ابهام در روند آشتی فلسطینی

تکاپوی جدید در قاهره

به گزارش جام جم آنلاین، عزام الاحمد از رهبران جنبش فتح با اشاره به نزدیک بودن دیدار محمود عباس، رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین و اسماعیل هنیه، رئیس دفتر سیاسی حماس، خواستار تمرکز همه گروه های فلسطینی بر اصل آشتی داخلی در فلسطین شد.

در همین چارچوب یک هیات از جنبش فتح به ریاست عزام الاحمد برای پی‌گیری پرونده آشتی راهی قاهره شد و با مسئولان دستگاه اطلاعات مصر دیدار کرد.

این دیدارها درحالی آغاز شده است که اخیرا اختلافاتی میان فتح و حماس روی داده و منابع عربی از احتمال تعویق در مذاکرات آشتی میان دو طرف خبر داده اند.

اختلافات فتح و حماس بیشتر در سه مورد متمرکز شده است. نحوه فعالیت دولت در غزه و میزان و نحوه پرداخت مالیات و همچنین تامین و پرداخت حقوق کارمندان دولت در غزه.

مقامات دولت مصر که هدایت و میزبانی گفتگوهای آشتی ملی فلسطینی را به عهده دارند ظرف هفته های گذشته تماس های مکرری با سران دو جنبش فتح و حماس گرفتند و تلاش زیادی برای حل اختلافات و نشاندن دو طرف بر سر میز مذاکره انجام داده اند.

جنبش‌های فتح و حماس در تاریخ 12 اکتبر 2017 (21 مهر ماه) توافق آشتی ملی را با نظارت مصر امضا کردند که به موجب آن باید شرایط برای واگذاری اداره امور غزه به تشکیلات خودگردان فراهم شود. اقدامی که به عنوان پیش شرط پایان اختلافات میان دو جنبش حماس و فتح در نظر گرفته شده است.

گروه‌های دعوت شده برای گفتگوهای قاهره؛ جنبش مقاومت اسلامی "حماس"، جبهه خلق برای آزادی فلسطین، جبهه دموکراتیک، حزب خلق، جبهه عربی فلسطین و اتحادیه دموکراتیک فلسطین "فدا" هستند.

با این حال گفتگوهای آشتی فلسطین مدتی است که متوقف شده است، و به ویژه از زمانی که دونالد ترامپ رئیس جمهوری آمریکا تصمیم خود در باره انتقال سفارت آمریکا از تل آویو به بیت المقدس را اعلام کرد ، سران دو جنبش فتح و حماس رغبتی به آغاز این گفتگوها نشان نداده اند.

مواضع حماس درباره آشتی ملی

اسماعیل هنیه، رئیس دفتر سیاسی جنبش حماس اخیرا با تکرار مواضع خود درباره آشتی ملی فلسطینی اعلام کرد: جنبش حماس به دستاورد آشتی ملی و توافق قاهره پایبند است، اما معتقد است که کندی در روند اجرای این توافقات نتایج وخیمی در پی خواهد داشت و اصل فرایند آشتی ملی را با خطر مواجه خواهد کرد.

جنبش مقاومت اسلامی که از سال 2007 میلادی تا کنون عملا حاکم بلامنازع در نوار غزه بوده است، برای تحقق آشتی ملی امتیازات زیادی داده و حتی با واگذاری اداره امور غزه به تشکیلات خودگردان فلسطین موافقت کرده است.

در همین راستا و در آستانه دور جدید گفتگوها در قاهره، سخنگوی جنبش مقاومت اسلامی، حماس تاکید کرد که در دور آتی گفتگوها باید 5 مساله اصلی مورد بررسی قرار بگیرد.

فوزی برهوم تاکید کرد که در این گفتگوها باید سرنوشت اداره سازمان آزادی بخش فلسطین، برگزاری انتخابات، تشکیل دولت وحدت ملی، تامین امنیت و آزادی‌های عمومی و آشتی اجتماعی در سراسر فلسطین باید به نتیجه قطعی برسد، در غیر این صورت گفتگوها به شکست خواهد انجامید.

ساز ناکوک تشکیلات خودگردان

درحالی که جنبش مقاومت اسلامی عزم خود را برای تحقق آشتی واقعی در فلسطین جزم کرده است، محمود عباس رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین در هفته های اخیر روی خوشی به پرونده آشتی ملی و عمل به تعهداتش در برابر حماس نشان نداده است، و بیشتر توجهات خود را معطوف به طرح صلح دونالد ترامپ و رایزنی ها با مقامات سعودی به عنوان میانجی جدید فرایند سازش کرده است.

به همین دلیل مقامات مصر در پیامی شدیداللحن به رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین از عباس خواستند موضع خود را درباره گام های بعدی مربوط به آشتی ملی مشخص کند، و به جدول زمانی مورد توافق در مذاکرات پایبند باشد.

تحلیلگران مصری می گویند در حالی که قاهره بر از سرگیری سریع گفتگوهای آشتی و آغاز گام های بعدی بر اساس توافق تاریخ 12 اکتبر 2017 اصرار دارند، مقامات تشکیلات خودگردان به ویژه شخص محمود عباس عملا در صدد تعویق مذاکرات هستند، و به نظر می رسد که برای عباس و همفکران وی در تشکیلات موضوع قدس و آینده مذاکرات سازش مهمتر از گفتگوهای آشتی ملی فلسطینی است.

علاوه بر این جنبش فتح هنوز درباره تعهداتی که درباره نحوه اداره امور در غزه، پرداخت حقوق کارکنان در این منطقه غزه، و نحوه دریافت مالیات به حماس داده است، در عمل اقدامی انجام نداده است، و ادامه همین کارشکنی ها با اعتراض برخی از سران جنبش حماس مواجه شده است.

این کارشکنی جنبش فتح علاوه بر اعتراض حماس، با انتقاد دیگر گروه های فلسطین هم مواجه شده است.

جبهه خلق برای آزادی فلسطین تاکید کرد: پایان یافتن مجازات ها علیه غزه یک خواسته ملی است، به ویژه آنکه حماس کمیته های اداری را منحل کرده و برای سفر دولت وحدت ملی به غزه همکاری لازم را انجام داده است، در این وضعیت ادامه مجازات ها به معنای ادامه اختلافات خواهد بود.

زاهر الششتری از رهبران جبهه خلق برای آزادی فلسطین معتقد است تاخیر فتح و تشکیلات خودگردان در عمل به تعهدات خود در قبال حماس و غزه ناشی از ترس مقامات تشکیلات است چون آنها می ترسند که آشتی ملی و تعهدات مندرج در آن به نفع جنبش فتح نباشد.

نتیجه

تلاش های مصر برای از سرگیری گفتگوهای آشتی ملی در روزهای آینده در حالی ادامه دارد که فضای تحولات فلسطین متاثر از مساله قدس و تصمیم رئیس جمهوری آمریکا بار دیگر متشنج است و بسیاری از تحلیلگران از تشدید انتفاضه مسجد الاقصی به عنوان رویدادی اثرگذار بر سایر تحولات در مساله فلسطین یاد می کنند.

بعلاوه نوع مواضع مقامات تشکیلات خودگردان نشان داده است که با فاصله گرفتن از طرح آشتی ملی در صدد گشودن فضایی جدید و عقب نشینی از تعهدات خود در این طرح هستند.

در این میان ورود بازیگر جدید به مساله سازش عربی – صهیونیستی، متغیر تازه ای است که در بلاتکلیفی محمود عباس و تغییر نگاه وی به روند آشتی ملی تاثیر زیادی داشته است.

بازیگر جدید که جایگزین مصر در پرونده سازش است، عربستان سعودی و شخص محمد بن سلمان ولیعهد این کشور است که روند آشتی ملی فلسطینی را مغایر با ماموریت جدید خود در احیای مذاکرات سازش می داند.

از این منظر تحولات فلسطین در هفته های پیش رو از یک سو صحنه رقابت پنهان مصر و عربستان و از سوی دیگر میدان مناقشه جریان حامی وحدت و جناح حامی سازش در فلسطین خواهد بود، و این تقابل در صورت عدم پایبندی گروه های فلسطینی به منافع مشترک، موجب کندی بیشتر و یا توقف دوباره مذاکرات آشتی ملی در فلسطین خواهد شد.

یوسف اسماعیلی / جام جم آنلاین