از جیب مردم

محمود میرلوحی به ما گفت از این افزایش 1398میلیارد تومانی بودجه، نصفش صرف افزایش حقوق و دستمزد کارکنان شهرداری می‌شود و نصف دیگرش صرف جبران گران شدن مصالح وتجهیزات مورد نیاز شهرداری. زهرا نژاد‌بهرام، عضوهیات رئیسه شورا به ایسنا گفت نیمی از کل بودجه شهرداری صرف حقوق‌ها و دستمزدها می‌شود و حدود ۴۵ درصد آن صرف کارهای عمرانی و نگهداشت شهر. میرلوحی اما گفت شهرداری عائله‌اش خیلی زیاد است و نژاد‌بهرام آمار داد این عائله 68 هزار نفرند و چون مدیریت شهرداری، چاه نفت در اختیار ندارد لاجرم منابعش متکی برعوارض است و میرلوحی نیز اضافه کرد نمی‌شود عائله بزرگ شهرداری را فعلا کم کرد، چون اگر بخواهند به نیروها دست بزنند و تعدیل کنند فشارها و البته شرایط نامناسب اقتصادی مانع می‌شود.
با این وصف مشخص نیست سهم30 درصدی حمل ونقل عمومی بی‌آن که مو لای درزش برود، پرداخت شود چرا که عائله بزرگ شهرداری حدود ده هزارمیلیارد تومان ازبودجه را می‌بلعد و معلوم نیست با افزایش روز به روز بهای کالاها و خدمات و بالا رفتن هزینه اقدامات عمرانی، سهم حمل و نقل عمومی دست بخورد یا نه. میرلوحی درگفت‌وگو با ما از این افزایش قیمت‌ها گفت به این شرح که اگر قبلا یک واگن مترو را 5/3 میلیارد تومان می‌خریده‌اند حالا باید سه برابر این مبلغ بپردازند و اگر پیشتر هر اتوبوس700 میلیون تومان قیمت داشت، حالا هرکدامش را باید 1/5 تا دو میلیارد تومان بخرند.
به این ترتیب افزایش قیمت‌ها مسجل است و منتفی بودن تعدیل نیرو در شهرداری مسجل‌تر، عدد بودجه و میزان افزایش آن نیز روشن است که همه‌اش قرار است صرف همین دو حوزه شود، بنابراین سال 98 برای مردم تهران از لحاظ خدمات شهری، شبیه سال 97 خواهد بود با این فرق که فقط بیش از1300 میلیارد تومان برهزینه‌های تهران اضافه خواهد شد که از قضا باید از جیب مردم تامین شود.
منابع درآمدی شهرداری
زهرا نژاد‌بهرام وقتی گفت ما در مدیریت شهری چاه نفت نداریم و منابع شهرداری مبتنی بر عوارض است، روشن شد برای تامین بودجه شهرداری عمده نگاه‌ها به مردم است. البته منابع درآمدی شهرداری متنوع است ولی در این بین، سهم ساکنان پایتخت نیز قابل توجه است. بخشی از درآمد شهرداری ناشی ازعوارض شهرسازی است که مبتنی است بر هزینه صدور پروانه‌ها و جرایم کمیسیون ماده 100 که پای ثابت آن مردم هستند. علاوه بر این فروش ملک، انجام پروژه‌های مشارکتی، مطالبات اسناد، استقراض از بانک‌ها و درآمدهای حاصل از سازمان‌ها و شرکت‌های زیرمجموعه شهرداری نیز از منابع درآمدی محسوب می‌شود. به غیر از اینها درآمدهایی که صفت پایدار به آن داده اند از دو محل مالیات ارزش افزوده و عوارض قانونی تامین می‌شود که باز هم رکن اصلی آن مردم هستند.
شهرداری تهران مدت‌هاست برمالیات ارزش افزوده حساب ویژه‌ای بازکرده و برای این که سهم خودش از این منبع مهم درآمدی را تمام و کمال بگیرد، با دولت اصطکاک دارد. در سال‌های ابتدایی که این نوع مالیات وضع شد درآمد حاصل از آن نصف نصف میان شهرداری تهران و دولت تقسیم می‌شد که کم‌کم سهم شهرداری کم شد و ابتدا به 30 درصد و سال 97 به 12 درصد رسید. البته میرلوحی، عضو شورای شهر تهران می‌گوید با رایزنی‌های انجام شده سال 98 سهم شهرداری به همان50 درصد سال‌های اولیه بازخواهد گشت، ولی دستکاری این سهم باعث شد درآمد شهرداری فقط درسال 96، هزار میلیارد تومان کم شود.
شهرداری علاوه برمالیات، بر انواع عوارضی که از مردم می‌گیرد نیز تکیه زیادی دارد،‌ از عوارض نوسازی و عمران شهری گرفته تا مشاغل، خودرو، موتورسیکلت و بهای خدمات مدیریت پسماند که مسلما وقتی بودجه سال98 شهرداری تهران بیش از هزار میلیارد تومان افزایش می‌یابد افزایش این عوارض نیز مدنظر است.
شما بگویید چه کنیم!
مالیات ارزش افزوده و عوارض از نگاه مردم باری است اضافه بر دوش‌شان ولی از نگاه مدیریت شهری، درآمدی است پایدار که بالا رفتنش نشانه‌ای است از موفقیت شورای شهر و شهرداری. محمود میرلوحی می‌گوید سهم منابع درآمدی پایدار شهرداری تهران در سال 95، 20 درصد بود که حالا این سهم به 33 درصد رسیده و این حاصل کلی تلاش است. او این تلاش‌ها را گذاشت کنار چند تلاش دیگر مثل راه‌اندازی خزانه‌داری کل در شهرداری برای نظم بخشی مالی به این مجموعه و البته مصوبات مربوط به طرح ترافیک، زوج و فرد، پروانه ساخت‌وساز و عوارض نوسازی و پسماند که در گفت‌وگو با ما تاکید کرد بودجه سال 98 به این حوزه‌ها اتکای ویژه‌ای دارد.
او همچنین گفت سال آینده دریافت اجاره از کسانی که املاک شهرداری را در اختیار دارند، ولی تا به حال اجاره نمی‌دادند، همچنین وصول معوقات و کسب درآمد از پارکینگ حاشیه‌ای خیابان‌ها که تا پیش از این سیستم پارکبانی هیچ پولی بابتش به شهرداری نمی‌داد در دستورکار مدیریت شهری قرار دارد که راهی است برای تامین آن 1398 میلیارد تومانی که به عنوان افزایش بودجه دربودجه سال 98 ذکر شده است.
ناگفته پیداست که فشار تامین بخش قابل‌توجهی ازاین مبلغ قراراست بر مردم وارد شود که وقتی این موضوع را با این عضو شورای شهر پایتخت در‌میان گذاشتیم، او تلویحا گفت چاره‌ای جز این وجود ندارد. حتی وقتی ما گفتیم فشارها باید از سمت مردم به سمت دولت جابه‌جا شود، او گفت تا جای ممکن به دولت فشار وارد شده و نمونه‌اش دریافت2500 میلیارد تومان از دولت بابت متروست.
با وجود این توضیحات، اما اصرارهای جام‌جم بر پرشدن ظرفیت مردم و ناتوانی مالی‌شان ادامه یافت درحالی که میرلوحی نیز بر مواضع خود پافشاری می‌کرد. او گفت تهران روزی 9000 تن پسماند تولید می‌کند که هزینه جمع‌آوری هرکیلو از آن و انتقالش به مخزن آرادکوه 110 تومان است، پرداخت به مترو از بابت بلیت فروشی نیز هزارمیلیارد تومان است و همین مبلغ هم به اتوبوسرانی داده می‌شود که بالاخره باید از جایی تامین شود و مسلما مردمی که در تهران زندگی می‌کنند و از خدمات بهره می‌برند، باید در تامین هزینه‌های شهر مشارکت کنند.
این جمله البته جمله آشنایی است و خیلی‌ها درمجموعه مدیریت شهری باور دارند که اگر پرداخت هزینه‌ها برای عده‌ای سنگین است، این عده باید از تهران بروند.
البته میرلوحی درگفت‌وگو با ما حرفی زد که تامل‌برانگیز بود. او گفت عوارض سالانه نوسازی هر خانه در شهر تهران 98 هزارتومان است که این مبلغ حتی هزینه کارمندانی را که فیش‌های عوارض صادر می‌کنند،‌ تامین نمی‌کند. این حرف یعنی که عائله شهرداری تهران واقعا زیاد است و این مجموعه عیال‌وار اگر فقط بر ساماندهی نیروی انسانی و حذف هزینه‌های اضافه‌اش تمرکز کند،‌ فشار بر مردم کمتر خواهد شد.

چالش بودجه غیرنقدی

بودجه شهرداری‌ها به دو بخش نقدی و غیرنقدی تقسیم می‌شود که اهمیت دومی از اولی کمتر نیست. بودجه غیرنقدی، تهاتر کالا و خدمات را شامل می‌شود که اگر شهرداری‌ها به آن اهتمام داشته باشند در بودجه‌های نقدی‌شان صرفه‌جویی قابل ملاحظه‌ای اتفاق می‌افتد. منابع درآمد غیرنقدی شهرداری تهران برای سال 98 حدود 4000 میلیارد تومان پیش‌بینی شده که اگر محقق شود امورات شهر راحت‌تر رتق و فتق خواهد شد، اما به اذعان اعضای شورای شهر پایتخت، عملکرد شهرداری در این حوزه مطلوب نیست به طوری که از محسن هاشمی گرفته تا مرتضی الویری و زهرا صدراعظم نوری و مجید فراهانی همگی به آن نقد دارند.
مهر امسال بود که زهرا صدراعظم نوری اعلام کرد طی پنج ماه از ۴۰۰۰ میلیارد تومان بودجه غیرنقدی شهرداری فقط ۲۰۰ میلیارد جذب شده و مجید فراهانی در همین تاریخ گفت در ماه‌های تیر و مرداد، نسبت به آنچه پیش‌بینی می‌شد 23 درصد معادل 4000 میلیارد تومان کسری بودجه نقدی و غیرنقدی داشتیم که لازم است هرچه سریع‌تر بودجه غیر‌نقدی را فعال کنیم.
مهم‌ترین کارکرد بودجه‌های نقدی این است که شهرداری‌ها می‌توانند از آن برای تکمیل پروژه‌ها و پیشبرد برنامه‌های‌‌شان استفاده کنند که وقتی در این بخش ضعیف عمل می‌کنند طبیعی است به سمت بودجه‌های نقدی و عایدی‌شان از مردم کشیده می‌شوند.
با این حال گفته می‌شود بودجه‌های غیرنقدی نیز ایرادات خودشان را دارند به‌ویژه این که این بودجه‌ها چون مبنای قیمت‌گذاری مشخصی ندارند بیشتر به نفع کسانی تمام می‌شود که در شهرداری دنبال سوءاستفاده هستند.