خسرو ، خانه خراب شد

اما آیا اصلا ایران مسؤولیت و تعهدی در قبال حفظ این بنای ایرانی در کشور همسایه دارد؟! ... واقعیت این است که مسؤولان سازمان میراث فرهنگی در سال‌های 92 و 94 به دولت عراق قول مساعد دادند تا در تهیه پرونده ثبت جهانی و مرمت طاق کسری به آنها کمک کنند؛ وعده‌ای که در عمل محقق نشد و این بار با فرو‌ریختن بخشی از طاق کسری نه تنها ایرانیان که جامعه جهانی را با این پرسش روبه‌رو کرده که چرا ایران درقبال آثار فرهنگی خود و همچنین وعده‌هایش بی‌تفاوت است؟!...
آغاز تفاهم نامه نگاری میان ایران و عراق
تیرماه 92 بود که لواء سمیسم، وزیر گردشگری و آثار باستانی عراق در دیدار با محمد شریف ملک‌زاده، رئیس وقت سازمان میراث فرهنگی بر لزوم حضور جدی مرمتگران و شرکت‌های ایرانی در مرمت ابنیه و آثار تاریخی و باستانی عراق تأکید کرد و گفت: هم اکنون مرمتگران یک شرکت از کشور چک در حال مرمت کاخ کسری و ایوان مدائن هستند، درحالی‌که مطمئن هستیم شرکت‌های ایرانی تخصص و تجربه بالاتری برای انجام این مهم دارند. پس از آن در مرداد 94 و به دنبال حضور وزیر گردشگری و میراث فرهنگی عراق در ایران، مقرر شد کارگروه مشترکی از دو کشور برای ثبت جهانی ایوان مدائن (طاق کسری) تشکیل شود. مهرماه 95 هم محمدحسن طالبیان، معاون میراث فرهنگی ایران از تفاهم‌نامه‌ای با وزارت گردشگری عراق خبر داد که بر اساس آن ایوان مدائن یا طاق کسری در تیسفون با همکاری ایران و عراق مرمت و جهانی شود. طالبیان دراین باره گفت: از آنجا که اعتبارات مورد نیاز برای اجرایی شدن این تفاهم‌نامه‌ها هنوز از سوی دستگاه‌های مسؤول به ما داده نشده، نمی‌توانیم کاری از پیش ببریم. ما تفاهم‌نامه‌های مشترک فرهنگی با کشورهای مختلف داریم که دستگاه‌های متعدد فرهنگی باید روی آن کار کنند. یکی از مفاد این تفاهم‌نامه‌ها برگزاری نمایشگاه‌ها یا رویدادها و همکاری در بخش‌های مرمتی است. در این بند از تفاهم‌نامه می‌توانیم آثار تاریخی و فرهنگی ایرانی که در کشورهای دیگر وجود دارد را مرمت و احیا کنیم. مانند آثار ایرانی واقع شده در کشورهای افغانستان، هند، عراق، گرجستان یا ارمنستان. اما بودجه‌ای برای این کار به ما نداده‌اند. از سویی کشورهایی که در حوزه ایران بوده‌اند انتظارشان این است که کشور ما در بحث کارشناسی بخشی از هزینه‌ها مانند اعزام کارشناس، استادکار و ... را برای آثار تاریخی ایرانی موجود در آن کشورها متحمل شود.
غایت معماری در عصر و جهان گذشته
فرهاد نظری، مدیرکل پیشین دفتر ثبت آثار در گفت‌وگو با اسکان‌نیوز توضیح می‌دهد در زمان ریاست مسعود سلطانی‌فر، بر سازمان میراث فرهنگی با آمدن وزیر فرهنگ عراق به ایران مقرر شد سازمان میراث فرهنگی برای ثبت جهانی ایوان مدائن با عراق همکاری داشته باشد تا آنها بتوانند یکی از مهم‌ترین آثار خود را به ثبت جهانی برسانند و حتی مقرر شد ایران در مرمت به آنها کمک کند، اما متأسفانه وزیر فرهنگ عراق تغییر کرد. از سویی ایرانیان هم خیلی موضوع را دنبال نکردند. نظری با اشاره به این که قلعه اربیل عراق چند سال پیش و هورها و زیگورات‌های جنوب عراق هم یکی دو سال پیش ثبت جهانی شده است، می‌گوید: متأسفانه همچنان طاق کسری ثبت جهانی نشده با آن‌که شهرت این بنا عالم‌گیر و مهم‌ترین و تأثیرگذار‌ترین بنای تاریخی خاورمیانه و جهان شرق است که از چین تا شمال آفریقا را تحت‌تأثیر قرار داده است. وی در پاسخ به این که آیا تعمد خاصی در تهیه نشدن پرونده ثبت جهانی طاق کسری وجود داشته است، می‌گوید: هرگز پالس منفی از سوی عراقی‌ها مبنی بر ثبت نکردن یا توجه نکردن به طاق کسری وجود نداشته است. عراق سالیان درازی درگیر جنگ بوده و آثار زیادی در این کشور از بین رفته، عراقی‌ها نسبت به مرمت طاق کسری اقداماتی هم انجام داده‌اند، اما ایران با توجه به گستره ایران فرهنگی باید برای نجات طاق کسری پیشقدم شود. ما اقدام خاصی انجام نداده‌ایم که با موافقت یا مخالفت آنها مواجه شود.
طاق کسری؛ حسرتی در دل همگان
نظری تاکید می‌کند طاق کسری مهم‌ترین اثر تاریخی کل تاریخ ایران است و به مراتب نقش فرهنگی آن از تخت جمشید مهم‌تر است. طاق کسری در تاریخ فرهنگی، اجتماعی، سیاسی، معماری و شهرسازی و به طور کلی در تاریخ ایران الگوی عمارت و ساخت و ساز و آبادانی بوده است. از گورکانی‌های هند مانند شاه جهان، اکبر شاه و همایون، اورنگ زیب تا شمال آفریقا یکی از شاخص‌های رسیدن به معماری، طاق کسری بوده است و وقتی می‌خواستند بنایی را در اوج شکوه بسازند، می‌گفتند مثل طاق کسری.
هم سلاجقه روم و هم پادشاهان عثمانی درصدد بودند بنایی مانند طاق کسری بسازند.اما شما هرگز چنین توصیفاتی را در‌خصوص تخت جمشید نمی‌بینید. طاق‌کسری نهایت و غایت معماری در عصر و جهان گذشته بوده. این اثر تاریخی نماد عظمت و فرهنگ ایران است. اما رها شده و ما هیچ قدمی برای آن برنداشتیم.

طاق کسری‌ کجاست؟

طاق کسری یا ایوان خسرو، کاخ پادشاهان ایرانی در دوران ساسانیان در تیسفون بود که امروزه در ۳۵ کیلومتری پایتخت عراق قرار گرفته و بزرگ‌ترین طاق گلی دنیا با بلندی ۳۷ متر و دهانه‌ای 50 متری است که در نزدیکی دهکده کوچکی با نام سلمان باک محل آرامگاه سلمان فارسی قرار گرفته است.
طاق کسری در نزدیکی محل نبرد قادسیه (نبردی که اعراب، سپاه ایران را شکست دادند) در منطقه‌ای سرسبز با آب و هوایی خوب قرار دارد. در دهه 60 میلادی اطراف طاق کسری به تفرجگاهی برای مردم تبدیل شده که هنوز بقایای دستگاه‌های نورپردازی و صدا، نیمکت و وسایل بازی در اطراف آن دیده می‌شود که بخش عمده این تاسیسات در پی یورش آمریکا به عراق در سال ۲۰۰۳ نابود شد.