درس مذاکره با ترامپ

این گزارش از آخرین نمونه‌های گزارش‌هایی است که حکایت از تلاش‌های کره‌شمالی برای حفظ و توسعه برنامه هسته‌ای و تسلیحاتی خویش همزمان با پیگیری مذاکرات با آمریکایی دارند. سران آمریکا و کره‌شمالی ماه گذشته میلادی برای اولین بار با هم دیدار کردند. در پایان این نشست که در سنگاپور برگزار شد، طرفین سندی را امضا کردند که در آن بر لزوم «اتمی‌زدایی» از «شبه‌جزیره کره» تأکید شده است. با وجود انتشار این گزارش، «دونالد ترامپ» رئیس‌جمهور آمریکا دوشنبه شب باردیگر دیدار با «کیم جونگ اون» رهبر کره‌شمالی را بسیار موفق توصیف کرد و گفت پیونگ‌یانگ در ماه‌های گذشته هیچ آزمایش اتمی و موشکی نداشته است.

یکی به نعل و یکی به میخ

هفته گذشته یک اندیشکده آمریکایی گزارش‌هایی درباره تخریب سکوی پرتاب موشک در سایت پرتاب ماهواره «سوهائی» در سواحل غربی کره‌شمالی منتشر کرد. پنجشنبه‌شب، کاخ سفید نیز اعلام کرد که 55 جعبه حامل بقایای اجساد سربازان آمریکایی از کره‌شمالی به ایالات متحده وارد شدند. این مساله یکی از تعهدات کره‌شمالی در بیانیه مشترک بود و ترامپ از بابت این مساله از رهبری این کشور در توییتر تشکر کرد.به گزارش فارس،‌ علی رغم خوشبینی کاخ‌سفید به مذاکرات با کره‌شمالی، منتقدان ترامپ می‌گویند نشست او با رهبر کره‌شمالی دستاورد ملموسی نداشته و پیونگ‌یانگ همچنان هیچ گام غیرقابل بازگشت در توقف برنامه اتمی خود برنداشته است. توافق ترامپ و کیم جونگ اون در سنگاپور تنها 400 کلمه بود و در آن به یکسری تعهدات کلی و مبهم اشاره شده بود.

در گزارش‌های جدید از سوی مقام‌های اطلاعاتی آمریکا این مساله مطرح شده که کره‌شمالی به دنبال مخفی کردن تاسیسات اتمی و موشکی خود است و تحلیل‌های تصاویر ماهواره‌ای نشان از تداوم گسترش تاسیسات موشکی و اتمی این کشور دارد. همچنین سفر اخیر پمپئو به کره‌شمالی که سومین سفر وی در ماه‌های اخیر محسوب می‌شد بدون کسب نتیجه مشخص پایان یافت. رسانه‌های آمریکایی می‌گویند که اولویت‌های آمریکا، اعلام سایت‌ها و مراکز تسلیحاتی کره‌شمالی، جدول زمانبندی برای از بین بردن آنها و احتمالا صدور بیانیه رسمی کره‌شمالی با محتوای تعریف آن از خلع سلاح اتمی است. واشنگتن همچنین بر افشای تمام جزئیات برنامه اتمی کره‌شمالی، برچیدن تاسیسات و دادن اجازه به بازرسان خارجی نیز تاکید دارد و در واقع می‌خواهد تمام توانمندی کره‌شمالی برای ساخت سلاح اتمی برچیده شود.

در مقابل راهبرد کره‌شمالی یک راهبرد گام‌به‌گام است. پیونگ‌یانگ خواهان رفع تحریم‌ها از سوی طرف آمریکایی در همین مراحل اولیه است. کره‌شمالی معتقد است، از بین بردن سکوی پرتاب موشک کره‌شمالی که پیشتر انجام شده یک «اقدام برگشت‌ناپذیر» است اما آمریکا فقط به اقدام «برگشت‌پذیر» تعلیق مانورهای نظامی مشترک با کره‌جنوبی بسنده کرده و این کافی نیست. این درحالی است که تجربه نشان داده تحریم‌ها درحال حاضر ستون اصلی راهبرد سیاست خارجی آمریکا محسوب می‌شود و بعید است آنها با چنین درخواست‌هایی موافقت کنند و به سادگی دست از آن بردارند.

نگرانی کره‌ای‌ها

اکنون درباره روند مذاکرات آمریکا و کره‌شمالی بهتر از قبل می‌توان قضاوت کرد. اگرچه دو طرف مایل به ادامه مذاکرات هستند اما در یک کلام باید اشاره کرد که دیدگاه دو طرف نسبت به درخواست‌های یکدیگر فاصله زیادی با هم دارد. واشنگتن خواستار اجرای تعهدات کره‌شمالی به صورت سریع است اما پیونگ‌یانگ روند گام به گام و تدریجی را می‌پسندد، اختلافی که در ظاهر کوچک اما در واقع یک چالش اساسی در آینده مذاکرات میان این دو کشور است.

ظاهرا رفتار محتاطانه کره‌شمالی که نشانه بی‌اعتمادی کامل به آمریکا است، ریشه در ترس رهبران این کشور از دچار شدن به سرنوشت کشورهایی چون لیبی و عراق دارد.

حاکم سابق لیبی یعنی معمر قذافی در دهه 1990 برنامه دستیابی به تسلیحات هسته‌ای را دنبال می‌کرد و تلاش‌های زیادی در این مسیر ترتیب داد. اما این کشور در نهایت تحت فشارهای آمریکا و انگلیس برنامه تسلیحاتی خود را در اواخر سال 2003 کنار گذاشت و تاسیسات هسته‌ای خود را با کشتی به آمریکا فرستاد، به این امید که روابط آن با غرب عادی شده و فشارها بر این کشور قطع می‌شود. اما طولی نکشید که غربی‌ها در عمل به وعده‌های خود عمل نکردند و امتیازات وعده داده شده به لیبی را به صورت کامل به این کشور ندادند. در نهایت پس از وقوع بهار عربی در سال 2011، همین کشورها اقدام به حمله به لیبی و سرنگونی حکومت سابق این کشور کردند که منجر به بروز آشوب گسترده در این کشور شد.

عراق نیز که در دوران صدام در دهه 1980 و 1990 مشکوک به تلاش برای دستیابی به تسلیحات هسته‌ای بود تحت فشارهای غرب تصمیم گرفت به بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اجازه بازرسی از تاسیسات این کشور را بدهد. اما حکومت صدام نیز هدف حمله غربی‌ها قرار گرفت و به نوعی قربانی اعتماد به غرب شد. بعدها فاش شد که آمریکا جاسوسان خود را در پوشش بازرس راهی تاسیسات راهبردی عراق می‌کرد تا اهداف عملیات نظامی خود را شناسایی کند.

رفتار آمریکا در قبال توافق هسته‌ای با ایران نیز نمونه عبرت‌انگیز دیگری است که پیش چشم رهبران کره‌شمالی قرار دارد. با وجود این‌که ایران به تمام تعهدات خود در برجام عمل کرده بود،‌ آمریکا بدون ارائه هیچ توجیه قانع کننده‌ای به راحتی از توافق خارج شد و اکنون قصد افزایش فشار بر ایران را دارد.

از این رو تعجبی ندارد که رهبران کره‌شمالی هنوز در مسیر «گام‌های برگشت‌ناپذیر» قرار نگرفته‌اند و نمی‌خواهند اهرم اصلی فشار خود در قبال آمریکا یعنی توان تسلیحاتی خویش را به این زودی کنار بگذارند. ظاهرا کره‌ای‌ها به این ضرب‌المثل اعتقاد دارند که یا باید از دیگران عبرت بگیرید یا مایه عبرت آنها شوید.

امیرعباس اصغری

بین الملل