پای کوه بایستیم!

خدا در قرآن می‌فرماید: «کوه‌ها را میخ‌های زمین آفریدیم» و در آیه‌ای دیگر می‌گوید: «و در زمین کوه‌های استواری افکند، (مبادا) که شما را بلرزاند». اینها و آیات دیگر نشان می‌دهد کوه‌ها در آفرینش زمین و برای امنیت انسان‌ها چقدر اهمیت دارد و شاید همین اهمیت است که امروز، به نام روز جهانی کوهستان نامگذاری شده است.کوهی که بخش مهمی از طبیعت و محیط زیست است و باید با آن مهربان بود.شاید به نظر برخی، کوهی که پر از سنگ‌های کوچک و بزرگ با ظاهر‌ی خشن است چه نیازی به مهربانی دارد!‌ اما اگر شما هم مثل من پای صحبت‌های هادی بنکدار، مربی کوهنوردی نشسته باشید و حرف‌های او را که بیشتر از 40 سال است کوه پناهگاهش است و به قله‌های زیادی در ایران و خارج از ایران صعود کرده، شنیده باشید حتما از زاویه‌ دیگری به کوه نگاه می‌کنید و از امروز تصمیم می‌گیرید با این پدیده زیبای طبیعت مهربان‌تر باشید.
بنکدار می‌گوید: هستی از کوه نشات می‌گیرد، پشتوانه همه منابع آبی، کوه است، گیاهان دارویی در دل کوهستان‌ها می‌رویند. در افسانه‌های قدیمی نوشته‌اند برای درمان فلان درد بی‌درمان،‌ فلان گیاه را از قله فلان کوه بیاور. همین‌ها نشان می‌دهد که کوه چقدر برای درمان روح و جسم ما مهم است. دل کوه پر است از معادن مختلف! این همه برکت در کوه است، چیزی از ما نمی‌خواهد و فقط از ما می‌خواهد که پنجه بر بدنش نیندازیم؛ خالی کردن معادن از انباشت‌ها و ذخیره‌ها؛ راهسازی در دل کوه‌ها. زباله‌هایی که مردم در کوهستان رها می‌کنند. همه اینها پنجه‌‌هایی است که کوه را زخمی می‌کند. اگر کوه نباشد، بخش مهمی از زندگی ما نابود می‌شود. کوه استوارترین بخش طبیعت است و نباید پای این استواری را خالی کنیم.

همه ورزش‌ها با رقابت همراه است، همه ورزشکاران تلاش می‌کنند برتر از دیگری شوند، اما به گفته بنکدار، کوهنوردی تنها ورزشی است که در آن رقابت اهمیت ندارد. کوهنوردی تمرین متانت، وقار، ایثار و همکاری است. کوه همه این‌ها را به ما می‌آموزد. در ورزش‌های دیگر حتی ورزش‌های گروهی هر فردی به تنهایی روی قوت جسمی و روحی خود کار می‌کند، اما در کوهنوردی اگر یک نفر سیبی داشته باشد، آن را تقسیم می‌کند تا به همه برسد، شعار کوهنوردان این است: برای موفق شدن باید یکدیگر را یاری کنیم.
به بنکدار می‌گویم، اما هستند کسانی که تنهایی به کوه می‌روند و کوهنوردی انفرادی را بیشتر می‌پسندند. این مربی کوهنوردی این سبک را نمی‌پسندد و می‌گوید: کوه همه‌جور تفکری را می‌پذیرد، چون کوه است و باصلابت و باوقار. اما من معتقدم کوهنوردی، ورزشی جمعی است و اگر کسی تنهایی به کوه می‌رود با همه احترامی که برای او قائلم اما می‌گویم او ضعف شخصیتی دارد و نمی‌تواند با دیگران همفکر باشد یا از نظر قدرت بدنی کسی را همپای خود نمی‌داند. از طرفی کوه پر از حادثه است؛‌ هر لحظه امکان دارد مثلا پایت پیچ بخورد، در این مواقع اگر تنها باشی باید چکار کنی؟ معتقدم در صحبت و هم‌اندیشی است که همفکری به وجود می‌آید و اتفاقات خوبی برای افراد رخ می‌دهد. در سکوت و تنهایی به کوه برو و تنها برگرد؛ چه رشد فکری نصیبت می‌شود؟ بجز لذت بردن از طبیعت. این گروه به نظرم بیشتر دوست دارند خودی نشان بدهند و بگویند ما از نظر بدنی قوی هستیم یا سرعت خود در کوهپیمایی را به رخ بکشند. اما در کوه اگر توانستی دست کسی را بگیری و با خودت بالا ببری هنر کرده‌ای.

با گسترش شبکه‌های اجتماعی خیلی‌ها با کوه و کوهنوردان شوخی می‌کنند و مثلا می‌گویند چه کاری است که صبح زود روز تعطیل از خواب خوش بزنی و به کوه بروی؟ و از یک سطح شیب‌دار بالا بروی، بخواب و وقتی بیدار شدی برو در سطح صاف قدم بزن یا بدو ! بنکدار می‌گوید: چند سال قبل برای این گروه جواب پیدا کردم؛ من سال‌هاست روز‌های تعطیل در زمستان و تابستان، ‌ساعت 3 صبح به کوه می‌روم و از این کار لذت می‌برم، اما هر کسی دوست دارد، ‌می‌تواند در خانه‌اش بخوابد و از خوابش لذت ببرد! ما هیچ‌کس را مجبور نمی‌کنیم که به کوه برود! هر کسی خودش سبک زندگی‌اش را انتخاب می‌کند؛ اما همیشه گفته‌ام تجربه‌ای که من از سال‌ها کوهنوردی به دست آوردم این است که کوه باعث می‌شود آدم‌ها سالم زندگی کنند و مثلا نه سمت اعتیاد بروند و نه کارهای خلاف دیگر. کوه آدم‌ها را پاک نگه می‌دارد.»

درهای کوه روی همه باز است، بچه‌ها می‌توانند پیاده‌روی در کوه را از دامنه‌‌ها شروع کنند و هر چه بزرگ‌تر شدند، ارتفاع بالا رفتن از کوه را افزایش دهند. این ورزش را می‌توان در سالمندی هم ادامه داد. کوهنوردانی هستند که مثلا 90 ساله‌شان است، اما هنوز هم به کوه می‌روند، چون پایانی ندارد. بنکدار از تجربیاتش استفاده می‌کند و می‌گوید: بهتر است، افرادی که به کوهنوردی علاقه‌مند هستند، آموزش‌های لازم را ببینند و بعد به کوه بروند، چون حتی چگونه بستن بند کفش در کوهنوردی مهم است، چگونه پر کردن کوله و آن را به پشت انداختن اهمیت دارد. این که چگونه عصا‌ و چوبدستی را به دست بگیری و به کوه بروی، مهم است. الان خیلی‌ها عصایی به دست می‌گیرند و مثلا به کوه می‌روند، این غلط است. خیلی جاها با هزینه بسیار کم آموزش کوهنوردی می‌دهند، یکی از آنها خانه کوهنوردان است که حتی با مبلغ بسیار کمی، وسایل مورد نیاز را در اختیار اعضای خود قرار می‌دهد.

روزهای تعطیل کوه پر می‌شود از آدم‌هایی که مثلا به کوهنوردی رفته‌اند.بنکدار اما همه اینها را کوهنورد نمی‌داند و می‌گوید: کسی که با قلیان به کوه می‌آید کوهنورد نیست، همچنین کسی که به کوه می‌آید و با صدای بلند مثلا زیرآواز می‌زند و دیگران را آزار می‌دهد. کلا کوه برای حال خوب کردن است نه برای خوشگذرانی.بین این دو فرق زیاد است.این روزها کوه‌های دربند و درکه مقر اصلی کسانی شده که به هر دلیلی به کوه می‌روند، اما تهران کوه‌های زیادی دارد که دیده نمی‌شود و به نظرم بهتر است فدارسیون کوهنوردی این مکان‌ها را هم معرفی کند تا مردم از آنجا‌ هم استفاده کنند و فقط بخش‌هایی رشته‌کوه البرز مورد هجوم قرار نگیرد و فرسوده نشود.

زباله‌هایی که در کوهستان رها می‌شود، یکی از مهم‌ترین آسیب‌هایی است که به این بخش از طبیعت وارد می‌شود، بنکدار برای محافظت از کوه می‌گوید: باید فرهنگ‌سازی کرد که دو روش دارد؛ یکی با رفتار‌های انسانی و دیگری زور! رفتار انسانی یعنی وقتی می‌بینی کسی در کوه زباله انداخت، بدون این‌که به او بگویی، خم شوی و آن را برداری طوری که طرف ببیند و یاد بگیرد. زور هم که دست دولت است؛ همان کاری که برای رانندگی و بستن کمربند ایمنی کرد، باید برای بقیه موارد هم استفاده کند، جریمه کردن در خیلی‌ جاها جواب می‌دهد.

طاهره آشیانی
روزنامه‌نگار