برنج تقلبی چیست و چگونه آن را تشخیص بدهیم؟!

به گزارش جام جم آنلاین ، در شرایطی که میلیون‌ها خانوار ایرانی مصرف عمده غذایی‌شان برنج است هرگونه تغییر در قیمت آن حساسیت‌برانگیز است. البته افزایش قیمت برنج تنها نکته حساسیت‌برانگیز به شمار نمی‌رود. وقتی تقاضا برای عرضه برنج زیاد باشد سروکله تقلب هم پیدا می‌شود. یکی از رایج‌ترین شیوه‌ها «اختلاط» است، به‌این‌ترتیب که نوع بی‌کیفیت با نوع با‌کیفیت مخلوط می‌شود و باهم قیمت نوع کیفیت‌دار به بازار می‌رود تا در اختیار مشتری قرار بگیرد.

از غیراخلاقی بودن این اتفاق که بگذریم باید به این بپردازیم که چگونه می‌توان برنج‌های اختلاط یافته را تشخیص داد. نکته تأسف‌بار این است که مصرف‌کننده ایرانی هرچقدر هم که باهوش باشد به‌صورت دقیق نمی‌تواند تشخیص بدهد میزان برنجی که در اختیار دارد چقدرش بی‌کیفیت و چقدرش باکیفیت است. این کار نیاز به روش‌های ژنتیکی دارد و از پس یک فرد بدون ابزارهای نوین ژنتیکی برنمی‌آید.

حسام شعبانی رئیس کمیته تخصصی فرآورده‎های ترا ریخته و حلال و تقلبات پروتئینی سازمان غذا و دارو در رابطه با موضوع «تقلب در برنج» به خبرنگار سایت جام جم آنلاین گفت: یکی از روش‌های رایج تقلب در برنج این است که برنج‌های کم کیفیت و نامرغوب را با برنج‌های باکیفیت اختلاط می‌کنند و به اسم برنج باکیفیت و مرغوب به مردم می‌فروشند.

وی عنوان کرد: تا پیش از اینکه روش‌های ژنتیکی به‌کاربرده شود، شکل ظاهری برنج‌های تقلبی ازلحاظ ریخت و مورفولوژی قابل‌تشخیص نبود. متقلبان آن‌قدر ماهر بودند که این برنج‌ها را به‌گونه‌ای ترکیب می‌کردند که ازلحاظ شکل ظاهری هم نمی‌شد تشخیص داد که این برنج‌ها تقلبی هستند.

این مقام مسئول بیان داشت: در حاضر روش‌هایی بر پایه DNA وجود دارد و دقیقاً بر اساس نوع برنج انگشت‌نگاری ژنتیکی انجام می‌شود. در اصطلاح به آن دی‌ان‌ای فینگرپرینت (DNA fingerprinting) گفته می‌شود. بر اساس DNA و نه بر اساس شکل ظاهری ما می‌توانیم به‌راحتی تشخیص بدهیم که برنج چه نوع رقمی است. نه‌تنها نوع آن تشخیص داده می‌شود که حتی این را هم می‌توانیم متوجه شویم که چند درصد در آن برنج اختلاط وجود دارد. اگر 20 درصد رقم خوب و 80 درصد رقم نامرغوب باشد آن را اعلام می‌کنیم.

شعبانی یادآور شد: این روش در اروپا و در آزمایشگاه‌های بزرگ هم انجام می‌شود. آنها بیشتر روی برنج‌های باسماتی کار می‌کنند این در حالی است که ما با 200 رقم برنج تجاری دنیا روبرو هستیم، از این تعداد 120 رقم برنج ایرانی است و بقیه برنج خارجی. همه این نوع 200 رقم برنج انگشت‌نگاری ژنتیکی می‌شود.

وی تأکید کرد: به‌صورت دقیق نمی‌توان گفت چقدر اختلاط در برنج اتفاق افتاده چراکه آمار منابع مختلف ضدونقیض است. فقط می‌توانم بگویم متأسفانه در صنعت غذای ما به‌واسطه منفعت‌طلبی تولیدکنندگان، تقلب زیادی رخ می‌دهد. دلال‌ها هم زیاد هستند و به این رویه قدرت می‌بخشند. در بازار برنج نیز به‌وفور تقلب اتفاق افتاده است.

رئیس کمیته تقلبات پروتئینی سازمان غذا و دارو اضافه کرد: سازمان غذا و دارو سال گذشته اعلام کرد که این روش را اجباری می‌کند تا جلوی متقلبان بازار برنج گرفته شود. درواقع وقتی اتفاق بدی می‌افتد تازه به یاد این می‌افتند که قانونی برای آن وضع کنند. سال‌های سال تقلب در برنج اتفاق افتاده است و قانون برای شناسایی نوع رقم برنج اجباری نشده بود .

شعبانی در ادامه گفت: آمار دقیق از میزان تقلب نمی‌توان ارائه داد و تنها چیزی که می‌توانم بگویم این است که میزان آن زیاد و از تصور بیشتر است. متقلبان همچنان به کار خود ادامه می‌دهند و تشخیص تقلب آنها دشوار است اما مهم زمان کنونی است و ما باید از این به بعد به موضوع اختلاط برنج خارجی با داخلی توجه داشته باشیم. غربال‌گری لازم باید انجام شود تا میزان تقلب هم مشخص شود.

وی در پایان گفت: در ایران برنج ترا ریخته نداریم. خیلی‌ها ادعا می‌کنند که در ایران چنین برنجی داریم و حتی منابع غیررسمی هم آن را اعلام می‌کنند درصورتی‌که چنین چیزی نیست.