تالاب بر باد

تالاب‌های سراسر کشور، ثروتی برای تمام مردم ایران است اما برخی مسئولان با مدیریت غلط کمر به نابودی آنها بسته‌اند؛ دیپلماسی خشکیده آب، هامون را بیابان کرده، گاوخونی‌12 سال است که رنگ آب زاینده‌رود را به خود ندیده، کاوش نفت نفس هور‌العظیم را گرفته و اندک تالاب‌های باقی مانده در شمال کشور قربانی تصمیم‌های اشتباه برخی مدیران می‌شوند برای نمونه‌ در استان گیلان با توجیه توسعه گردشگری و کسب درآمد برای جامعه محلی، تصمیماتی گرفته‌اند که به این ثروت عمومی آسیب جدی وارد می‌کند.

برخی در گیلان‌ قصد دارند کلبه‌های شناور را به بخشی از اکوسیستم‌های تالابی استان ‌وارد کنند. اقدامی که فعالان محیط زیست را نگران کرده است.

طرفداران محیط زیست معتقدند که ورود کلبه‌های چوبی به اکوسیستم تالابی، بدون انجام ارزیابی‌های دقیق می‌تواند حیات تالاب‌های گیلان به‌عنوان اندک تالاب‌های زنده باقی مانده در کشور و زیستگاه مهم پرندگان را به خطر اندازد.

به گزارش جام‌جم، هرچند سازمان حفاظت محیط زیست ‌مخالفت خود را با ایجاد این کلبه‌ها ‌اعلام کرده است اما مشاهدات میدانی خبرنگار جام‌جم نشان می‌دهد هنوز تلاش‌هایی در منطقه در جریان است که براساس آنها می‌توان نتیجه گرفت‌ تب ساخت کلبه‌های شناور روی پهنه‌های تالابی گیلان، فروکش نکرده است.

روزی که عیسی کلانتری، بخشی از اختیارات برای تصمیم‌سازی‌ها را به استان‌ها واگذار کرد، نگرانی در زمینه تبعات تصمیماتی که فقط به منافع جوامع محلی توجه دارد، بیشتر شد. آن روزها عیسی کلانتری با استناد به صحبت مدیران استانی که تسلط خود را بیش از کارشناسان جوان تهرانی می‌دانستند، از این تصمیم خود در حضور رسانه‌ها دفاع کرد اما بسیاری از کارشناسان، نگران بودند در روند جدید، منافع جامعه محلی بر منافع ملی ارجحیت داده شود.

یکی از تصمیماتی که بتازگی مسئولان محلی روی آن مانور می‌دهند و در آن به منافع ملی و ارزش زیستگاهی اکوسیستم‌های آبی شمال که ارزشی جهانی دارد، هیچ توجهی نشده‌ است، تلاش مدیران استان گیلان برای ساخت کلبه‌های چوبی بر پهنه‌های تالابی این استان است. قرار است روی بخشی از تالاب‌های استان گیلان، کلبه‌های چوبی بنا شود تا با جذب گردشگر، بظاهر تالاب‌ها هم احیا شود.

ماهان مهرو، فعال محیط زیست استان گیلان که دانش آموخته رشته محیط زیست است، در گفت‌وگو با «جام‌جم» با اشاره به مصاحبه قربانعلی محمدپور، مدیر کل محیط زیست گیلان با رسانه‌ها، از تصمیم درباره ساخت کلبه‌های چوبی شناور در تالاب‌های استیل آستارا، جوکندان تالش، انزلی، بوجاق کیاشهر و امیرکلایه لاهیجان خبر می‌دهد.

به گفته مهرو استان گیلان سه تالاب بین‌المللی امیرکلایه، بوجاق و انزلی را دارد و در کنار آن 20 تالاب با ارزش زیستگاهی را در خود جای داده است. تالاب‌های استان گیلان پاییز و زمستان پذیرای پرندگان مهاجر بوده و به همین دلیل دارای ارزش اکولوژیک هستند.

سفسطه در دفاع از کلبه‌های چوبی

مدیرکل استان گیلان در مصاحبه خود وجود کلبه‌های حلبی در تالاب انزلی و ورود فاضلاب این کلبه‌ها به تالاب را دلیلی برای جمع‌آوری کلبه‌های قدیمی و احداث کلبه‌های جدید چوبی اعلام کرده است، اما مهرو به جام‌جم می‌گوید: این گفته‌های مدیرکل نوعی سفسطه است. حجم عظیمی از فاضلاب به‌وسیله رودخانه‌های زرجوب و گوهر رود رشت همچنین پیربازار و سیاه درویشان و رودهای متعدد منتهی به تالاب انزلی، وارد این اکوسیستم آبی می‌شود. این‌که جامعه محلی را متهم کنیم فاضلاب به داخل تالاب تخلیه می‌کنند، صرفا انداختن توپ در زمین جامعه محلی است.

او از تنظیم‌نامه اعتراضی فعالان محیط زیست ‌برای بررسی بیشتر طرح توسعه کلبه‌های شناور در پهنه‌های آبی استان گیلان خبر می‌دهد.

بسیاری از کارشناسان مخالف صددرصد احداث کلبه چوبی روی تالاب‌های استان گیلان نیستند، آنها‌ تاکید می‌کنند این طرح باید ارزیابی زیست‌محیطی مناسبی داشته باشد‌، ظرفیت برد اکولوژیک منطقه محاسبه شود. کلبه‌های شناور نباید به امنیت حیات وحش آسیب وارد کنند. ورود گردشگران به منطقه باید کنترل شده باشد و هیچ اقدامی بدون یک طرح مصوب، در پهنه‌های آبی نباید انجام شود.

مخالفت با کلبه‌سازی داخل تالاب

صاحبان کلبه‌های حلبی حاشیه انزلی هنوز هم می‌شنوند که بزودی کلبه‌های آنها تخریب و به جایش کلبه‌های شناور جدید جایگزین می‌شود. مردم محلی حاشیه تالاب بوجاق هم که این روزها از آب تالاب برای مصارف کشاورزی استفاده می‌کنند، منتظرند ببینند آیا کلبه‌های چوبی آن‌طور که مسئولان وعده می‌دهند باعث رونق اقتصادی برای آنها خواهد شد یا نه.

تداوم این زمزمه‌ها در گیلان با واکنش مسعود باقرزاده کریمی، معاون دفتر زیستگاه و امور مناطق سازمان حفاظت محیط زیست مواجه می‌شود.

او در گفت‌وگو با «جام‌جم» از اعلام مخالفت سازمان حفاظت محیط زیست با توسعه کلبه‌های گردشگری روی پهنه‌های آبی استان خبر می‌دهد و تاکید می‌کند: کلبه ساخته شده روی تالاب استیل هم باید تخریب شود.

به گفته باقرزاده کریمی باید تکلیف گردشگری در تالاب‌ها را روشن کنیم.

‌او ادامه می‌دهد: اصولا آماده کردن مردم برای حضور در طبیعت، طرفداران بیشتری نسبت به دستکاری طبیعت دارد.

معاون دفتر زیستگاه و امور مناطق می‌گوید: اگر کسی بخواهد وارد تالاب شود تا پرنده‌ها و لانه گزینی آنها را ببیند، حق نداریم طبیعت را تغییر دهیم بلکه باید شرایط انسان را تغییر داد یعنی با استفاده از دوربین یا راهکارهای دیگر این امکان را برای گردشگران فراهم کرد‌.

این درحالی است که در کشورمان شرایط برای حضور گردشگران در بکرترین زیستگاه‌ها نیز فراهم می‌شود تا فرصت طلبان به قیمت نابودی اکوسیستم کشور پول روی پول بگذارند.

تالاب‌های تشنه

با توجه به تعریف کنوانسیون رامسر از تالاب و اگر‌ دریاچه، آبگیرها و سواحل کشور را تا عمق 6 متری تالاب بحساب آورد، حدود یکهزار تالاب در کشور وجود دارد که شرایط بیش از 75 درصد آنها نامناسب گزارش می‌شود.

لیلا مرگن - گروه جامعه