ترامپ بازهم تنها ماند

اصولا ترامپ در سیاست خارجی خود بشدت سعی کرده تا سیاست خارجی ایالات متحده آمریکا را بیش از پیش به سیاست خارجی عملگرا آن هم با چاشنی حمایت بیشتر از متحدان فرامنطقه‌ای غیر حقوق بشری و بدنام بین‌المللی نزدیک کند.

موضعگیری اخیر ترامپ هم که بیشتر در یک فضای سیاست مینی‌ماکس (سیاست کم‌بیشینه) صورت گرفته، بر این مساله متمرکز شده است که با کمترین هزینه راهبردی بیشترین منافع اقتصادی و سیاسی را در منطقه خاورمیانه عربی برای خود فراهم کند. دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور ایالات متحده آمریکا در بازه‌های زمانی مختلف تلاش کرد تا با حمایت صریح‌تر از رژیم اشغالگر قدس و اولویت‌بخشی بیشتر به اقناع افکار نخبگان سیاسی و امنیتی رژیم صهیونیستی نزدیکی بیشتری برای خودش با رژیم اشغالگر قدس و همین طور آیپک (کمیته روابط عمومی آمریکا-اسرائیل و یکی از بزرگ‌ترین و قدرتمندترین گروه‌های لابی‌گری در آمریکا) در داخل ایالات متحده آمریکا ایجاد کند. ولی شاید خود دونالد ترامپ و وزیر خارجه تاجر پیشه‌اش تیلرسون انتظار این اندازه واکنش جامعه جهانی، برانگیخته شدن افکار عمومی و بویژه واکنش بسیار سرد و انتقادی اتحادیه اروپا و همین طور انگلستان را نداشتند. شدت واکنش به سیاستگذاری بسیار برانگیزاننده دونالد ترامپ به گونه‌ای بود که حتی انگلستان به عنوان یک متحد سنتی سیاستگذاری‌های راهبردی- امنیتی فراآتلانتیکی ایالات متحده آمریکا نیز حتی در سیاست‌های اعلامی خود طی چند روز گذشته نتوانسته انتقاد نسبت به موضعگیری دونالد ترامپ نداشته باشد و از سوی دیگر اتحادیه اروپا به‌عنوان یک نهاد سیاسی و امنیتی تبیین‌کننده سیاست توازن استراتژیکی در نظام بین‌المللی واکنش بسیار منفی به این تصمیم ترامپ نشان داد. به نظر می‌رسد که تصمیم‌گیری دونالد ترامپ که مانند شخصیت خود او و محیط ادراک روانشناختی وی بیشتر منفعت‌جویانه و بی‌توجه به سیاست‌های پرستیژگرایانه ظاهرا حقوق بشری دولت اوباماست باعث ایجاد تکان‌های اساسی بر دستگاه دیپلماسی بشدت تحت‌تاثیر ترامپ در آمریکا شده است. این مساله در داخل فضای افکار عمومی نخبگان ایالت متحده آمریکا نیز نسبت به عملکردهای دولت ترامپ علامت سوال‌های بسیار جدی را ایجاد کرده است. از دیدگاه فضای رقابت استراتژیک نیز باید به این نکته اشاره کرد که موضعگیری فدراسیون روسیه در قبال تصمیم عجیب ترامپ به استحکام دیپلماسی خاورمیانه‌ای عربی پوتین بیش از پیش خواهد افزود. این مساله در خود سرزمین‌های اشغالی به نزدیک‌ترشدن گروه‌های فلسطینی و تمرکزگیری بیش از پیش حماس و فشار فزاینده افکار عمومی در دو سطح بین‌المللی و منطقه‌ای بر رژیم صهیونیستی و نتانیاهو خواهد افزود. مساله‌ای که باید با توجه به ابعاد پیچیده مسائل حاد منطقه‌ای خاورمیانه عربی در آینده‌ای نزدیک آن را به نظاره بیشتر پرداخت تا شاید مولفه‌های جدیدی از تاثیر سیاست خارجی نادرست ترامپ نسبت به مساله مذکور و سیاست اعلامی بیشتر در حمایت از رژیم صهیونیستی را به دقت مورد واکاوی نظری قرار داد.

از سویی دیگر شاهد بودیم که بعد از این اقدام، واکنش‌های متعددی از سوی جهان اسلام نسبت به این مساله صورت گرفته است. حال سوال اینجاست که آیا این واکنش‌های اعتراضی به همگرایی بیشتر میان کشورهای اسلامی خواهد انجامید؟

واقعیت این است که این مساله در افکار عمومی مسلمانان و کشورهای خاورمیانه عربی بسیاری از دولت‌های محافظه‌کار عرب نیز حداقل در مقطع زمانی کوتاه‌مدت پس از تصمیم اخیر دونالد ترامپ نسبت به ارتقای سطح روابط سیاسی و امنیتی خود با رژیم اشغالگر قدس تاثیر بگذارد؛ زیرا برخی از این کشورها بشدت متاثر از نگران پایان گرفتن گروه‌های تکفیری در عراق و سوریه و افزایش قدرت یافتن محور مقاومت یا به تعبیر آنان هلال شیعی هستند و از این رو طبعا در چنین شرایطی آنها از اقدام به پرداختن به رویه گذشته پرهیز کنند و نسبت به افزایش روابط علنی دیپلماتیک خود با رژیم صهیونیستی با احتیاط بیشتر در فضای موجود برخورد کنند.

دکتر آرمین امینی / استاد دانشگاه