مشقت را نوشته‌ای؟

ما نیز به همین بهانه پای صحبت‌های ویدا ساعی، کارشناس ارشد روان‌شناسی بالینی و دکتر مهرنوش دارینی، روان‌شناس نشسته‌ایم تا از راهکارهای تشویق دانش‌آموز به انجام مستقل تکالیفش آگاه شویم.

ویدا ساعی:

مشق، فقط با چاشنی مامان !

استقلال کودکان در انجام تکالیف مدرسه به عواملی مانند سن، شیوه تربیت والدین و البته آموزش و پرورش بستگی دارد. مسلما کودکانی که در دوره ابتدایی تحصیل می‌کنند بیشتر به کمک نیاز دارند، اما میزان نیاز همه کودکان به کمک و همراهی والدین در انجام تکالیف یکسان نیست. در واقع هر چه والدین فرزند مستقل‌تری پرورش داده باشند، کودک برای انجام تکالیفش کمتر از والدین کمک می‌گیرد و هر چه کودک وابسته‌تر باشد، نیاز به کمک بیشتری دارد.

تکالیف مدرسه در مدرسه

متاسفانه آنچه اغلب در ایران در دوران ابتدایی در مورد تکالیف کودکان دیده می‌شود، درخواست کمک معلمان و اولیای مدرسه برای کمک والدین به دانش‌آموزان در انجام تکالیف مدرسه است. متاسفانه این روش به رشد مسؤولیت‌پذیری کودکان و حتی روابط والدین با فرزندان آسیب جدی می‌زند.

جدول امتیازدهی به فرزندان

روش‌های رفتاری متنوعی برای تشویق کودکان در انجام تکالیف وجود دارد. یکی از روش‌های رایج سنین ابتدایی آن است که برای کودک به صورت واضح مشخص کنید قرار است بابت انجام چه رفتاری تا چه زمانی، چه امتیازی دریافت کند و بعد از جمع‌آوری چند امتیاز به یک جایزه می‌رسند. این کار را می‌شود در یک جدول رسم و روی دیوار نصب کرد تا کودک آن را مشاهده کند و برای به دست آوردن جایزه تلاش کند.

برنامه‌ریزی برای انجام تکالیف

بهتر است از کودکان بخواهیم با یک برنامه‌ریزی مشخص تکالیفشان را انجام دهند، اما این برنامه‌ریزی زمانی به نتیجه می‌رسد که با وضع قانون همراه باشد. مثلا به کودک برای نوشتن تکالیف فارسی یک ساعت وقت می‌دهیم و به او می‌گوییم اگر از یک ساعت تجاوز کند، باید تکالیفش را رها کند و فردا با تکلیف نیمه‌کاره به مدرسه برود. یادمان باشد در اجرای قوانین لازم است قاطع باشیم وگرنه کودک از انجام تکالیفش طبق برنامه‌ریزی ‌شانه خالی می‌کند.

انجام تکالیف در فواصل نیم ساعته

مدت زمان انجام تکالیف بستگی به میزان تکالیف دارد. اگر میزان تکالیف بیش از نیم ساعت طول بکشد تمرکز کردن برای کودک بخصوص در مقطع ابتدایی سخت است، ضمن این‌که عضلات انگشتان و دست‌ها نیز قدرت کمتری برای نوشتن دارند. لذا لازم است بین انجام تکالیف به کودکان استراحت داد. مکان انجام تکالیف نیز بهتر است عاری از وجود محرک‌هایی مانند اسباب‌بازی‌ها و نمایشگر‌ها باشد، زیرا هر گونه محرک محیطی در کاهش تمرکز کودکان موثر خواهد بود. همچنین نور کافی و دمای متعادل هوای اتاق نیز به حفظ آرامش کودک کمک خواهد کرد.

دکتر مهرنوش دارینی:

توافقی بین والدین و دانش‌آموز

لازم است از همان ابتدا برنامه و قوانین مشخصی به صورت توافقی در خانه برای انجام تکالیف مدرسه وجود داشته باشد. البته برای نوشتن برنامه و قوانین حتما از نظر خود دانش‌آموز استفاده کنید و با هم به توافق برسید. همچنین توافق صورت گرفته را در برگه‌ای نوشته و در معرض دید بگذارید. برای انجام شدن و انجام نشدن برنامه‌ای که با هم نوشتید، عواقب را از قبل به صورت توافقی تعیین کنید. مکان مشخصی را برای انجام تکالیف در نظر بگیرید و بتدریج فرزند خود را عادت دهید در محیط‌هایی که کمی سروصدا وجود دارد نیز تمرکز کند و تکالیفش را انجام دهد. مدت زمان انجام هر کار و تکلیف را با یکدیگر پیش‌بینی و مشخص کنید برای انجام کارهایش به چه مدت زمان نیاز دارد . همه لوازم مربوط به انجام تکالیف را در اختیار فرزندتان بگذارید تا بهانه‌ای در کار نباشد. اگر فرزند‌تان از بازی‌های رایانه‌ای استفاده می‌کند لازم است ابتدا تکالیفش انجام شود و قبل از انجام تکالیف بازی نکند.

از معجزه تشویق غافل نشوید

فرزند خود را به خاطر این‌که بموقع تکلیفش را انجام می‌دهد و طبق توافق رفتار می‌کند حتما مورد تشویق (در جمع خصوصی و حتی جمع خانوادگی) قرار دهید. از تحقیر و سرزنش فرزندتان اجتناب کنید و به جای دعوا کردن و داد زدن با او آرام و قاطع برخورد کنید. وقتی فرزندتان مشغول نوشتن تکالیفش است، شما نیز به کارهای شخصی‌تان بپردازید و ترجیحا امور جذاب و هیجان‌انگیزی که می‌تواند فرزندتان را ترغیب کند تا کنار شما قرار بگیرد را حذف کنید.

پونه شیرازی