در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح شد؛
بزرگان گمنام
عروسکگردانی در تلویزیون ما چقدر جدی گرفته میشود؟ چرا ما نام صداپیشگان را شنیدهایم، اما به زحمت میتوانیم نام پنج عروسکگردان را به خاطر بیاوریم؟ عروسکگردانها هم مانند دیگر عوامل تولیدی در قالب یک ساختار بزرگتر هستند که فرصت مطرح شدن را پیدا میکنند و این مهم است که در یک پروژه تلویزیونی کار کرده باشند یا در یک اثر سینمایی، فارغ از اینکه برای دو نوع از کار چه میزان از انرژی صرف شده باشد. اساسا دو مورد از اصطلاحات رایج بین اهالی هنر و به ویژه منتقدان، فرمت تلویزیونی و فرمت سینمایی است و این عبارتها مشخصکننده این نیست که یک اثر در بستر تلویزیون تولید شده یا در بستر سینما؛ بلکه کاری را که حرفهایتر باشد به عنوان کار سینمایی بازمیشناسند و بر همین اساس از اصطلاح «سینمایی کار کردن» برای یک اثر تلویزیونی به عنوان یک تعریف و تمجید استفاده میکنند که البته در میان اهل فن، واکنشهای مختلفی دارد. اما این یک حقیقت غلط است که معمولا اثری را که قرار باشد روی پرده سینما عرضه شود، بیشتر از اثری که برای قاب کوچک تلویزیون آماده میشود، تحویل میگیرند. دلیل این اتفاق شاید به همان بحث آشنای بند 44 قانون اساسی و اصل خصوصیسازی برگردد و اینکه یک اثر سینمایی عموما باید خودش گلیمش را از آب بیرون بکشد و به سود برسد؛ ولی یک اثر تلویزیونی از سمت صدا و سیما ضمانت عرضه دارد. در این میان، وقتی یک برنامهساز با علم به اینکه محصول او به هر شکل روی آنتن قرار میگیرد، وسواس و حساسیت به خرج میدهد و تلاشی در خور پرده نقرهای را برای قاب جادویی به ثمر میرساند، مخاطب و مدیران را بیشتر به رسانه ملی امیدوار میکند و در خلال آن، تشخص بیشتری به یک نیروی حرفهای مثل عروسکگردان میدهد.
یک تجربه جدید و خوب
شبکه دوی سیما اخیرا شیوه جدیدی را در عروسکگردانی، آن هم برای یک برنامه با مخاطبانی از گروه سنی بزرگسال پیاده کرده است که ذوق مخاطب را برمیانگیزد. برنامه تلویزیونی همین الان یهویی با بهکارگیری گستردهترین شیوه کروماکی (پرده سبز) امکان تماشای تمامی فیزیک عروسک را برای مخاطب تلویزیون فراهم کرده است.
سیدجواد سیدمحسنی، تهیهکننده و کارگردان اثر درباره این که چرا چنین رویکردی را به کار بسته است، به جامجم میگوید: مخاطبی که زمانش را برای دیدن برنامه ما میگذارد، دارد بخشی از باارزشترین سرمایهاش را به ما میدهد و ما هم در مقابل مسؤولیت داریم به بهترین نحو به این محبت و احترام او پاسخ بدهیم. مخاطب امروز تلویزیون این حق را دارد که بهترین را از ما بخواهد و ما از نظر بصری و محتوایی تمام تلاش خود را صورت بدهیم. ضمن این که بازخورد خوب مردم آنقدر به ما انگیزه داد که به چیزی جز کسب رضایت بیشتر او فکر نکردیم.
سیدمحسنی میافزاید: ما در این برنامه میخواستیم عروسکها زندهتر به نظر برسند و برای این کار باید باتومهای توی دست عروسک را حذف میکردیم. بنابراین استفاده 100 درصدی از پرده سبز اتفاق افتاد.
محسنی درباره سابقه استفاده از چنین شیوهای در تلویزیون ایران میگوید: طبق صحبتی که من با دوستان عروسکگردان داشتم، متوجه شدم چنین شیوهای در این سطح که ما انجام دادهایم تاکنون به کار گرفته نشده و اگر قرار است این اتفاق خوب در برنامهسازی ما رایج شود، مفتخریم که قدم اول را برای تشویق دیگر دوستان برداشته باشیم.
او درباره دشواریهای این کار توضیح میدهد: استفاده گسترده از فناوری کروماکی کار ما را به شدت سختتر کرد و شاید بتوان به جرأت گفت در مقایسه با برنامههای تلویزیونی بهخصوص آثار عروسکی دیگر، پنجبرابر گذشته زمان و انرژی و هزینه صرف کردیم؛ اما به حاصل تلاشمان میارزید. ما در زمان پس از تولید، تولید و پیشتولید، متحمل زحمت زیادی شدیم، اما نتیجهای که گرفتیم خستگی را از تنمان بیرون برد. حالا دیگر صددرصد فیزیک عروسک برای مخاطب رونمایی میشود و دیگر اینچنین نیست که عروسکگردان از پشت میز، هنر خود را روی نیمی از جسم عروسک پیاده کند.
عروسکهایی که با صدا مطرح شدند
معروفترین و دمدستیترین مثال برای برنامههای محبوب عروسکی شاید «جنابخان» باشد که چند سالی است بین مخاطبان تلویزیون جای خود را باز کرده است. این شخصیت، محبوبیت خود را سوای اتمسفر کلی برنامه «خندوانه»، مرهون صداپیشه آن است و شاید اگر هر کسی غیر از محمد بحرانی این کار را بر عهده میگرفت، چنین موفقیتی حاصل نمیشد. اساسا در تلویزیون ایران عروسکها به مدد سه عنصر صداپیشه، داستان کلی سریال یا ساختار برنامه ترکیبی است که شناخته میشوند و سهم عروسکگردان چندان جدا و مستقل از دیگر عوامل به چشم نمیآید. اگر قرار باشد مروری بر چند دهه گذشته برنامهسازیهای سیما داشته باشیم، دو عروسک کلاهقرمزی و پسرخاله در اواخر دهه 60 به واسطه صحبت با مجری برنامه (ایرج طهماسب)، «زیزی گولو» با تکیه بر داستانهای فانتزی آن که از زبان مادر خانومی با بازی لیلی رشیدی روایت میشد، «سنجد» به خاطر رویکردی که بر گزارشهای نگار استخر حاکم بود، «مجید دلبندم»، «مخمل» و تمام موشهای «مدرسه موشها» روی خط داستان سریال به مخاطب معرفی شدند. ضمن اینکه، مخاطب هم عادت کرده بود تمامی آنها را از پشت یک وسیله باور کند. وسیلهای که پنهان شدن نیمی از فیزیک و اندامشان را توجیه کند.
فرصت عرض اندام برای عروسکگردانها
در قسمتهای جدید برنامه همین الان یهویی اما قدمی نو برداشته شده تا به مدد آن عروسک به غیر از لحنی که صداپیشه به او میدهد و به جز داستانی که راوی آن میشود، دلیل دیگری برای جذابیت داشته باشد و آن حرکت داشتن تمام اجزا، یعنی دستها و هر دو پا و سر آن است و به همین دلیل، هنر عروسکگردان به شکل ویژهای محرز میشود. این ابتکار با استفاده همهجانبهتر از فناوری کروماکی امکانپذیر بوده که تیم برنامهساز زحمت آن را به جان خریدهاند و در نتیجه شامگاه هر جمعه را در شبکه دو به شکل جذابتری برای مخاطب رقم میزنند.
این برنامه تلویزیونی راهکارهای حفظ ایمنی را در پرداختهای الکترونیکی آموزش میدهد و بخش عروسکی تنها یکی از بخشهای آن است؛ اما برای همین بخش کوچک هم انرژی زیادی صرف شده که بحق، جای تقدیر دارد. احمد آکشته و آرش مصطفایی از جمله عروسکگردانان این برنامه تلویزیونی هستند که در جریان این اثر، تجربه جدیدی را در کارنامه خود رقم زدهاند.
از سیا ساکتی تا عروسکهای همین الان یهویی
تجربه، در موارد مختلف نشان داده که وقتی بر اساس خلاقیت و شناخت درست از رسانه باشد، نتایج درخشانی به بار میآورد. از جمله این تجربههای خوب، ساخته شدن مجموعههای پویانمایی کوتاهی بود که اصطلاحا «سیاساکتی» نام گرفته بودند. سیا ساکتی و دیگر دوستان و همراهانش چون داوود خطر، جمال سهسوت، هوتن، سهراب، سامان، بهاره و... شخصیتهایی فرضی و انیمیشنی اما بسیار شبیه به شخصیتهای واقعی جامعه بودند که بر اثر خلاقیت و ذهن پویای بهرام عظیمی، انیماتور و البته به سفارش سازمان راهنمایی و رانندگی نیروی انتظامی کشور شکل گرفتند و قرار بود هنجارهای راهنمایی و رانندگی، عادات شهرنشینی و عواقب رعایت نکردن قانون را به شهروندان نشان بدهند.
این مجموعه با توجه به شخصیتهای محبوب، داستان شیرین و خلاقیت تازهای که داشت، در سطح جامعه هم مورد توجه قرار گرفت و شاید تنها آگهی تبلیغاتیای بود که مخاطبان تماشایش را به انتظار مینشستند. این مجموعه را میتوان موفقترین مورد فرهنگسازی رسانهای برای رواج عادات درست عنوان کرد.
آموزش جدیترین موضوعات با زبان طنز
رامین پاشایی، معاون اجتماعی پلیس فتا که یک سر تولید این برنامه است، درباره ماجرای شکلگیری «همین الان یهویی» بیان کرد: یکی از نیازها و نقصهایی که در بحث آموزشی هم وجود داشت، این بود که مقداری سواد مردم در انجام تراکنشها در فضای مجازی و استفاده از عابربانکها پایین است، در حالی که معضلات و جرایم ناشی از این مسأله آمار زیادی را به خود اختصاص داده است. به همین دلیل حس کردیم که لازم است تا برنامه آموزشی را تدارک ببینیم تا مثل این برنامه در قالب طنز مواردی را که لازم است با لحنی که همه مردم متوجه آن میشوند به آنها آموزش دهد.
او با اشاره به بخشهایی که در این برنامه وجود دارد، افزود: همین الان یهویی هم در 30 قسمت برای سری اول تولید شده است و پلیس فتا به عنوان ناظر آن حضور دارد. در این برنامه تمام شخصیتهای پلیس فتا که در پویانماییهای ما هستند و خیلیها هنوز هم آنها را یادشان است، شرکت دارند. همچنین هر روز در هر قسمت از برنامه ما با حضور یکی از کارشناسان مجموعه، شگردهایی که مردم را با اقدامات مجرمان آشنا میکند توضیح میدهیم. این باعث میشود تا آنها هم با روشهایی که باعث امنیت تراکنشها و استفادههای مالی میشود، آشنا شوند و از آنها استفاده کنند.
هدف از تولید این برنامه عروسکی هم موضوع دیگری بود که پاشایی درباره اش گفت: هدف مجموعه پلیس فتا و این برنامه نیز همین است که با فرهنگسازی از این طریق، مردم به سمتی بروند که جرائم ناشی از این جریان کمتر شود و مثلأ دیگر کسی از کسی رمزش را نپرسد و از سوی دیگر آن را به کسی هم نگوید.
معاون اجتماعی پلیس فتا در ادامه درباره برآوردش از میزان تأثیرگذاری این برنامه هم میگوید: این اولین برنامهای است که در چنین قالبی (طنز) با این موضوع شکل گرفته است. ما از این طریق با مردم صحبت میکنیم و در تلاشیم تا خواستههایی را که داریم با آنها مطرح کنیم. این تبادل دانش با مردم و ارتباطی که در این بین شکل میگیرد، سطح آگاهی آنها را هم طبیعتا بالا میرود. به همین دلیل معتقدم چنین فضایی با روش بیان غیر مستقیمی که دارد، میتواند تأثیرگذاری خوبی هم داشته باشد. تا الان هم بازخوردی که از آن گرفتهایم، نشان میدهد این برنامه جای خودش را تا حدی بین دیگر تولیدات باز کرده است و مردم هم اعلام رضایتمندی کردهاند.
پاشایی در آخر با بیان این که چطور موضوعات هر قسمت را انتخاب میکنند، گفت: ما در سطح کشور به صورت هفتگی از پلیس فتای هر استان آمار میگیریم که جرایم هر شهر در حوزه مالی بیشتر به چه چیزی معطوف میشود و بعد هم بر اساس آن سراغ نوشتن و شکل دادن هر قسمت میرویم. همچنین از بدو تأسیس پلیس فتا تا امروز بیشتر از 50 اثر پویانمایی در اینباره تولید شده است، کارهایی که هر کدام ویژگیهای خاص خود را داشتند و خیلی از آنها ماندگار شدند؛ به همین دلیل فکر کردیم که میشود با استفاده از آنها و فضای شادی که در آن وجود دارد، پیام و مطالب آموزشی مهمی را که لازم است به مخاطب انتقال دهیم. بعد از این 30 قسمت هم بررسی میکنیم که آیا چنین ترکیبی مفید و موثر بوده و اگر چنین باشد، بازهم آن را ادامه میدهیم.
سارا کنعانی
رسانه
در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح شد؛
جام جم آنلاین گزارش میدهد
جام جم آنلاین گزارش میدهد
در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح شد؛
یک فعال سیاسی:
یک نماینده مجلس:
در گفتوگوی «جامجم» با استاد حوزه و مبلغ بینالملل بررسی شد
گفتوگو با موسی اکبری،درخصوص تشکیل کمپین«سرزمین من»وساخت و مرمت۵۰خانه در منطقه زنده جان