نسل‌کشی با فیسبوک

میانمار که به عنوان برمه نیز شناخته می‌شود، مدت زیادی تحت کنترل یک رژیم نظامی بوده و تنش‌های بین جوامع مسلمان و بودایی به قدمت تاریخ این کشور است که با نظارت شدید روی رسانه‌های سنتی کنترل شده است. با گذر زمان، محدودیت‌ها کاهش یافته و دسترسی به اینترنت به سرعت افزایش یافته است که بیشتر از طریق نرم‌افزارهای فیسبوک صورت گرفته و باعث شده این پلتفرم به منبع اصلی اخبار در میانمار تبدیل شود.

اما تکثیر ناگهانی ارتباطات جدید، گسترش نفرت نژادی در میانمار را سرعت بخشیده و تنش‌ها را در میان سرکوب وحشیانه ارتش که باعث مهاجرت بیش از 600 هزار روهینگیایی به بنگلادش شد، افزایش داده است.

میانمار در عصر ارتباطات

میانمارِ عصر ارتباطات توسط فیسبوک تعریف می‌شود: افرادی که به فیسبوک دسترسی دارند حتی از افرادی که در خانه‌هایشان از برق شهری برخوردار هستند نیز بیشتر است. اخیرا یک تحقیق نشان داد که 38 درصد کاربران فیسبوک بیشتر یا همه اخبار خود را از این سایت دریافت می‌کنند که خوراک خبر در میانمار سرشار از مطالب ضد روهینگیاست که نه‌تنها توسط مردم عادی، بلکه توسط افسران ارشد ارتش و سخنگوی رئیس‌جمهور بالفعل میانمار نیز منتشر می‌شود.

متیو اسمیت، یکی از بنیانگذاران سازمان حقوق بشری که در جنوب شرق آسیا فعالیت می‌کند می‌گوید: «برمه در حال تجربه یک رنسانس زشت در تبلیغات نسل کشی است و این ماجرا به سرعت در فیسبوک در حال گسترش است.»

روچیکا بودراجا، سخنگوی فیسبوک می‌گوید که این شرکت در حال تلاش برای محدود کردن سخنان نفرت انگیز در میانمار است و به همین منظور سال‌هاست که یک تیم با زبان برمه‌ای را برای رصد مطالب در اختیار گرفته است.

مشهورترین تولید‌کننده محتوای ضد روهینگیا در شبکه‌های اجتماعی، آشین ویراثو است. وی یک راهب فوق العاده با نفوذ و متعصب است که پس از آن‌که توسط دولت و به مدت یک سال از سخنرانی عمومی منع شد، به فیسبوک روی آورد. ویراثو مسلمانان را به سگ‌های خشمگین تشبیه کرده و تصاویری از اجسادی منتشر کرده که ادعا می‌کرد بودائیانی هستند که توسط مسلمانان کشته شده‌اند، در حالی‌که هیچ‌گاه به خشونتی که روهینگیا با آن دست و پنجه نرم می‌کنند، اذعان نکرده است.

فیسبوک در یک بیانیه گفته است که در گذشته دسترسی ویراثو به حساب کاربری‌اش را محدود کرده و برخی از مطالب حساب وی را نیز حذف کرده است.

فیسبوک ابزار یارکِشی

ثو سیکتا یک راهب در یانگون است که از فیسبوک به عنوان ابزاری برای جمع آوری طرفدار استفاده می‌کند و می‌داند که پلتفرم شبکه‌های اجتماعی چه ابزار قدرتمندی برای بسیج کردن هواداران است. در آوریل سال گذشته، او یک تظاهرات در مقابل سفارت آمریکا در اعتراض به استفاده وزارت امور خارجه از لفظ روهینگیا را تبلیغ کرد و در ادامه از داوطلبان خواست تا مغازه داران مسلمان اطراف بتکده طلایی شواداگون را بترسانند.

فیسبوک گفت که حساب کاربری سیکتا بر اساس اطلاعات تامین شده توسط واشنگتن پست بررسی شده است. سیکتا گفت که مهاجرت دسته جمعی مسلمانان به بنگلادش او را خوشحال کرده است. ارتش میانمار در روستاهای روهینگیا مشغول آنچه «عملیات پاکسازی» می‌نامد، شده و می‌گوید تنها شبه‌نظامیان روهینگیایی را هدف قرار داده که متهم به حمله به پاسگاه‌های نیروهای امنیتی، کشتن افسران و سرقت سلاح هستند.

این راهب گفت: «مردم بنگالی خطرناک‌ترین مردم دنیا هستند. طبیعی است که آنها به خانه‌هایشان بروند. اگر برگردند، قطعا شاهد خشونت بیشتری خواهیم بود.»

در میانمار لفظ بنگالی مفهومی تحقیرآمیز دارد و برای افراد روهینگیا به کار می‌رود. بسیاری از مطالبی که در فضای آنلاین پخش می‌شود بر این مطلب دروغین تاکید می‌کند که روهینگیا در اصل مهاجران بنگلادشی هستند، در حالی که این افراد پیشینه تاریخی در میانمار دارند.

اخبار ضدونقیض

اخیرا یک مطلب در صفحه فیسبوک دفتر فرمانده ارشد ارتش میانمار، که بیش از 2 میلیون دنبال‌کننده دارد، نتایج تحقیقات ارتش را همراه با جزئیات بیان کرده و خود را از هرگونه آزار و شکنجه روهینگیا مبرا دانسته و 41 بار لفظ «تروریست‌های بنگالی» را به کار برده است.

یکی دیگر از مطالب رایج، این ادعاست که روهینگیا خود روستاهایشان را آتش زده و سپس نیروهای امنیتی کشور را مقصر این اتفاق دانسته‌اند. زاو هتای، سخنگوی رئیس‌جمهور بالفعل کشور، آنگ سان سوچی، از صفحه فیسبوک خود برای نشر این ادعا همراه با تصاویری استفاده کرده بود در حالی که دستکاری شدن تصاویر اثبات شده است، اما این مطالب همچنان روی صفحه او موجود است.

دیوید ماتیسون، تحلیلگر مستقل مسائل میانمار و همکار پیشین دیده‌بان حقوق بشر می‌گوید: «توسعه فیسبوک توسط دولت سوچی نشان‌دهنده نارسایی دولت او است. ارتش نیز به همین مشکل دچار است. حتی فرمانده ارشد نیروهای مسلح برده شبکه‌های اجتماعی شده است.»

اتکای فیسبوک به کاربران برای مشخص کردن محتوای سوال‌برانگیز به این معنی است که افرادی مانند مانگ مانگ لوین 29 ساله که در یک کافی‌شاپ گارسون است، برای تشخیص حقیقت از دروغ به حال خود رها شده است.

مکس بیراک و آنی گوون منبع: واشنگتن پست

ترجمه: محمدحسن رجایی‌فرد