شهاب‌ باران پایان مهر

اگر شیفته تماشای شهاب‌ها هستید، بد نیست اشاره کنم فرداشب، یعنی یکشنبه 29مهر، بارش شهابی جباری به اوج می‌رسد و در صورتی که زیر آسمان تاریک و پرستاره و به دور از غبار و آلودگی نوری رایج در شهرها آسمان را تماشا کنید، احتمالا بتوانید چند شهاب پرنور را در آسمان شب ببینید که به نظر خواهد رسید از جانب ستاره‌های صورت فلکی جبار در آسمان شب هویدا می‌شوند. با این حال از آنجا که امشب و فردا شب هلال ماه‌های شب یازدهم و دوازدهم صفر را در آسمان شب شاهدیم، اگر جای شما بودم، پیش از سپیده صبح روی بام منزل می‌رفتم و شانس خودم را برای دیدن بارش شهابی جباری امتحان می‌کردم. جالب است بدانید شهابواره‌های سازنده شهاب‌های بارش شهابی جباری، همان ذراتی هستند که در جریان گذر دنباله‌دار هالی از این دنباله‌دار جدا شده و با جو زمین برخورد می‌کنند.

در نتیجه موقعیت مداری ذرات به جا مانده از هالی و همچنین موقعیت مداری زمین در گردش به دور خورشید در این فصل از سال به نظر می‌رسد شهاب‌های بارش شهابی جباری از جانب صورت فلکی جبار در آسمان شب ظاهر می‌شوند. دنباله‌دارهالی آخرین بار سال 1364 از نزدیکی خورشید عبور کرد و 76 سال بعد، یعنی در سال 1440 نیز دوباره شاهد عبور هالی خواهیم بود. سرعت برخورد ذرات به جا مانده از این دنباله‌دار در مدار بیضوی‌اش به دور خورشید - که ابعادی در حد دانه‌های شن و ریگ دارد - هنگام به اوج رسیدن بارش جباری حدود 66 کیلومتر بر ثانیه است. اصطکاک حاصل از برخورد چنین ذرات پرسرعتی در شرایطی که از محدوده‌ای تقریبا خلأ در فضای میان‌سیاره‌ای ناگهان وارد جو زمین می‌شوند، چنان شدید است که به سوختن آنها و یونیزه‌شدن اتم‌های موجود در آن بخش از جو زمین منجر می‌شود. این اتفاق در ارتفاع 80 تا 90 کیلومتری از سطح زمین رخ‌می‌دهد و نتیجه آن را ما به صورت درخشش ناگهانی شهاب در آسمان شب می‌بینیم.

پیشنهاد می‌کنم هنگام دیدن شهاب‌ها به رنگی که برق شهاب به آن میل می‌کند توجه کنید. ببینید رنگ شهاب‌ها بیشتر به سبز و آبی تمایل دارد یا به سفید و زرد؟ فکر می‌کنید تفاوت رنگ شهاب‌ها از چه واقعیتی حکایت می‌کند؟

کاظم کوکرم