سفر نتانیاهو به مسقط می‌تواند نقطه عطفی در سازش اعراب باشد

جام‌جم آنلاین: روز گذشته به یکباره اعلام شد نتانیاهو نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی طی سفری محرمانه‌ به عمان رفته و با سلطان قابوس پادشاه این کشور دیدار کرده‌ است.

در حالی که خبرگزاری عمان پیشبرد فرایند صلح در غرب آسیا و همچنین برخی مسائل دوجانبه را موضوع رایزنی‌های پادشاه عمان و نخست وزیر رژیم‌صهیونیستی اعلام کرده است اما برخی معتقدند این سفر محرمانه زوایایی دیگری هم داشته است، به منظور بررسی زوایای این سفر به سراغ عباس پرورده کارشناس مسائل غرب آسیا رفته‌ایم و در گفت‌وگوی خبرنگار جام‌جم آنلاین با این کارشناس مسائل غرب آسیا موضوع اهداف نتانیاهو از این سفر را بررسی کرده‌ایم که متن این گفت‌وگو در ادامه ارائه می‌شود.

سفر نتانیاهو به مسقط با چه هدفی انجام شد؟

سفر نتانیاهو به عمان بسیار غافلگیر کننده بود، در شرایطی که منطقه به شدت ملتهب است اینکه کشوری مانند عمان به عنوان یک کشور میانه‌رو و تا حدی بی‌طرف در منطقه که تا حد امکان از تنش با همسایگانش پرهیز می‌کند به ناگهان اینگونه که گفته می‌شود پس از چند مذاکره تلفنی در شرایطی که این دو کشور رابطه دیپلماتیک رسمی هم با یکدیگر ندارند از نتانیاهو دعوت می‌کند به مسقط سفر کند، نشان ‌دهنده این است که نوعی مذاکرات پنهانی با اهداف خاص در میان دو طرف در جریان است.

هرچند ممکن است این روزها درباره اهداف این سفر، تردیدها به این سمت رود که نتانیاهو بدنبال معطوف کردن عمان به سمت مسائل ایران باشد اما این خبر که هفته گذشته محمود عباس به عمان سفر کرده و با مقامات عمانی دیدار داشته است می‌تواند کمی گمان‌ها را به این سمت ببرد که سفر نتانیاهو به عمان در رابطه با مناقشاتی است که امروز در مورد حل و فصل مساله فلسطین در جریان است.

منظور همان طرح معامله قرن است؟

نمی‌توان به اسامی که هر دوره سیاستمدارن غربی یا آمریکایی‌ به مواضعی از مذاکرات در رابطه به فلسطین می‌دهند وقعی نهاد، این‌ها اسامی است که آنها برروی مذاکراتی که از کمپ دیوید آغاز شد و بعد با مذاکرات اسلو و غیره ادامه پیدا کرد می‌گذارند، همینطور هر رئیس‌جمهوری که در آمریکا آمده به ابتکار خود یک اسمی به اینها داده است و دونالد ترامپ هم نام معامله قرن را به این مذاکرات داده است ولی من خیلی لزومی برای گفتن اسامی جدید ندارم.

یک اسم نمی‌تواند فرآیندی که وجود دارد را چندان تغییر دهد، به هرحال آمریکایی‌ها و صهیونیست‌ها بدنبال این هستند که مساله فلسطین را به شکلی براساس منافع دولت اسرائیل حل و فصل کنند و حقوق پناهندگان فلسطینی را نادیده بگیرند، هربار هم این مساله را با القاب مختلف انجام می‌دهند و به همین دلیل است که مذاکراتی که تا به حال انجام شده است به طور قطعی در مقاطع مختلف به نفع فلسطینی‌ها نبوده است.

هرچند پیش از این شاهد نقش میانجی‌‌گر، عمانی‌ها در رابطه با مذاکرات ایران و آمریکا بوده‌ایم ولی آیا روابط تشکیلات خودگردان با اسرائیل نیاز به سفر نتانیاهو به مسقط داشت؟

از جهتی می‌توان گفت این سفر یک سفر ویژه است و ممکن است اساس آن، بنیان گذاشتن یک توافق باشد؛ اسرائیل یک رویه شناخته شده دارد و این رویه شناخته شده هم دیپلماسی پنهان است که در طول چند دهه از آغاز تاسیس این کشور جریان داشته و اصلا یک پدیده شناخته شده به خصوص در جهان عرب است، چون در جهان غیر عرب روابط گسترده‌ای دارد و نیاز چندانی به مذاکرات پنهانی ندارد ولی مذاکرات پنهان در جهان عرب رویه شناخته شده آنهاست، این دیپلماسی که تاکنون مرسوم بوده است به این شکل است که مقامات دست چندم اسرائیل به کشورهای دیگر سفر می‌کنند و عموما هم این سفر‌ها رسانه‌ای نمی‌شود اما اینکه بالاترین مقام اسرائیل در این شرایط منطقه و در این بحبوحه شکل‌گیری معادلات جدید طی یک سفر رسمی با پوشش رسانه‌ای کامل به کشوری مانند عمان سفر می‌کند که سابقه میانجی‌گری بین کشورهای منطقه را دارد احتمال اینکه این سفر یک بنیان برای پیگیری نقطه عطفی برای یک مساله مهم باشد وجود دارد.

الان فضا در فلسطین چه مقدار برای انجام یک اتفاق مهم در مذاکرات سازش آماده است؟

در فلسطین هیچ آمادگی برای هیچ توافقی وجود ندارد، شرایطی که امروز فلسطینی‌ها درگیر آن هستند حاکی از تراکم فشار و اشغال چند دهه‌ای است و اسرائیل علی‌رغم توافقاتی که امضاء کرده است تا حدی که توان داشته به هیچ‌کدام پایبند نبوده است و این را هم فلسطینی‌ها و هم دیگر کشورها می‌دانند که اسرائیلی‌ها به هیچ توافقی پایبند نیستند، بنابراین به نظر نمی‌رسد که در فلسطین قاطبه نیروهای فلسطینی نظر مثبتی نسبت به توافق داشته‌ باشند بخصوص اینکه امروز شهرک‌‌های اسرائیل حتی 20 درصد از کرانه باختری را که حتی پس از مرزهای 1967 بود را هم گرفته و به نظر نمی‌رسد در این شرایط قصد عقب‌نشینی داشته باشد.

آمریکا سفارتخانه خود را به بیت‌المقدس برده، اسرائیلی‌ها بشدت به دنبال این هستند که بیت‌المقدس را به عنوان پایتخت اسرائیل معرفی کند و غزه همین امروز زیر بمباران و موشک‌باران اسرائیل است؛ به نظر نمی‌آید در این شرایط فلسطین آمادگی برای آغاز مذاکرات سازش داشته باشد مگر اینکه دوباره یک فرایند جدید از سناریو‌های صلح برای پیش‌برد بخش دیگری از اشغال فلسطین شکل بگیرد.

امکان اینکه نتانیاهو در سفر به عمان اهداف دیگری غیر از موضوع صلح را پیگیری کند چه مقدار است؟
اینکه گفته شود در این سفر مساله مذاکرات سازش فلسطین پیگیری شده است، گمانه‌زنی است که براساس نظرات کارشناسی انجام می‌شود، چون غیر از افراد مذاکره کننده کسی به این اطلاعات دسترسی ندارد و نمی‌توان در این خصوص اظهارنظر قطعی داشت ولی این احتمال هم وجود دارد که در این سفر در رابطه با تشدید تحریم‌های ایران مذاکره شده باشد.

به هر حال اسرائیل یکی از متحدان آمریکا در منطقه است که بشدت برای تحریم ایران تلاش می‌کند و اگرچه این مساله می‌تواند در گمانه‌زنی‌ها اولویت چند باشد اما قاعدتا کشور کوچکی مانند عمان در همسایگی ایران به سادگی قبول نخواهد کرد برای خود هزینه‌تراشی کند و درباره تحریم‌ها با نتانیاهو گفت‌وگو کنند؛ هرچند این احتمال که چنین گفت‌وگویی انجام شده باشد وجود دارد ولی در مورد اینکه توافقی در این خصوص انجام شده باشد اطلاعی در دسترس نیست و من احتمال این مساله را ضعیف می‌دانم.

آیا این سفر می‌تواند تاثیر مهمی در مساله فلسطین داشته باشد؟

تا زمانی که رویکردها درباره فلسطین و اسرائیل آن چیزی است که از 1948 به بعد وجود داشته ما نمی‌توانیم انتظار تغییر زیادی داشته باشیم فقط موضوع کاملا واضح این است که در تمام این سال‌ها اگر توافقی بوده است و دولت‌های عرب و بازیگرانی که درباره موضوع فلسطین دخالت داشتند به صورت انفعالی عمل کرده‌اند و یا آمریکا و غرب درباره فلسطین میانجی‌گری کردند و موجب پیمان صلح شده‌اند همیشه به یک شکل خریداری زمان به سود صهیونیست‌ها بوده است و هیچگاه توافقاتی که شده برای فلسطینی‌ها منافع خاصی ایجاد نکرده است.