5خبر تازه از مریخ

آیا حیات روی مریخ وجود دارد؟
آب مایه حیات است. حداقل بیشتر گونه‌های زیستی که روی زمین می‌شناسیم برای زندگی به آب نیاز دارند. وجود آب در گذشته مریخ این احتمال را مطرح می‌کند که گونه‌هایی ابتدایی روزگاری روی آن وجود داشته است. برخی پژوهشگران معتقدند ممکن است سنگواره‌ها و فسیل‌های باکتری‌ که آن زمان روی مریخ می‌زیسته‌اند در کاوش‌های بعدی پیدا شود. ناسا قرار است حدود دو سال دیگر مریخ نوردی به نام مارس 2020 را راهی همسایه سرخ‌رنگ زمین کند که یکی از اهداف آن جست‌وجوی بیشتر برای نشانه‌های حیات در مریخ است. ممکن است گونه‌هایی از حیات باکتریایی زیر سطح سیاره اکنون در حال زیست باشد.

چرا نیمکره شمالی و جنوبی مریخ این قدر متفاوت است؟
دو فضاپیمای وایکینگ متعلق به ناسا در دهه 1360 شمسی نخستین بار نقشه کاملی از مریخ تهیه کردند و آن موقع بود که معلوم شد نیمکره شمالی و جنوبی این سیاره چهره کاملا متفاوتی دارند. نیمکره جنوبی پر است از دهانه‌های برخوردی یعنی گودال‌های عظیمی که بر اثر برخورد شهاب‌سنگ‌ها به وجود آمده‌اند؛ در حالی که نیمکره شمالی سطح صافی دارد. همچنین سطح نیمکره شمالی بین پنج تا هشت کیلومتر از نیمکره جنوبی کم‌ارتفاع‌تر است!
علت این تفاوت در نیمکره شمالی و جنوبی سیاره معمایی است که پژوهشگران دنبال توضیحی برای آن هستند. یک توضیح ارائه‌شده آن است که روزگاری شمال سیاره را اقیانوس بزرگی پوشانده بود. فرضیه دیگری هم مطرح شده که علت را پدیده‌ای بسیار هولناک‌تر می‌داند. طبق این فرضیه حدود 9/3 میلیارد سال پیش سیارکی بسیار عظیم به اندازه ماه - قمر زمین - به مریخ برخورد کرده و باعث ایجاد اقیانوسی از ماده مذاب شده که سرزمین‌های مرتفع‌تر نیمکره جنوبی را ایجاد کرده است.

آیا انسان می‌تواند روی مریخ زندگی کند؟
اکنون رقابتی برای اعزام انسان به مریخ در سطح جهان در حال شکل‌گیری است. ناسا و همچنین برخی شرکت‌های خصوصی فضایی مانند اسپیس‌ایکس، دورنمایی برای فتح مریخ با فرستادن انسان دارند؛ برای مثال ناسا اعلام کرده است حدود میانه دهه 1410 ش/ 2030 م به این مهم دست خواهد یافت.
بی‌گمان سفر به مریخ چالش‌های بسیار بزرگی به همراه دارد. اگر قرار باشد انسان بتواند روی مریخ زندگی کند باید بتواند مستقل از زمین نیازمندی‌هایش را روی آن سیاره تأمین کند. به‌بیان‌دیگر باید متکی به منابع مریخ باشد نه منابع زمین؛ زیرا هر بار سفر از زمین به مریخ حدود شش ماه طول می‌کشد که فرصت این سفر شش ماه نیز با توجه به موقعیت مداری زمین و مریخ تقریبا هر دو سال یک بار فراهم می‌شود. از طرفی در هر سفر منابع بسیار محدودی را می‌توان همراه برد. باید پناهگاه‌هایی برای زندگی فضانوردان ساخته شود تا آنان را از پرتوهای کیهانی و پرتوهای فرابنفش محافظت کند. این پرتوها در سطح مریخ به دلیل جو رقیق آن سیاره بسیار بیشتر از زمین دریافت می‌شود. تأمین غذا و آب ساکنان مریخ هم چالش بزرگی خواهد بود.