ریاض و ابوظبی؛ ائتلاف شکننده

اما این ائتلاف عربی در بعضی موارد دارای تداخل جدی است، زیرا هر دو کشور نگرانی‌هایی بابت نفوذ هژمونی خارجی در میان توده مردم خود را حس می‌کنند، اما برای عربستان این تهدید از جانب ایران صورت گرفته در حالی که امارات عربی متحده تهدید اصلی را از جانب اخوان‌المسلمین حس می‌کند. در مساله یمن نیز امارات بدون درگیر کردن نیروهای نظامی دارای ملیت اماراتی و با بهره‌گیری از مزدوران نظامی بین‌المللی مانند نیروهای بلک واتر در صدد جدا‌سازی دو بخش جنوبی و شمالی یمن و نهایتا استیلای کامل بر باب المندب است و در این زمینه برنامه‌های بلند‌مدت را دنبال می‌کند. اما در مقابل، عربستان سعودی نمی‌تواند مرزهای خود را در صورت بروز ناامنی ناشی از دو تکه شدن یمن کنترل کند و بر‌این اساس موضعی کاملا متفاوت با امارات را در پیش گرفته است.

یکی دیگر از مهم‌ترین مسائل مورد اختلاف دو کشور، مساله هسته‌ای است‌. امارات متحده عربی
برنامه‌ریزی‌های خود را جهت تبدیل به قدرت هسته‌ای در سال‌های آینده آغاز کرده و این مساله حتی با در نظر گرفتن صلح‌آمیز بودن تمامی برنامه‌های هسته‌ای این کشور، به رشد جایگاه امارات در میان اعراب بخصوص در شبه‌جزیره عربستان خواهد انجامید و احتمال تبدیل امارات به برادر بزرگ اعراب به جای عربستان وارد خواهد بود و این همان مساله‌ای است که سعودی‌ها از آن هراس دارند. اما این اختلافات سه گانه به دو علت بزرگ نتوانسته روابط میان ریاض و ابوظبی را به طور کامل تیره کند:

الف ـ ائتلاف میان ایران، ترکیه و قطر که به مثابه ائتلاف میان عوامل تهدید کننده عربستان و امارات تلقی می‌شود.

ب ـ نزدیکی بسیار زیاد در روابط شخصی میان محمد بن سلمان و محمد بن زاید، ولیعهدهای دو کشور.

بر این اساس در صورتی که علت اول یعنی ائتلاف ایران، ترکیه و قطر فاقد اعتبار لازم جهت واکنش سلبی از سوی ریاض و ابوظبی شود، علت دوم که همانا مبتنی بر روابط شخصی تصمیم‌سازان دو کشور است از قدرت لازم جهت کنش ایجابی در راستای حفظ ائتلاف فوق برخوردار نخواهد بود. زیرا موارد اختلاف دو کشور، اساس قدرت این دو همسایه بلند‌پرواز را هدف قرار داده و به نوعی مشکلات مبتنی بر مسائل استراتژیک را برای عربستان سعودی و امارات عربی متحده سبب خواهند شد.

دکتر مانی محرابی

عضو هیات علمی اندیشکده روابط بین‌الملل ایران