آمریکا از فروش سلاح‌های برهم زننده توازن نظامی با رژیم صهیونیستی امتناع می‌کند

خریدهای عظیم تسلیحاتی توسط برخی کشورهای عربی از جمله عربستان با چه انگیزه‌ای انجام می‌گیرد؟

انگیزه‌های متعددی در این خریدهای هنگفت وجود دارد. تداوم بحران‌های چند لایه و اوضاع امنیتی و سیاسی ناسالم منطقه خاورمیانه شرایطی را ایجاد کرده است که بیش از گذشته کشورهای منطقه بویژه کشورهای عربی حوزه خلیج فارس را به سمت یک رقابت تسلیحاتی کشانده است. از یک طرف، بحران عربی خلیج فارس در سال 2017 موجب شد که قطر احساس خطر کند و برای بالا بردن ضریب امنیتی خود بیش از گذشته به خرید سلاح‌های پیشرفته روی بیاورد.

از طرف دیگر، بالا گرفتن اختلافات ایران و عربستان و سیاست ایران هراسی آمریکا در منطقه موجب روی آوردن هر چه بیشتر کشورهایی چون عربستان، امارات و بحرین به خریدهای تسلیحاتی از غرب و بویژه از آمریکا شده است.

البته جدا از اینها، یک نوع رقابت پنهان نیز بین امارات و عربستان برای به روز شدن انبار تسلیحاتی شان وجود دارد.

اما قضیه مصر تا حدودی فرق دارد. بخشی از سلاح‌هایی که مصر در سال 2017 از آمریکا گرفته، در حقیقت از کمک‌های نظامی واشنگن به قاهره پس از معاهده صلح کمپ دیوید در سال 1978 است. البته مصر غیر از خریدهای نظامی خود از غرب و بویژه آمریکا، در سال‌های اخیر به سمت خرید از روسیه هم روی آورده است. به عنوان مثال، ارتش مصر در 2017، 15 جنگنده میگ 29 ام و میگ 29 ام 2 را از روسیه خریداری کرد و تحویل گرفت.

در چند سال اخیر، کشورهای عربی در راس واردکنندگان سلاح‌های مختلف بوده‌اند. ایالات متحده آمریکا هم در راس فروشندگان این سلاح‌ها به کشورهای عربی بوده است. در مجموع کشورهای عربی بویژه دول عربی حوزه خلیج فارس در 2017 حدود ده قرارداد بزرگ برای خرید سلاح‌های پیشرفته امضا کردند.

در ماه می ‌سال 2017، دونالد ترامپ رئیس‌جمهور آمریکا به ریاض سفر کرد و قراردادهای کلان فروش سلاح به عربستان را امضا کرد که ارزش آن به 110 میلیارد دلار رسید؛ همچنین توافق شد این 110میلیارد دلار تا 10سال آینده به 350میلیارددلار افزایش یابد. این بزرگ‌ترین قرارداد تسلیحاتی تاریخ دولت عربستان است.

دولت قطر نیز پس از بحرانی که چهار کشور عربی دیگر یعنی عربستان، مصر، امارات و بحرین ایجاد کردند و تحت محاصره قرار گرفت، به امضای قراردادهای کلان نظامی روی آورد و در حالی که قبل از این بحران، سرمایه‌های خود را به سرمایه‌گذاری‌های کلان در جهان سوق داده بود، در حقیقت پس از تهدیدات جدید از ناحیه همسایگانش مجبور شد بخشی از آنها را به سمت خریدهای نظامی اختصاص دهد.

دقیقا پس از این بحران ـ که بعد از سفر دونالد ترامپ به ریاض اتفاق افتاد ـ می‌بینیم قطر یک قرارداد تسلیحاتی به ارزش 12 میلیارد دلار با آمریکا برای خرید جنگنده‌های اف 15 بست. همچنین یک قرارداد هشت میلیارد دلاری نیز با انگلیس برای خرید 24 جنگنده تایفون امضا کرد در کنار قراردادهای نظامی دیگر با ایتالیا برای خرید کشتی‌های جنگی و غیره.

امارات نیز در نمایشگاه دوسالانه ایدکس 2017 میلیاردها دلار در قرارداد تسلیحاتی با شرکت‌های صنایع نظامی معروف جهان بست. اگر اشتباه نکنم ارزش این قراردادها حدود شش میلیارد دلار بود.

در همین حال، بحرین نیز سال 2017 بزرگ‌ترین قرارداد خرید جنگنده‌های آمریکایی را در تاریخ خود که ارزش آن حدود میلیاردها دلار بود، امضا کرد. کویت نیز در این سال خریدهای تسلیحاتی قابل توجهی داشته است.

در کنار این کشورها می‌بینیم الجزایر و مراکش در شمال آفریقا نیز از خریداران سلاح بوده‌اند.

در کنار عوامل یاد شده، جنگ یمن یکی دیگر از دلایل عمده عربستان و امارات برای خرید سلاح است.

این مسابقه تسلیحاتی در حالی اتفاق می‌افتد که کشورهای منطقه از مشکلات اقتصادی رنج می‌برند و کشوری چون عربستان سیاست ریاضت اقتصادی را در پیش گرفته و به اعمال مالیات بر ارزش افزوده و غیره برای جبران کسری بودجه خود روی آورده است. اساسا همین مشکلات مالی یکی از اهداف بازداشت شاهزادگان ثروتمند سعودی به‌وسیله ولیعهد عربستان است.

خرید اسلحه توسط برخی کشورهای عربی، قرینه‌ای است که رژیم صهیونیستی و حامیان فرامنطقه‌ای آن از این موضوع نگرانی ندارند، این نگاه صحیح است؟

هر چند بخشی از سلاح‌هایی که آمریکا به عربستان در سال گذشته میلادی فروخت، قبلا مورد مخالفت باراک اوباما قرار گرفته بود، اما نوع این سلاح‌ها و کنترل‌های بعدی که شرکت‌های نظامی فروشنده، چه آمریکایی و چه فرانسوی و انگلیسی و غیر بر محصولات فروخته شده خود دارند، توازن قدرت را میان رژیم صهیونیستی و این کشورها بر هم نمی‌زند. آمریکا و دیگر کشورهای غربی به هیچ وجه اجازه نمی‌دهند این تسلیحات، هژمونی این رژیم را در این عرصه با خطر مواجه کند یا به چالش بکشاند. آمریکا وقتی یک نوع سلاح خاص و پیشرفته را به کشورهای عربی و غیرعربی منطقه می‌فروشد، قبل از آن نسخه پیشرفته‌تر را به اسرائیل می‌فروشد. نمونه‌اش فروش ده‌ها جنگنده اف 35 به تل‌آویو است.

حتی اگر کشوری چون عربستان با این رژیم روابط عادی برقرار کند، باز تسلیحاتی در اختیارش قرار داده نمی‌شود که توازن تسلیحاتی با رژیم صهیونیستی بر هم زند. ببینید مصر و اردن دو کشور عربی پیرامون فلسطین اشغالی هستند که از 1978 و 1994 با اسرائیل معاهده صلح امضا کرده‌اند و با آن روابط سیاسی دارند، اما در طول این سال‌ها آمریکا و غرب همواره با فروش سلاح‌هایی که توازن نظامی با رژیم صهیونیستی را بر هم می‌زند، به آنها خودداری کرده‌اند. مواردی هم بوده است که آمریکا ابتدا با فروش انواعی از سلاح‌ها موافقت کرده، اما به‌دنبال مخالفت این رژیم، معامله را بر هم زده است.