خاموشی «شهاب»

شهاب از آن قدیمی‌های عرصه بازیگری بود و به معنای واقعی کلمه از نسلی به حساب می‌آمد که خاک سینما را خورد و برای خودش نامی دست و پا کرد. فیلمفارسی، سینمایی قصه محور داشت و کنش قهرمان‌ها و ضدقهرمان‌ها در آن محل مناسبی برای تاخت و تاز داشتند. در چنین فضایی، جسم و بدن آماده و ورزیده یکی از ملزومات اساسی بازیگری و رفتن جلوی دوربین بود، بویژه این مساله درباره نقش‌های منفی و ضدقهرمان‌ها و خلافکارها اهمیت و اولویت زیادی داشت. شهاب ورزشکار بود و به دلیل سال‌ها فعالیت در زمینه کشتی کچ، بدن ورزیده و آماده‌ای داشت و یکی از بهترین گزینه‌ها برای ایفای چنین نقش‌هایی بود. حالت صورت و نگاه‌های خاص و رعب‌آور و ژست‌های او هم به کمک این بدن ورزشکاری می‌آمد و اگر هم موسیقی مناسب و مهیجی صحنه‌های بازی‌اش را همراهی می‌کرد، دیگر همه چیز برای شکل‌گیری لحظاتی نفسگیر و پراسترس آماده بود.

نکته جالب درباره شهاب این بود که او فقط توانایی بازیگری در نقش ضدقهرمان‌ها و بدمن‌ها را نداشت و گاهی در فیلم‌هایی هم از هنر و آمادگی جسمانی اش برای قهرمان‌ها و ستاره‌های فیلم‌ها بهره برده می‌شد و شهاب به‌عنوان بدلکار، صحنه‌های سخت و خطرناکی را بازی می‌کرد که بازیگران محبوب مردم قادر به انجام آن نبودند.

شهاب مثل بسیاری از همنسلانش، سال‌ها در سینما فعالیت نداشت و آخرین حضور سینمایی او به فیلم «شارلاتان» در سال 83 برمی‌گشت. درست است شکل سینما و فیلم‌ها نسبت به گذشته تغییر کرده و سینمای غلط انداز موسوم به اجتماعی، حکمرانی می‌کند و ژانرها و فیلم‌های قهرمان محور را به حاشیه رانده، اما با این حال از این سینما و سازندگان آثار انتظار می‌رود، از کنار بازیگران قدیمی و باتجربه بسادگی عبور نکنند و با سپردن برخی نقش‌ها به آنها در صورت اقتضای فیلمنامه، این هنرمندان را از خانه‌نشینی و ورطه فراموشی و بی‌مهری بیرون بیاورند.

با این همه، شهاب هم یکی دیگر از خیل قربانیان بی‌مهری و بی‌توجهی سینمای ایران شد و پس از مدت‌ها بیماری سرانجام در روز جمعه 28 اردیبهشت قلبش از حرکت ایستاد. صبح روز گذشته برخی همکارانش برای بدرقه و تشییع پیکرش در ساختمان شماره 2 خانه سینما حاضر شدند.

شهاب که در 72 سالگی درگذشت، با بازی در فیلم «گردش روزگار» در سال 1347 فعالیت سینمایی خود را آغاز کرد و پس از آن در حدود صد فیلم و سریال به ایفای نقش پرداخت.

کتک خورده سینما

قاسم زارع، بازیگر تلویزیون و سینما یکی از هنرمندان حاضر در مراسم تشییع حسین شهاب بود. او درباره درگذشت این بازیگر به جام‌جم گفت: آقای شهاب مدتی در بستر بیماری بودند، با این‌که خیلی دلم می‌خواست برای عیادت او به بیمارستان بروم، اما متاسفانه فرصت نکردم و دست ایشان از دنیا کوتاه شد.

این بازیگر افزود: من با آقای شهاب همکاری نکرده بودم و او و این جنس از آدم‌ها مربوط به نسل گذشته هستند و وقتی بچه بودیم، فیلم‌های آنها را می‌دیدیم. چیزی که مرا امروز برای بدرقه ایشان به اینجا کشاند، همان الفتی است که از طریق سینما و تماشای بازی آنها ایجاد شده است. این آدم‌ها کتک خورده سینما هستند. امثال این آدم‌ها ستاره‌هایی هستند که سال‌ها فعالیت می‌کنند و به‌صورت پنهان می‌درخشند تا تک ستاره‌ها بتوانند پاتک آخر را بزنند و همیشه درخشان باشند. همیشه هم به این آدم‌ها بی‌مهری شده است. این جنس از بازیگران همیشه مهجور هم هستند. چندان هم اهل حرف زدن نیستند، همین امروز و در مراسم تشییع هم خیلی از کسانی که هم‌ردیف آقای شهاب بودند، نمی‌خواستند بروند پشت تریبون حرف بزنند.

زارع ادامه داد: این نسل سال‌ها در سینما کار کرده‌اند و خاطرات دست اولی دارند، اما به‌دلیل شرم و حجب و حیا اهل سخنرانی نیستند، به همین دلیل هم همیشه به آنها اجحاف می‌شود و دیده نمی‌شوند. به نظرم خیلی حیف است.

با پشتکار پیشرفت کرد

جمشید جهانزاده از بازیگران باسابقه تئاتر، سینما و تلویزیون است که استادی خاصی در ایفای نقش‌های منفی داشت. او که در فیلم «یورش» ساخته محسن محسنی‌نسب با حسین شهاب همکاری کرد، درباره درگذشت این بازیگر به جام‌جم گفت: برخی همکاران و دوستان سینمایی ما به خاطر تلاش و پشتکار خودشان در سینما پیشرفت کردند و شناخته شدند. یکی از این بازیگران آقای حسین شهاب بود. این بازیگر ادامه داد: ما در فیلم یورش با هم همکاری داشتیم که تجربه خوبی برای من بود. سر آن فیلم روزگار خوبی با آقای شهاب داشتم. من واقعا از درگذشت ایشان متاسفم و به خانواده و همکارانشان تسلیت می‌گویم.

فرصت را غنیمت شمردیم و به عنوان تکمله گزارش دیروز صفحه سینمای جام‌جم، از جهانزاده درباره نقش منفی‌ها و ضدقهرمان‌ها هم پرسیدیم.

او توضیح داد: در دسته بندی دو نوع نقش منفی و ضدقهرمان وجود داشت؛ یک دسته بازیگرانی بودند که به شکل کلیشه‌ای، بدمن‌های سینما و تلویزیون بودند و به‌صورت تیپیکال بازی می‌کردند. گروه دیگری هم بودند که نقش منفی بازی می‌کردند، اما سعی داشتند وجوه دیگری از شخصیت را هم ارائه کنند و خیلی کلیشه‌ای پیش نروند. من که تقریبا به اندازه کافی نقش منفی بازی کرده ام، همیشه تلاش می‌کردم نقش‌هایم تک بعدی نباشد. همیشه به عنوان بازیگر از نقش‌هایم دفاع می‌کردم و نمی‌گفتم چون یک نقش منفی است، حتما باید سراسر بد و سیاه باشد و آن را تک‌بعدی و بدون وجوه دیگر بازی کنم.

علی رستگار