هواپیمای مدل چیست و به چه کار می‌آید؟

هواپیماهای بدون سرنشین(UAV)، هواپیماهای رادیو کنترل (RC Planes) و هواپیماهای هدایت پذیر از دور (پهپاد)، همه عناوینی هستند که فعالیت پرنده‌های بدون‌سرنشین را پوشش می‌دهند. این هواپیماها با داشتن قابلیت‌های زیاد و بعضا منحصربه‌فرد، توسط یک خلبان از راه دور به پرواز درمی‌آیند.

طراحی و ساخت هواپیماهای بدون سرنشین به دلیل داشتن ابعاد کوچک‌تر نسبت به هواپیماهای واقعی با خلبان و نیاز نداشتن به تجهیزات کمکی برای حفظ سلامت سرنشینان در طی عملیات، هزینه ساخت بسیار کمتری خواهد داشت. در موارد بسیاری آیتم‌های محدودکننده پرواز یک هواپیما، چیزی جز تأمین سلامتی سرنشینان نیست. یعنی هواپیما قابلیت انجام مانورهای زیادی دارد و می‌توان در مأموریت‌های خاص از آن بهره گرفت، ولی به دلیل داشتن خلبان و سرنشینان، محدودتر می‌شوند.

این پرنده‌ها در میان عموم مردم به «هواپیماهای مدل» شهرت دارند. هواپیماهای مدل وظیفه خاصی در فعالیت‌های هوانوردی ندارند. بیشتر این نوع از هواپیماها صرفا برای تمرین پرواز کودکان یا دوره‌های خاص آموزش پرواز استفاده می‌شوند. تا جایی که پرواز با هواپیماهای مدل جزو نخستین پیش‌نیازهای آموزشگاه‌های خلبانی در ادوار گذشته بوده است. به دلیل ثابت بودن جایگاه خلبان بر روی زمین و کنترل وسیله پرنده از مسافت دور، تجسم سه بعدی موقعیت هواپیما و کنترل بهینه آن را می‌توان از مشخصه‌های بارز آموزشی هواپیماهای مدل طبقه‌بندی کرد. بعضی اوقات ممکن است با نصب دوربین یا تجهیزات خاص بتوان از این وسایل پرنده برای موارد خاص بازرسی یا عملیات بهره گرفت. در حال حاضر مراکز مختلفی در سراسر کشور متولی آموزش ساخت و پرواز با هواپیماهای مدل هستند. فعالیتی تفریحی که می‌تواند شروع‌کننده فعالیت‌های جدی هوانوردی شود.

استفاده از پرنده‌های بدون سرنشین محدود به هواپیماها نمی‌شود. بازرسی خطوط انتقال نیرو در مناطق با دسترسی محدود، تصویر برداری از مناطق حادثه دیده یا فیلمبرداری‌های خاص هنری، بازرسی‌های مرزی و کنترل مزارع و سامان‌دهی پرورش دام، از جمله کاربری‌های بسیار زیاد پهپادها هستند. در حال حاضر عزمی جدی از سوی دولت‌ها برای قانونمند کردن استفاده از پهپادها و هواپیماهای بدون سرنشین وجود دارد. ضمن این‌که بهره‌گیری از این فناوری می‌تواند موجب رشد دیگر شاخه‌های دانش و اقتصاد شود. ولی نبود قانونی مدون و جامع شاید باعث رخ‌دادن حوادث غیر قابل پیش‌بینی شود. پرواز بر فراز مناطق ممنوعه نظامی و حساس، به خطر افتادن حریم شخصی افراد و برخورد این پهپادها با یکدیگر یا سازه‌ها و افراد، از جمله خطراتی است که با افزایش استفاده از پهپادها، بیشتر می‌شود. ولی هیچ کدام از خطرات احتمالی ذکرشده، ضرورت استفاده از این فناوری را زیر سوال نمی‌برد. با پیشرفت فناوری‌های سخت‌افزاری و نرم‌افزاری کوادکوپترها، در آینده‌ای نه چندان دور شاهد ورود بیش از پیش این پدیده به زندگی روزمره خواهیم بود.

خلبان محمدتقی امیرسام

جام‌جم