تراژدی تخت و تیغ

مدت‌هاست خبرهای تلخ قصور پزشکی در رسانه‌ها یا فضای مجازی منتشر می‌شود. بجز پرونده مشهور مرگ عباس کیارستمی کارگردان فقید سینما که به‌خاطر قصور پزشکی جانش را از دست داد و نتیجه دادگاه پزشکی‌اش، خبر یک صفحه حوادث بیشتر روزنامه‌ها بود، برای سایر پرونده‌های قصور پزشکی، گاهی احکامی صادر می‌شود که در مقابل قصور انجام شده، وزن قابل توجهی ندارد و معمولا با نارضایتی شاکیان روبه‌روست.

الینای شش ساله گلستانی یکی از همین‌هایی است که جانش را به‌خاطر قصور پزشکی از دست داد. دخترکی که بعد از انجام عمل جراحی لوزه در بیمارستانی درگرگان به کما رفت و بعد از چند ماه هم فوت کرد.

در این پرونده و به تایید نظر هیات تجدید نظر انتظامی نظام پزشکی استان، دو پزشک متخصص بیمارستان هر کدام به میزان 30 درصد و مسؤول فنی شیفت شب بیمارستان به میزان 20 درصد و دو پرستار دیگر این بیمارستان نیز 20 درصد مقصر شناخته شدند.

عمر اسماعیل کوچک ده ساله هم به دنیا باقی نبود تا شمع‌های کیک 11 سالگی‌اش را فوت کند. پدر و مادر اسماعیل، او را با کلی نذر و نیاز از خدا گرفته بودند و مثل تخم چشم‌شان از پسرک نگهداری می‌کردند تا یک روز که سرما خورد و تشنج کرد.

والدینش از ترس این‌که مبادا اتفاقی برای پسرشان بیفتد، او را نزد دکتر بردند. در بیمارستان به پسرک قرص‌هایی خوراندند و آزمایش‌گرفتند. بعد آمپولی به او تزریق کردند و به پدر و مادرش گفتند باید برای اطمینان بیشتر یک روز بستری باشد و بعد مرخص می‌شود. روز بعد که پدر به بیمارستان رفت، پزشک معالج به اوگفت داروی تزریق شده به بدن اسماعیل سازگار نبوده و به همین خاطر به کما رفته و باید در بخش مراقبت‌های ویژه بستری شود. اجازه ملاقات به پدر ندادند و 9 روز بعد در عین ناباوری به پدر دلشکسته گفتند اسماعیل، نورچشمی‌شان فوت شده و بیایند جسدش را تحویل بگیرند.

صدرای کوچک فقط 32 بار طلوع خورشید را در زندگی‌اش دید و آن‌قدر زنده نماند تا شیرینی زندگی را بیشتر بچشد. از همان اول که به دنیا آمد، روده‌اش مشکل داشت و برای همین در یکی از بیمارستان‌های شهر ارومیه جراحی شد.

بعد از عمل حالش خوب نبود و دوباره برای عمل جراحی به اتاق عمل منتقل شد. دکتر جراح به والدین صدرا گفت فرزندتان باید همچنان بستری بماند تا چند روز دیگر عمل جراحی شود. پسرک در بخش مراقبت‌های ویژه کودکان بستری شد. پزشک و دیگر مسؤولان بیمارستان با آنها صحبت نکردند و بعد از نیم ساعت یکی از پرستاران گفت صدرا به اتاق عمل منتقل شده و بعد هم فوت کرده است.

مسؤولان بخش مراقبت‌های ویژه بیمارستان اعلام کردند او براثر ایست قلبی فوت شده است، اما والدین پسرک که مشکوک بودند، شکایت کردند و پزشکی‌قانونی گفت بچه براثر نارسایی تنفسی متعاقب پارگی ریه و ورود هوا و خون به داخل فضای جنبی به دنبال اقدامات درمانی فوت کرده است.

فقط کودکان نیستند که قربانی قصور پزشکی می‌شوند. تیغ خطای پزشکان، جان بزرگسالان را هم می‌گیرد. همین امسال، جوان 36 ساله چاقی‌که به هوای لاغر شدن به یکی از درمانگاه‌ها رفته بود، زیر عمل طاقت نیاورد و تمام کرد. این موضوع به بازپرس جنایی‌گزارش شد. خانواده مرد جوان که از کادر درمانی شاکی بودند، می‌گفتند قصور پزشکی رخ داده و باید رسیدگی شود. برای همین این پرونده برای رسیدگی به دادسرای پزشکی رفت.

روژین مادر باردار 19 ساله قروه‌ای هم با هزار امید و آرزو، دل به نوزاد کوچکی بسته بود که در شکم داشت، اما بر اثر تاخیر پزشک در سزارین، تاکید بر زایمان طبیعی و تجویز اشتباه دارو، حسرت در آغوش گرفتن نوزادش به دلش ماند. دو سال پرونده مرگ او در جریان بود تا بالاخره قصور پزشکی از سوی نظام پزشکی سنندج تایید و پزشک متخلف به توبیخ شفاهی محکوم شد.

رکوردداران قصور پزشکی

از موتور جست‌وجوی‌گوگل کمک گرفتیم تا ببینیم سازمان پزشکی قانونی تا الان که حدود هفت ماه از سال 97 گذشته است، آماری در مورد میزان قصور پزشکی منتشر کرده یا نه که هرچه گشتیم، چیز جدیدی نداشت.

هرآماری خواندیم، مربوط به سال 96 و قبل تر از آن بود. گرچه آمارهای سال قبل هم خواندنی است.

پارسال رئیس سازمان پزشکی قانونی، آمارهایی در مورد قصورپزشکی در سال 96 داده بود که جای تامل دارد.

میان رشته‌های مختلف پزشکی، متخصصان بیماری‌های زنان و زایمان، جراحی عمومی، دندانپزشکی و ارتوپدی رکورد زده و بالاترین تعداد قصور، شکایت و محکومیت را در سال 96 به خود اختصاص داده بودند؛ طوری که از ابتدای فروردین تا پایان مهر 96،، 6828 پرونده شکایت شامل تعداد دفعات تشکیل کمیسیون برگزارکننده قصور پزشکی در پزشکی قانونی ارجاع شد. از این تعداد پرونده 3708 مورد پرونده واصل شد که 1503 مورد محکوم به قصور و 2205 مورد نیز تبرئه شدند.

در این میان و طبق آمارهایی که شجاعی داده بود، از پرونده‌های ارجاعی به پزشکی قانونی دراین مدت جراحی‌های زنان و زایمان با 481 پرونده دارای بالاترین پرونده قصور پزشکی بود که از این تعداد 144پرونده محکوم و 137 پرونده هم تبرئه شدند.

جراحی عمومی در این مدت 358 پرونده قصور پزشکی داشت که 170 پرونده محکوم و 188 پرونده تبرئه شدند. در دندانپزشکی هم تقریبا چنین روالی بود و در این رشته هم 359 پرونده به پزشکی قانونی ارجاع شد که 225 پرونده محکوم و 134 پرونده نیز تبرئه شدند.

ارتوپدی هم با 279 پرونده ارجاعی در رتبه بعدی قصور پزشکی و بعد از آن، گوش و حلق و بینی و بعد هم جراحی چشم در موارد بعدی قصور پزشکی قرار داشتند. علاوه بر این، در مقایسه با 358 مورد پرونده جراحی عمومی، جراحی پلاستیک با 108 پرونده دارای آمار بالایی از قصور پزشکی است که تقریبا 40 درصد این پرونده‌ها محکوم می‌شوند.

وقتی آمار خطاهای پزشکی در سال 95 را با سال 96 مقایسه می‌کنیم، می‌بینیم سال 95 هم بیشترین قصور پزشکی صورت گرفته در حوزه متخصصان زنان و زایمان بوده است. سال 95 حدود 7214 پرونده شکایت بیماران به پزشکی قانونی رسیده که حدود 44درصد این پرونده‌ها به محکومیت پزشک منجر شده است.

سال 95 هم بیشترین آمار پرونده خطاهای پزشکی، به ترتیب مربوط به تخصص‌های جراحی‌های زنان و زایمان و نازایی، عمومی، ارتوپدی، دندانپزشکی و پزشکی عمومی بوده است. آمار پرونده‌های قصور پزشکی از سال 91 تا سال 94 هم مدام در حال صعود بوده است؛ طوری که بر اساس آمارهای رسمی، آمار پرونده شکایت‌های قصور پزشکی در سال 92 نسبت به 91 حدود 8 درصد افزایش داشته است. در عین حال، این آمار در سال 93 نسبت به 92 حدود 24 درصد افزایش و در سال 94 نسبت به 93 بیش از 7 درصد افزایش داشته است.

ماجرای ناتمام قصور پزشکان

تصورش هم سخت است که دخترت را برای عمل زیبایی تا مقابل در اتاق عمل همراهی کنی و چند ساعت بعد خبر مرگ او را بدهند. مادر آرمیتا، دختر 20ساله دانشجوی علوم اجتماعی دانشگاه تهران این صحنه را تجربه کرده بود. او در حالی که منتظر بود تا دخترش بعد از عمل از او بپرسد، «مادر خوب شدم؟» پزشک خبر از مرگ دخترش در اتاق عمل داد.وی درباره روز حادثه گفته بود: «شش ساعت از آغاز عمل می‌گذشت. همچنان خبری از تمام شدن عمل جراحی نبود. ما منتظر بودیم که دکتر بیرون بیاید و حال آرمیتا را بپرسیم. اما خبری نشد.

در همان حین تکنیسین برق را به اتاق عمل فراخواندند.اما خبری از تکنیسین نبود. بعد از
چند دقیقه یک پرستار از اتاق عمل بیرون آمد و در راه‌پله تکنیسین را صدا زد و او هم با کمی تاخیر رسید. ما از پرستاران پرسیدیم چیزی شده، اما آنها گفتند مشکلی نیست. پس از مدتی، دو مامور کلانتری هم به اتاق عمل آمدند ونگرانی ما بیشتر شد. چند لحظه بعد دکتر جراح آرمیتا را دیدم که به سمت ما می‌آمد. تا او را دیدیم خوشحال شدیم، اما او به محض این‌که مرا دید رویش را برگرداند. هیچ کسی در آن لحظه جواب مرا نمی‌داد که حال دخترم چطور است. وارد قسمت جراحی شدم. پرستاری جلو آمد و از او پرسیدم آرمیتای من کجاست. از من پرسید دخترتان مشکل قلبی نداشت؟ گفتم دختر من نه تنها مشکل قلبی که هیچ مشکل دیگری نداشت. اما پرستار گفت: متاسفانه دخترتان فوت کرد.»

جراحی بینی در بین عمل‌های زیبایی در ایران رتبه اول جهان را دارد. رئیس کنگره بین‌المللی انجمن راینولوژی ایران در این‌باره می‌گوید: شکل آناتومی خاص بینی ایرانی‌ها، بالا بودن کیفیت اعمال جراحی زیبایی، سطح بالای دانش پزشکان و جراحان این رشته و هزینه پایین جراحی نسبت به سایر کشورها از مهم‌ترین دلایل این امر است، اما نمی‌توان قصور پزشکی را در این حوزه نادیده گرفت؛ چرا که با وجود تبحر جامعه پزشکی، برخی پزشکان بدون مجوز اقدام به عمل جراحی زیبایی می‌کنند که پیامدهای جبران ناپذیری برای بیماران رقم می‌زند.

چندی پیش مدیرکل پزشکی قانونی استان تهران بیشترین شکایت ثبت شده از قصور پزشکی در این استان را اعلام کرد. مسعود قادی پاشا درباره شکایات و آمارهای مربوط به قصور پزشکی که پرونده آنها در پزشکی قانونی تشکیل شده است، گفت: در حال حاضر نمی‌توان آمار دقیق شکایات ثبت‌شده در این حوزه را اعلام کرد، اما شکایت از جراحی زیبایی در رتبه نخست شکایت‌های قصور پزشکی در استان تهران قرار دارد. او ادامه داد: این در حالی است که در کل کشور شکایت از قصور در حوزه زنان و زایمان، رتبه نخست را دارد.

مدیرکل پزشکی قانونی استان تهران همچنین درباره روند تشکیل پرونده‌ها و کمیسیون‌های پزشکی قانونی درباره قصور پزشکی، گفت: اگر کسی شکایتی از کادر درمان یا پزشک داشته باشد با ثبت شکایتش پرونده قصور پزشکی نیز تشکیل شده و اقدامات کارشناسی روی آن انجام می‌شود، سپس در کمیسیون پزشکی قانونی که متشکل از کارشناسان متخصص همان رشته پزشکی و کارشناسان پزشکی قانونی است، موضوع تحت بررسی قرار گرفته و رای نهایی صادر می‌شود.

در چند سال اخیر در کنار شکایت از قصور پزشکی در عمل‌های زیبایی بینی، شکایت‌ها در خصوص عمل‌های لاغری هم خبرساز شده است.
چندی قبل، خانواده زن جوانی که هنگام عمل زیبایی در یک مرکز پزشکی جان باخته بود از این مرکز شکایت کردند. زن 40 ساله برای عمل لیپوساکشن به مرکز درمانی خصوصی مراجعه کرده بود تا بتواند هیکلش را لاغرتر کند، اما هیچ وقت نتوانست هیکل جدیدش را ببیند.

خطای پزشکی جای هیچ توجیهی ندارد

براساس تعریف قانون مجازات اسلامی، قصور پزشکی عبارت است از ترک فعل لازم، انجام عمل ممنوعه و کوتاهی در اجرای استاندارد مراقبت‌های پزشکی که باید به عمل آید، که نتیجه‌اش می‌شود مرگ یا نقص عضو جدی بیمار.

جای تعجب دارد، اما از نظر بعضی روسای دانشگاه‌های علوم پزشکی، وقوع خطای پزشکی کاملا اجتناب ناپذیر است و در هر شهری امکان دارد اتفاق بیفتد.

نقطه مقابل آن، اظهارنظر سرسختانه دکتر حیدرعلی عابدی، عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس است که می‌گوید اصلا نباید چیزی به اسم قصور یا خطای پزشکی داشته باشیم. به اعتقاد او، فرق پزشکی علمی و مدرن با اقدامات تجربی در همین است. در کار تجربی، افراد نه تخصص لازم را دارند و نه از عوارض آن بخوبی آگاهی دارند و برای همین ممکن است خطا کنند، اما در علم نوین پزشکی در جایی که تمام آموزش‌های درمانی به پزشکان داده شده،گفته و تاکید می‌شود چه فرآیندی اگر درست اجرا نشود، اشتباه رخ می‌دهد
خطای انسانی دیگر معنا ندارد.

این عضو کمیسیون بهداشت مجلس با صراحت تاکید می‌کند در دنیای پزشکی مدرن اصلا نمی‌توان گفت اگر تعداد مشخصی از بیماران فوت کنند یا فلج شوند، استاندارد است. آنچه مهم است و باید روی آن دقت شود، این است که خطا در علم پزشکی باید صفر باشد.

این‌که چرا قصور پزشکی رخ می‌دهد به اعتقاد عابدی چند علت مهم دارد: اولین علت، عدم سازماندهی ارائه خدمات است. او معتقد است چون خدمات سازماندهی نشده‌اند، هر بیماری بدون این‌که پرونده‌ای داشته باشد به هر پزشک متخصصی که در دسترسش است، می‌تواند مراجعه می‌کند. در حالی‌که اگر سیستم سطح بندی خدمات و ارجاع وجود داشته باشد، هیچ پزشک متخصصی، بیمار را بدون داشتن اطلاعات قبلی ویزیت نمی‌کند.

جلوگیری از انجام برخی دستورالعمل‌های خارج از کتاب‌های پزشکی، موضوع دومی است که عابدی به آن اشاره می‌کند. او در توضیح بیشتر می‌گوید در مواردی که مثلا زن بارداری با مشکل مواجه بود، در تماس با یک متخصص زنان نمی‌تواند او را بر بالین بیمار بیاورد. چون پزشک متخصص هیچ پیش زمینه‌ای ندارد، در حالی که باید حداقل دوبار بیمار را ویزیت کرده باشد تا در جریان وضعیت او باشد.

این‌که پزشکی یک کار تیمی است و پزشک باید مسؤولیت پذیر و پاسخگو باشد، نکته‌ای است که عابدی روی آن تاکید ویژه دارد، اما از بعضی‌کج سلیقگی‌ها در انتخاب نیرو، انتقاد می‌کند و می‌گوید ممکن است در مواردی فرد برای انجام ماموریت‌هایی که به‌عهده او گذاشته می‌شود، تربیت نشده باشد.

او برای روشن‌تر شدن موضوع مثال می‌زند و ادامه می‌دهد مثلا یک پزشک عمومی نمی‌تواند اداره بخش اورژانس یا بیمارستان را به عهده بگیرد، اما برای این‌که بخش اورژانس بدون پزشک نباشد از پزشک عمومی استفاده می‌شود، در حالی‌که او نمی‌تواند وظایف یک پزشک متخصص اورژانس را انجام دهد. اگر در جایی بیمار به تشخیص فوری نیاز داشته باشد، پزشک عمومی چون دوره‌های لازم را ندیده، بیمار را ارجاع نمی‌کند و برای او مشکلات جدی ایجاد می‌شود و ممکن است حتی جانش را از دست دهد.

همین مشکل برای یک بیمار مبتلا به فشار خون بالا پیش آمد و فوت آن بیمار پس از مرگ مغزی باعث شد تا عابدی این مساله را در قالب نامه‌ای کتبی به وزیر بهداشت گوشزد کندکه از افراد دوره دیده در بخش‌های حساس استفاده‌کند. آخرین معضلی‌که به اعتقاد این عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس، خطای پزشکی را رقم می‌زند، کاهش شدید کادر پرستاری است که چند سالی است دودستی یقه نظام سلامت کشور را گرفته است.

او هشدار می‌دهد وقتی تعداد پرستاران‌کم باشد، فشار کاری بالا می‌رود که نتیجه آن بی‌دقتی و بعد افت کیفیت خدمات ارائه شده است. او راهکار را در افزایش تعداد پرستار می‌داند. عابدی به ما می‌گوید در شرایطی که در کشورهای پیشرفته به ازای هرتخت بیمارستانی چهار تا 12 پرستار وجود دارد، این یک ایراد بزرگ است که در ایران به ازای هر تخت، کمتر از یک و نیم پرستار داریم و این کمبود باید برطرف شود.

کشور های رکورد دار قصور پزشکی

بررسی آمار قصور پزشکی در کشورهای دیگر بخصوص کشورهای توسعه یافته نشان می‌دهد، آمار قصور پزشکی در ایران آمار نگران‌کننده‌ای نیست. البته باید توجه داشت که حجم بالایی از پرونده‌های قصور پزشکی در ایران پس از رسیدگی به صدور رای برائت برای پزشکان منجر می‌شود.

هر سال سازمان کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها فهرستی از مهم‌ترین دلایل مرگ‌و میر در آمریکا ارائه می‌دهد که براساس گواهی‌های مرگ و در نتیجه تحقیقات جامع به‌دست آمده و از دقت بالایی برخوردار است. بنابر گزارش سازمان کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها، اشتباهات پزشکی و دارویی به سومین عامل مهم مرگ و میر در آمریکا تبدیل شده و بعد از مشکلات قلبی و عروقی و سرطان سومین جایگاه بیشترین آمار مرگ را به خود اختصاص داده است. قصــــور پزشــــــکی در آمریـکا سهـم 5/9 درصدی در مرگ و میر داشته و در یک سال بیش از 254 هزار نفر بر اثر قصور پزشکان در این کشور جان خود را از دست داده‌اند. این آمار در کانادا وضعیت بدتری دارد و علت 11 درصد مرگ و میر بیماران قصور پزشکی است به طوری که 302 هزار نفر براثر قصور پزشکی جان باخته‌اند. آمار قصور پزشکی در انگلیس 11 هزار نفر و در آلمان 20 هزار نفر در یک سال است.

گفته می‌شود به علت آمار شوکه‌کننده قربانیان قصور پزشکی در جهان، در کشورهای توسعه یافته این آمار حذف می‌شود و دولت‌ها در این حوزه شفاف‌سازی ندارند.

چندی قبل عضو هیات مدیره نظام پزشکی تهران در مورد آمار قصور پزشکی در ایران گفته بود، آمارها در ایران حاکی از آن است که شکایت‌ها بسیار کم و حدود 5000 شکایت در پزشکی قانونی و ده تا 15 هزار مورد در نظام پزشکی است که این مهم نشان از رضایت مردم از پزشکان نسبت به سایر کشورهاست.

معروف‌ترین قربانیان قصور پزشکی در آمریکا

پایان آهن ربایی!

جیمز آبرام گارفیلد، بیستمین رئیس‌جمهور آمریکا از حزب جمهوریخواه یکی از قربانیان قصور پزشکی بود.

در سال 1881 رئیس‌جمهور آمریکا شده بود و در همان سال هم به علت اشتباه پزشکان کشته شد. در آن سال به او شلیک کردند و دو گلوله درون بدنش قرار داشت.

پزشکان برای درآوردن دومین گلوله از بدن رئیس‌جمهور گارفیلد از دستگاه آهن‌ربایی استفاده کردند که کشف آلکساندر گراهام بل بود، اما فلزهای موجود در تخت، جلوی این کار را گرفتند و جیمز آبرام گارفیلد در اولین سال ریاست‌جمهوری‌اش به علت این اشتباه پزشک‌ها کشته شد.

تزریق اشتباه به خواننده

مایکل جوزف جکسون (زاده 29 آگوست 1958) موسیقیدان، سرگرمی‌ساز و بازرگان آمریکایی دیگر قربانی قصور پزشکی بود. مایکل جکسون پیش از مرگ در حال آمادگی برای حضور در کنسرت بود اما 24 ژوئن 2009 با تزریق اشتباه پزشک شخصی‌اش جان سپرد.

خودکشی با گاز

یکی دیگر از قربانیان قصور پزشکی، سیلویا پلات، شاعر، رمان‌نویس، نویسنده داستان‌های کوتاه و مقاله‌نویس آمریکایی است.قرص‌هایی که پزشکان برای افسردگی به او داده بودند، باعث شد دست به خودکشی با گاز بزند.

قانون، پارتی بازی نمی‌کند

با خبرهایی‌که گاهی در مورد مرگ کودکان یا افراد بزرگسال در نتیجه قصور پزشکی در فضای مجازی یا رسانه‌ها منتشر می‌شود، اولین فکری که به ذهن خیلی‌ها می‌آید، بی دقتی پزشکان است اما دکتر میرحامد خانی، مدرس دانشگاه و حقوقدان با آوردن دلایل مختلف سعی می‌کند عینک بدبینی را از روی چشم ما بردارد.

او می‌گوید برخلاف تصور عموم‌که فکر می‌کنند قصور پزشکی در ایران زیاد شده، نه تنها این‌طور نیست بلکه سطح خطای پزشکی که در کشور ما اتفاق می‌دهد، حتی از آمار جهانی هم پایین‌تر است. خانی برای این ادعایش دلیل هم دارد.

بر اساس آمارهای او، مردم سال گذشته بیش از 900 هزار بار به مراکز درمانی هم در بخش سرپایی و هم بستری مراجعه داشته‌اند که میزان شکایت در کل مراجع در بخش‌های قوه قضاییه، نظام پزشکی و تعزیرات روی هم رفته 15 هزار عدد بوده است.

ضرب و تقسیم خانی با اعداد و ارقام، ما را به اینجا می‌رساندکه میزان قصور پزشکی در ایران یک دهم درصد، اما در دنیا 3 درصد است. این نتیجه‌گیری دو معنی دارد. اول میزان خطای پزشکی در کشورما بسیار پایین‌تر از نرم جهانی است و دوم، پزشکان حاذقی در سیستم سلامت کشور فعالیت دارند، بنابراین نباید با عینک بدبینی به یک قصور پزشکی نگاه کرد و با استناد به آن، کل سیستم را از بیخ و بن زیرسوال برد.

دیدگاه دیگری که خانی سعی می‌کند آن را اصلاح کند، این است که برخی تصور می‌کنند قصور پزشکان در نظام پزشکی یا هیات‌های انتظامی اثبات نمی‌شود. به زبان ساده‌تر، یعنی تخلف پزشکان چون پزشک هستند، هرگز ثابت نمی‌شود پس مجازاتی هم در کار نیست.

این جرم شناس اما این دیدگاه را هم رد می‌کند و می‌گوید با توجه به عدالت و انصافی که همیشه وجود دارد، تقریبا نصف پرونده‌ها به محکومیت منجر می‌شود.

طرف دیگر قضیه، بیمارانی هستندکه براثر عمل پزشکی آسیب دیده‌اند یا فوت شده‌اند. این
جرم شناس، صدمات پزشکی را به دو قسمت منجر به فوت و آسیب دیدگی تقسیم‌بندی می‌کند و به ما می‌گوید، قانونگذار برای صدماتی که به فوت منجر نمی‌شود، حبس در نظرنگرفته است. چون پزشک با هدف و نیت خیر دست به اقدامات درمانی زده، اما به‌واسطه یک عمل غیرعمدی، بیمار دچار آسیب دیدگی شده است. پس فقط دیه به بیمار آسیب دیده تعلق می‌گیرد.

اما وقتی بیمار فوت‌کند با در نظر گرفتن این‌که قتل غیرعمد بوده و پزشک هدف خیرخواهانه و درمان داشته است، به موجب ماده 616، یک تا سه سال حبس برای پزشک درنظرگرفته می‌شود.

با این‌که قانون مجازات، حبس را برای پزشک خاطی درنظر گرفته است اما به گفته خانی، رئیس قوه قضاییه برای رعایت شأن پزشکان و این‌که باعث نشود در انجام اعمال جراحی پرریسک امتناع نکنند، در بخشنامه‌ای به قضات توصیه کرده برای پزشکان مجازات حبس صادر نکنند. به گفته او، بعد از تصویب مجازات قانون اسلامی در سال 92، اجازه اعمال مجازات‌های جایگزین حبس هم به قضات داده شد که در راستای اقدام غیرعمدی درمانی پزشک بوده است.

این مدرس دانشگاه از جنبه انتظامی نیز موضوع قصور پزشکی را بررسی می‌کند و می‌گوید: در سازمان نظام پزشکی به این موضوع رسیدگی شده و ممکن است مجازات‌های اعمال شده از توبیخ کتبی شروع و به محرومیت‌های سه ماهه، یک ساله، پنج ساله و حتی دائم پزشک از ارائه خدمات منجر شود.

کمترین انتظار بیمار از پزشک، به‌کار بردن نهایت دقت و مهارت در تشخیص و درمان بیماری اوست. با این دو فاکتور حیاتی، نه بیماری سلامت اعضای بدنش را از دست می‌دهد و نه فوت می‌کند. در جایی که می‌توان با نهایت مهارت و دقت، سطح قصور پزشکی را به صفر رساند و جان انسانی را نجات داد یا مانع نقص عضوش شد، پایین بودن آمار قصور پزشکی افتخار نیست.

باید علت مشکل را پیدا کرد تا دیگر خانواده‌ای رخت سیاه عزیزش را تن نکند و با هزینه‌های سرسام‌آور بیماری‌که کلیه‌اش را اشتباهی از بدنش درآورده‌اند، کاسه چه کنم به دست نگیرد.

قصور پزشکی مترادف غفلت و خطایی است که از روی سهو سر زند و در مقابل تقصیر است که به خطای عمدی گفته می‌شود.

لیلا حسین زاده