشایخی که از همدوره‌های استاد داوود رشیدی بوده بگویید.
تسلیت خود را برای فوت هنرمند بزرگ آقای جمشید مشایخی که از دوستان و هم دوره‌ای‌های آقای رشیدی بودند را تسلیت عرض می‌کنم. بسیار خوشحالم که پس از گذشت سال‌ها از فوت آقای رشیدی همچنان یاد او میان مردم جاودان است و این موضوع برای من که بازمانده هستم، باعث خوشحالی و دلگرمی است.
آن‌طور که باید در زمان حیاتشان قدردان بوده‌ایم؟
رفتن این هنرمندان برای ما با حسرت و دریغ همراه است، ولی بزرگ‌ترین حسرتی که برای ما به‌جا می‌گذارد این است که به اندازه کافی در زمان حیات قدرشان را ندانستیم که این درباره آقای رشیدی هم صدق می‌کند. جا دارد از همه کسانی که راهگشا بودند و به او محبت نشان دادند تشکر کنم و کاری به کسانی که فرصت‌ها را از او گرفتند ندارم. چیزی که خوشحال‌کننده است عاقبت‌به‌خیری و یاد‌آوری با نام خوب میان مردم است. تشکر می‌کنم از کسانی که همزمان با فوت آقای مشایخی به یاد داوود رشیدی هم بودند؛ به‌خصوص تشکر ویژه خودم را از آقای علی نصریان دارم و آرزو می‌کنم سایه استاد محمدعلی کشاورز وعلی نصریان و سایر پیشکسوتان سالیان سال بر سرهنر ما باشد.
از فعالیت‌های گسترده آقای رشیدی در حوزه‌های مختلف هنر در سال‌های گذشته توضیح دهید.
بسیاری از افراد که در دهه‌های گذشته زندگی می‌کردند با فعالیت‌های او در حوزه تئاتر آشنا بودند. او تا سال 1390 که می‌توانست فعالیت داشته باشد، تئاتر کار کرد و آخرین کارش به نام آقای اشمیت کیه؟ را در تماشاخانه ایرانشهر به صحنه برد که با موفقیت همراه بود.او همچنین در فیلم‌های سینمایی شاخصی مانند هیولای درون، گل‌های داوودی، شیلات، خانه عنکبوت و سریال‌های تلویزیونی مانند هزاردستان، گل پامچال، عطرگل یاس و آوای فاخته نقش‌آفرینی کرد. جا دارد یادی کنم از مرحوم علی حاتمی و بهمن زرین‌پور که سریال‌های خوبی را برای تلویزیون ساختند، اما او در کنار کار بازیگری به فعالیت در حوزه ترجمه هم مشغول بود دو کتاب او در سال‌های اخیرکه ترجمه نمایشنامه‌های اوست و بسیاری از آنها را روی صحنه برده بود چاپ کردیم تا در دسترس جوانان تئاتری قرار بگیرد. آقای رشیدی بسیار تمایل داشت این ترجمه‌ها در اختیار جوانان قرار بگیرد که میسرشد.
استاد رشیدی یکی از استادان بازیگری بود که هنرمندان زیادی را آموزش و به این حرفه معرفی کرد، از فعالیت او در این باره برایمان بگویید.
داوود رشیدی قبل از سال 1357 در دانشگاه تدریس می‌کرد و پس از این دوره آموزشگاهی نداشت و پیگیر کار تدریس در آموزشگاه‌های مختلف نبود. به طور مقطعی گاهی تدریس می‌کرد و به شهرستان‌ها می‌رفت. از شاخص‌ترین افرادی که شاگرد داوود رشیدی بودند می‌توان به بهروز غریب‌پور و علی حاتمی اشاره کرد که فکر می‌کنم چارچوب دانشگاه برای فردی مانند علی حاتمی تنگ بود، چون او فراتر از تحصیلات دانشگاهی می‌دانست و با این‌که تحصیلات دانشگاهی نداشت، ولی در کار خودش نابغه بود و بهرام بیضایی نیز مانند او بود. علی حاتمی در دانشکده هنرهای دراماتیک، شاگرد آقای رشیدی بودند و از آنجا دوستی این دونفر آغاز و ادامه‌دار شد.
مرحوم رشیدی در بازیگری، مترجمی، کارگردانی و... فعالیت داشت، شما به عنوان کسی که سالیان طولانی در کنار او بودید از خصوصیات اخلاقی بارز او در مقام همسر و پدر فرزندانتان بگویید.
بسیار خوش اخلاق و خوش رفتار در جمع خانواده بود. ضمن این‌که همیشه چارچوب‌هایی سنتی در خانواده قائل بود، ولی هیچ‌گاه عقاید و افکارش را به اطرافیان و دیگران تحمیل نمی‌کرد. او هیچ‌گاه فرزندانش را نصیحت نمی‌کرد، اما روش زندگی را غیر مستقیم به آنها یاد داد و در حال حاضر می‌بینیم که فرزندانش مانند خودش در اجتماع رفتار می‌کنند و اخلاق‌های او را دارند. او همچنین به نفس کار بسیار اهمیت می‌داد و بیکار بودن افراد برایش بسیار تعجب‌برانگیز بود و فکر می‌کرد هر فردی در این دنیا کارایی دارد. حتی زمانی که با درهای بسته روبه‌رو می‌شود می‌تواند از در دیگری وارد شود و این کاری بود که خود او هم انجام می‌داد و درکنار بازیگری، کارگردانی، ترجمه و تهیه کنندگی می‌کرد و به نفس کار بسیار احترام می‌گذاشت و مقید بود نباید زندگی را به بطالت گذراند.
به نظرتان چرا این پنج هنرمند بزرگ مرحوم داوود رشیدی،علی نصیریان، محمدعلی کشاورز، مرحوم جمشید مشایخی و مرحوم عزت‌ا... انتظامی در خاطرات مردم جاودانه‌اند؟
دونسل از نسل هنری دوره آقای رشیدی گذشته است و نسل بعد آنها دوره آقای پرویز پورحسینی، رضا بابک، امین تارخ، پرویزپرستویی است که این افراد هنرمندان بزرگ و شاخصی هستند. نسل بعد از آنها که زمان حاضر را شامل می‌شود جوانانی مانند نوید محمد‌زاده، شهاب حسینی، پیمان معادی و... هستند که در کار خودشان فوق‌العاده‌اند و ان‌شاءا... راه وروشی را پیش خواهند گرفت که همین‌طور درخشان ادامه‌دار خواهد بود حتما این افراد هم در 40 سالگی برای خودشان مانند جمشید مشایخی می‌شوند. ما نمی‌توانیم بگوییم روند طبیعت و هنر با چند نفر متوقف می‌شود. آقای رشیدی هم همیشه می‌گفتند جوانان امروزی از ما بسیار فعال‌تر هستند.
این‌که نسل آقای رشیدی پایه گذار سینمای ما بود، دلیل محبوبیت و جاودان بودن یاد آنها نیست؟
بخشی از این محبوبیت به نوستالژی و خاطرات باز می‌گردد. این افراد بخشی از خاطرات مردم هستند و زمانی که جمشید مشایخی از بین ما رفت با این‌که من حدود 15 سال از آقای مشایخی و رشیدی کوچک‌تر بودم بخشی از خاطرات من را با خود بردند.آقای مشایخی، فیلم‌ها و کارگردانانی که با آنها همکاری داشتند بخشی از هویت من بود که رفت.
حرفی و سخنی در پایان؟
یاد همه کسانی که رفتند گرامی. خیلی از کارگردان‌های بزرگ ما با رفتنشان شوک بزرگی به سینمای ما وارد کردند؛ علی حاتمی که فقدان بزرگی برای ما و سینما بود چون او به اندازه 20 سال پس از مرگش کارهای نیمه تمام داشت و نقشه‌های زیادی برای فیلم‌هایش کشیده بود.

داوود رشیدی (25 تیر 1312- 5 شهریور 1395)
به قول خودش «به‌طور جدی سال 1312 در تهران» به دنیا آمده بود. در کوچه آبشارِ خیابای ری. اصالتش به خاندان حائری‌مازندرانی می‌رسید.
بازیگری را اولین‌بار در هشت سالگی تجربه می‌کند؛ «عبدالحسین نوشین از پایه‌گذاران تئاتر علمی در ایران نمایشی به‌نام «مردم» در دست تهیه داشت که در پرده اول نیاز به نقش چندتا بچه بود و من که حدود هشت سال داشتم، به‌طور اتفاقی انتخاب شدم.»
در 13 سالگی به خاطر شغل پدرش که دیپلمات وزارت خارجه بود، به ترکیه و بعد فرانسه رفتند. دیپلم را در پاریس می‌گیرد و درسش را در ژنو ادامه می‌دهد. همزمان لیسانس علوم سیاسی می‌گیرد و دیپلم بازیگری و کارگردانی تئاتر. خودش می‌گفت اگر بازیگر نمی‌شد، سیاستمدار می‌شد.
بازیگری برای او از تئاتر شروع شد؛ «فضای فرهنگی شهر پاریس و حضور مداوم در تئاتر من را آن‌قدر به این رشته در سنین نوجوانی علاقه‌مند کرد که خاطرم هست در نامه‌ای که در همان سال‌ها برای یکی از دوستانم که در تهران زندگی می‌کرد نوشته بودم، به او گفتم که من تنها به یک چیز فکر می‌کنم و آن هم تئاتر، تئاتر و تئاتر است.»
«فرار از تله» جلال مقدم اولین تجربه بازیگری او در سینما در سال 1347 بود.
دو نقش او را بیش از باقی تجربه‌های بازیگری‌اش به یاد می‌آورند؛ آق‌حسینی فیلم کندو و مفتش شش‌انگشتی سریال هزاردستان.
وقتی از رشیدی درباره بهترین کارگردان‌های عمرش می‌پرسیدند می‌گفت فریدون گله، علی حاتمی و داوود میرباقری.

زهرا دمزآبادی
خبرنگار