شاهد حرکت نادرست دولت به سمت بنگاه داری هستیم

دراین زمینه گروهی از کارشناسان اقتصادی عدم شفافیت دخل و خرج دولت را عامل نابسامانی تخصیص منابع به پروژه‌های مختلف عنوان کرده و گروه دیگر حکایت از نگاه بنگاه‌داری دولت دارند.

برهمین اساس جام‌جم آنلاین گفت‌وگویی با دکتر مهدی زریباف، اقتصاددان داشته که در ادامه می‌خوانیم.

• اصلی‌ترین دلیل انکار دولت از افزایش درآمدهایش چیست؟
برای بررسی این نکته نیازی به بررسی مسئله با استفاده از معادلات اقتصادی نداریم، بلکه کافی است به نگاه دولت در زمینه اداره کشور توجه داشته باشیم. چون فرهنگ بنگاه‌داری در این زمینه کاملا مشهود است.

• منظور از بنگاه‌داری دقیقا چیست؟
نگاهی که من از آن صحبت می‌کنیم بر مبنای فرهنگ مدیریت یک بنگاه اقتصادی است. براساس این نگاه دولت می‌گوید من کشور را دقیقا مثل یک بنگاه اقتصادی در اختیار دارم. از این رو باید بگونه‌ای برنامه‌ریزی کنم که اصولا سودمحور باشم.

• این نگاه قانونی است؟
اینکه بخواهیم بگوییم نگاه بنگاه‌داری دولت به اداره کشور مشکلی قانونی است یا معضلی اقتصادی خواهد بود، واقعا ملاک نیست. مهم این است که چنین نگاهی در فرهنگ مدیریت اقتصادی کشورمان حاکم شده و تبعات آن هرگز در راستای منافع مردم نیست، بلکه تنها نکته مهم خود دولت است. به عنوان مثال دولت اینگونه متصور است که مثلا یک میلیون دلار پول دارم حالا اگر این مبلغ را چند روز دیرتر در اقتصاد هزینه کنم چقدر سود خواهم داشت.

• به این ترتیب اگر بگوییم درباره بازار ارز همین شرایط را تجربه می‌کنیم، پیش فرض درستی داریم؟
بله؛ وقتی صحبت از بنگاه‌داری دولت در امور مملکت داری می‌کنیم. باید بگوییم مملکت در واقع شرکتی سهامی در اختیار دولت است که فقط باید سودآوری برای خود دولت داشته باشد. براساس این نوع نگاه، اینکه مصلحت مردم در چیست، زیاد مورد نظر کابینه نخواهد بود.

• پس در شرایط فعلی با نگاه بنگاه‌داری دولت طی شش ماه گذشته، درآمد بالایی داشته است؟
پاسخ این سئوال کاملا مشخص است، با یک حساب سرانگشتی درخواهیم یافت که طی دوره مورد نظر شما دولت به شدت پولدار شده است، ولی اینکه چرا این افزایش درآمد در اقتصاد محسوس و قابل تجربه نیست، باید واقعا از خود مسئولان پرسید.

• اگر واقعا دولت پولدار شده چطور بدهی‌های خود را نمی‌پردازد؟
خوب باید دوباره به همان تعبیر بنگاه‌داری دولت بازگردیم. در چنین شرایطی تصور براین است که ورود این سرمایه به بازار چه تبعاتی برای بنگاه‌ یعنی خود دولت خواهد داشت. اگر قرار است زیان ایجاد کند کاملا طبیعی است که نباید این سرمایه در بازار هزینه شود یا مثلا بدهی‌ها پرداخت شود.

• راهکار تغییر این نوع نگرش واقعا چیست؟
خوب، دو راهکار می‌توان ارایه کرد که یکی کوتاه مدت است و دیگری اصولی و قابل دفاع. در بخش کوتاه مدت دولت باید با استفاده از مصوبات قانونی کلیه بدهی‌هایش را به بخش‌های مختلف بپردازد، تا چرخ اقتصاد به حرکت درآید. اما این راهکار هزینه‌ای هم برای دولت دارد که باید به خوبی از دستاوردهای آن در راستای اجرای برنامه بلند مدت استفاده کند. منظور از برنامه بلند مدت هم مردمی کردن اقتصاد و حاکم کردن اقتصاد اسلامی است.

• به تبعات راهکار کوتاه مدت اشاره کردید، واقعا دستاوردی برای این راهکار جز تورم متصور هستید؟
به نظر شما، راهکار دولت برای بحران بیکاری، گرانی، تورم که می‌تواند به آشوب و نا امنی منجر شود، در کوتاه مدت چیست؟ مگر غیر از این است که باید بدهی‌های خود را به طلبکاران بپردازد تا چرخه اقتصادی درست عمل کند؟ پس پاسخ شما این است که بله دستاورد‌هایی خواهد داشت. اینگونه که ابتدا التهاب و نوسان را از بازار دور خواهد کرد و پس از آن شرایط اجرایی شدن اقتصاد اسلامی و مردمی را تسریع کند. مگر نه این که قرار بود درکنار حرکت سانتریفیوژ‌ها چرخ اقتصاد هم در حرکت باشد؟ چه شد؟ امروز که هیچ کدام حرکت نمی‌کنند. پس مشکل داریم.

• در واقع به جایگاه مردم اشاره دارید؟
قطعا؛ تا زمانی که همراهی افکار عمومی و جامعه نباشد اصولا برنامه‌ها به نتیجه نخواهد رسید. اکنون دولت با نگاه بنگاه‌داری خود بگونه‌ای عمل کرده که همراهی مردم و واکنش‌های اقتصادی آنها در راستای اهداف تعیین شده نیست. به همین دلیل است که می‌گویم سیاست‌های دولت براساس منافع مردم نبوده است و تنها سود و زیان خود دولت مطرح بوده است. باید بگونه‌ای برنامه‌ریزی کنیم که اگر مردم گرانی را تحمل می‌کنند حداقل بتوانند به شغل دستیابی داشته باشند تا مخارج خودشان را تامین کنند.

• به گرانی‌ اشاره کردید، واقعا چرا نمی‌توانیم معضل تورم را در کشور برطرف کنیم؟
اینکه چرا نمی‌توانیم تورم را حل کنیم ریشه‌های عمیقی دارد. ولی اصلی‌ترین دلیل این است که ساختار اقتصاد ایران لیبرال است. آنهم از جنس وابسته و پولی که خیلی بهم ریخته شده است. در این شرایط یا تورم داریم یا بیکاری، اگرنه هیچ چیز قطعی و فطری نیست. از این رو مشخصا در چارچوب اقتصاد لیبرال سرمایه‌داری، کاملا طبیعی است که ما نمی‌توانیم نتیجه بگیریم.

عماد عزتی/ جام جم آنلاین