حیات رسانه ملی به تعامل با مخاطبان است

دکتر علی‌عسکری در اولین همایش ملی مطالعات پیمایشی و افکارسنجی در ایران، تحقیق در زمینه افکار عمومی را اولویتی حیاتی در سطح دنیا دانست و این امر را بسیار مهم و موضوع درجه یک جهانی برشمرد.
رئیس رسانه ملی در این همایش بر اهمیت موضوع تحقیقات و نظرسنجی ـ که عامل مهمی برای تحقیقات در کشور است ـ تأکید کرد و گفت: سازمان صداوسیما با افکار عمومی ملت ایران و سایر ملت‌ها سر و کار دارد و حیات رسانه ملی به این است که بتواند با مخاطبان تعامل کند.
وی افزود: مطالعه افکار عمومی بسیار مهم بوده و موضوع درجه یک جهانی و برای کشور ما هم درجه یک است پس تحقیقات و مطالعاتی که درباره افکار عمومی است فوق‌العاده اهمیت دارد.
او رویارویی اصلی دنیای امروز را رویارویی رسانه‌ای و افکار عمومی دانست و گفت: در این رویارویی جریانات شناختی در درجه اول هستند.
دکتر علی‌عسکری با توصیف اوضاع کنونی کشور در میدان نبرد فرهنگی با دشمنان بیان کرد: این نبرد از جنس افکار عمومی و افکار عمومی پایه است.
او افزود: دشمنان تلاش و هزینه می‌کنند که در افکار عمومی ما نفوذ کنند تا به اهدافشان برسد که اقدامی هویتی ـ فرهنگی و حتی در رده اقدامات امنیتی است.
رئیس رسانه ملی با اشاره به عنوان معاونت پژوهش، برنامه ریزی و نظارت گفت: در این معاونت سه عنصر تحقیق، برنامه‌ریزی و نظارت را در کنار هم آوردیم که با پژوهش نیاز جامعه را دریابد و بامهندسی پیام مورد نظر را یافته و نتیجه را در اختیار بخش تولید قرار دهد. وی افزود بر این اساس پایه محتوایی که تولید و برنامه‌سازی می‌کنیم باید بر مبنای پژوهش و تحقیقات باشد. دکتر علی‌عسکری با تأکید بر لزوم مطالعات اجتماعی ساخت برنامه‌ها گفت: اگر به این امر توجه نکنیم کار ما بسیار کم‌اثر یا بی‌اثر می‌شود و در واقع تیری در تاریکی است. وی با بیان این‌که رسانه‌ای که پشت صحنه‌اش تحقیقات نداشته باشد هیچ است، گفت: ما باید جامعه را بشناسیم و بدانیم جامعه چه‌می‌گوید و ماچه می‌فرستیم و چه بازخوردی دارد. رئیس سازمان صداوسیما تأکید کرد: بودجه سازمان نباید صرف کارهای ضعیف و بدون پشتوانه پژوهشی شود.
دکتر علی‌عسکری بهره‌مندی روش ترسیم دیاگرام‌های علت و معلولی را در زمینه پژوهش‌ها روشی متناسب با موضوع پژوهش در رسانه ملی دانست و گفت: باید با این روش ارتباط پدیده‌ها را با هم بفهمیم و آن را به برنامه‌سازان یاد دهیم. وی پدیده‌های اجتماعی را پیچیده توصیف کرد و گفت: باید برای تمام عوامل تحلیل داشته باشیم تا بتوانیم راه‌حل درستی ارائه دهیم. دکتر علی‌عسکری استفاده از روش تولید تصویر غنی یا Rich Picture را هم به پژوهشگران توصیه کرد تا با تشریح همه مطالب در یک تصویر بتوان به خوبی مفاهیم را برای دیگران تبیین کرد.
وی پژوهش را پایه اصلی غالب برنامه‌های رسانه ملی دانست و بیان کرد: بیشتر تولیدات سازمان از پشتوانه پژوهشی برخوردارند و برای آن حتی در نگارش فیلمنامه‌ها بودجه می‌گیرند.
او افزود: بنابراین مطالعات و تحقیقات پراکندگی دارند، اما انسجام آن به مرکز تحقیقات است که زیرساخت‌های عمده، تحلیل‌ها، درک عمیق و... را باید ازاین مرکز به سازمان منتقل کرد.
دکتر علی‌عسکری خطاب به مدیران مرکز تحقیقات گفت: تمام کارهای تحقیقاتی در سراسر سازمان زیرمجموعه شما هستند و شما باید در تمام بخش‌های سازمان فعال باشید و موج‌آفرینی پژوهشی کنید.
رئیس رسانه ملی تأکید کرد: مرکز تحقیقات باید سند اقدام و سیاستنامه‌اش را به طور مداوم درباره تمام موضوعات کشور منتشر کند.
دکتر علی‌عسکری با بیان این‌که امروز بشریت به اوجی از دانش رسیده است که در هیچ زمان دیگری نبوده، گفت: کسی که می‌خواهد در رسانه کار کند و اثرگذار باشد، باید در قله دانش قرار بگیرد و مهم‌ترین جایی که باید تراز خودش را حفظ کند مرکز تحقیقات است.
او از پژوهشگران مرکز تحقیقات خواست فعالانه کار کنند و به این‌که هر هفته هر ماه و هر سال گزارش کاری ارائه دهند متعهد باشند تا میزان اثرگذاری این پژوهش‌ها بر برنامه‌ها روشن شود.

«خواهران غریب» در صداوسیما چه کسانی هستند؟
طلوعی، رئیس مرکز پژوهش و سنجش افکار صداوسیما نخستین مسؤولی بود که در افتتاحیه این همایش صحبت کرد و گفت: تلاش‌های بسیاری از اولین روز تاسیس مرکز تحقیقات انجام شده است که آقایان انارکی، مهاجرانی، اشعری و دیگر دوستان در آن سهیم بودند. طلوعی همچنین به فاصله‌ای که میان تحقیق و تولید در سازمان صداوسیما وجود دارد، انتقاد کرد و آنها را «خواهران غریب» خواند و افزود: بد نیست بدانیم تحقیق و تولید در سازمان هم‌سن هستند، نفس به نفس هم بزرگ شده‌اند و شانه به شانه هم راه رفتند، اما متأسفانه هرچه با هم دویدند از هم دور شدند. هرچه به این دو مولود مبارک فکر می‌کنم، می‌بینم باید با الهام از فیلم آقای پوراحمد، اسم این دو مولفه را خواهران غریب بگذارم. این مسؤول ادامه داد: اگر تولید در سازمان به نتیجه نرسیده به دلیل همراه نبودن با تحقیق است؛ ما هنوز کماکان به موضوع مهم تحقیق در حوزه تولید نرسیده‌ایم.

از بازیگری به بازیگردانی رسیده‌ایم
رئیس مرکز پژوهش و سنجش افکار صدا و سیما درباره تغییرات تازه مرکز پژوهش و سنجش افکار صداوسیما گفت: نگاه ما در حوزه پژوهش از موضع فرهنگی ـ علمی است؛ ما این سازمان را سازمانی فرهنگی ـ علمی می‌دانیم. حقیقتا مرکز تحقیقات را یک مرکز جهانی می‌شماریم و واقفیم در دنیا موثر هستیم. ما در کار فرهنگی باید اصل تاثیرگذاری بر مخاطب را بیش از پیش جدی بگیریم و می‌دانیم این امر از گذشته تا‌کنون باعث شده است تا ما تغییر و تحولات زیادی را در حوزه تحقیقات و پژوهش‌های سازمان صدا و سیما داشته باشیم و تغییر رویکرد بدهیم. البته با این تغییر رویکرد باید گفت ما از بازیگری به بازیگردانی رسیده‌ایم. در ساختار جدید مرکز که اخیرا توسط رئیس سازمان به ما ابلاغ شده، اداره کل جدیدی تاسیس کردیم که حوزه پیمایش و تحقیق را در رسانه تقویت می‌کند. طلوعی در آخر به فعالیت‌های این مرکز در دوره ریاست علی‌عسکری اشاره کرد و گفت: ما در حوزه معماری رسانه، افکار‌سنجی ایرانیان تا امروز کارهای خوبی انجام داده‌ایم و چند سند اقدام در دست داریم که امروز از آنها رونمایی می‌کنیم.

چند تقدیر و یک رونمایی
پس از سخنرانی رئیس رسانه ملی از دو چهره ممتاز در حوزه افکارسنجی و پژوهش به نام‌های فرامرز رفیع‌‌پور و مرتضی کتبی تقدیر و آیین رونمایی از حاصل کوشش 18 ماهه مرکز تحقیقات صداوسیما ذیل چهار عنوان برگزار شد. مجموعه راه چهل منزل انقلاب در چهار مجلد، مجموعه نقشه راه سند اقدام سازمان صداوسیما، مجموعه ایران‌نما و اینفوگرافیک موضوعات مختلف سیاسی، اجتماعی و... و همچنین مجموعه نظرسنجی‌های انتخابات ریاست جمهوری96 در چهار مجلد مشروح این عناوین هستند. نامه سپاس به قلم محمدمهدی منصف‌پور از سوی مرکز تحقیقات صداوسیما به پاس همکاری دو سال گذشته به دکتر علی عسکری اهدا و در پایان مراسم از سه پژوهشگر برتر که در این حوزه مقاله ارائه داده بودند، قدردانی شد.

چرا به افکارسنجی نیاز داریم؟
حسین رضی، معاون پژوهش، برنامه‌ریزی و نظارت سازمان صداوسیما هم از سخنرانان مراسم افتتاحیه بود و گفت: اولین نکته‌ای که در ضرورت پژوهش باید گفت، این است که یکی از چیزهایی که در انجام همه کارها چه به لحاظ دینی و چه منطقی سفارش شده، اتقان در کار است. پیامبر‌(ص) فرمودند که خدا رحمت کند کسی را که کارهایش را محکم و به نحواحسن انجام می‌دهد. اتقان در عمل با پژوهش حاصل می‌شود. نکته دوم، بحث نسبت افکارسنجی و نظام اسلامی است. نظام اسلامی برآمده از رای مردم است و ادامه آن نیز بسته به نظر ایشان است. در انتخابات شاهدیم که مردم با انتخاب مدیران، مسیر حرکت نظام را برای چند سال آینده روشن می‌کنند. به طور کلی آنچنان که در قانون اساسی پیش‌بینی شده است،‌ می‌توانیم به آرا عمومی تکیه کنیم. در رسانه هم نیازمند رصد دائمی افکار هستیم؛ چون در رسانه با مخاطب مواجه هستیم و می‌خواهیم روی او اثر بگذاریم و این جزو اهداف تعریف شده ماست. همین نکات گفته شده، کفایت می‌کند تا ما به افکارسنجی اقدام کنیم. اگر افکارسنجی عالمانه انجام شود، به طور مرتب می‌توانیم به نمودار افکار عمومی مراجعه کنیم و نیاز جامعه را بفهمیم.

کم‌نظیر نه، بی‌نظیریم
معاون پژوهش، برنامه‌ریزی و نظارت سازمان صداوسیما بیان کرد: سابقه 50 ساله مرکز تحقیقات قابل عنایت و تکریم است. کمتر مرکز تحقیقاتی در کشور هست که نیم قرن بر یک مدار فعالیت کند. مرکز تحقیقات بزرگ‌ترین نظرسنجی کشور است و البته فعالیت‌های دیگری هم دارد. داده‌ها و تحلیل‌های موجود در مرکز تحقیقات نه کم نظیر بلکه بی‌نظیر است؛ این جمله‌ام تعارف نیست و دقیق است. هر چند این مرکز باید مرتب خود را به‌روزرسانی کند، البته می‌دانید که ساختار جدید مرکز تحقیقات ابلاغ شده است.
رضی در پایان سه پیشنهاد داد: از سال‌های دور واحدی به نام خارج کشور داشتیم که گاه فعال و غیرفعال بوده است و ما نیازمند تقویت این بخش هستیم. باید مراکزی در سطح خاورمیانه، جهان اسلام و جهان ایجاد کنیم. در این حوزه دستمان خالی است و باید به این سمت برویم. هر چند با محدودیت‌های مالی مواجه هستیم، اما مرکز تحقیقات نباید درهایش را روی نیروهای جدید ببندد.
مورد دیگر، پرهیز از تصدی‌گرایی در حوزه پژوهش است، می‌بینیم خیلی از موسسه‌های پژوهشی خودشان متصدی پژوهش می‌شوند. همچنین حرکت به سوی تحلیل‌های کلان به عنوان چارچوب فعالیت‌هایمان باید در نظر گرفته شود.

نوشین مجلسی
رسانه