برای کاهش ایدز در کودکان‌ راهکار نداریم

البته دکتر مینو محرز، رئیس مرکز تحقیقات ایدز ایران در شهریور 92، با استناد به نتایج مطالعه انجام شده روی هزار کودک کار در تهران، بیان کرده بود میزان شیوع این بیماری در کودکان خیابانی این شهر حدود 5 درصد است.

این آمار به خودی خود نگران‌کننده است، اما قابل تعمیم به کل کشور نیست. همچنین با گذشت چهار سال از این صحبت‌ها، هنوز تحقیقی جدید در این باره صورت نگرفته تا بتوان بر آن اساس، اظهارنظر دقیقی درباره افزایش یا کاهش میزان شیوع ایدز در کودکان کار داشت.

البته هشدار و نگرانی‌های موجود درباره احتمال بالای ابتلا به ایدز در کودکان خیابانی بی‌اساس نیست؛ چراکه براساس مشاهدات میدانی متعدد، این افراد بیش از دیگر اقشار جامعه در معرض تزریق مواد مخدر، سوءاستفاده جنسی یا دیگر رفتارهای پرخطر قرار دارند، اما با وجود این، هنوز مطالعات گسترده‌ای برای کشف راهکارهای کاهش شیوع ایدز در کودکان کار انجام نشده است.

کم‌توجهی به این قشر در تحقیقات کشوری مربوط به بیماری ایدز، در درجه اول به اولویت‌بندی‌های مسئولان حوزه مبارزه با ایدز بازمی‌گردد. به عنوان مثال، وقتی در ایران بحث رشد شیوع ایدز مطرح شد، توجه اصلی به سمت تزریق مواد مخدر و معتادان متجاهر معطوف شد و بودجه‌های محدود نهادهای درگیر با ایدز برای مبارزه با این آسیب هزینه شد. این مساله سبب شد هنوز دانش و تجربه لازم برای پیشگیری از ابتلای کودکان کار به ایدز در کشور ما وجود نداشته باشد.

در هر صورت نباید از این نکته غفلت کرد که زمینه‌های شیوع ایدز در کودکان کار، چیزی جز روش‌های مرسوم انتقال این بیماری نیست؛ بنابراین، برای پیشگیری از ایدز در این کودکان نیز باید مسئولان وزارت بهداشت و سازمان بهزیستی، برنامه‌هایی در دستور کار قرار دهند که زمینه‌های بروز رفتارهای پرخطر در کودکان خیابان کاهش یابد. یعنی باید روش‌هایی اتخاذ کرد که آمار بالای تزریق مواد مخدر و احتمال قرار گرفتن کودکان کار در معرض سوء استفاده جنسی یا دیگر روابط پرخطر جنسی کاهش یابد.

اما چون دانش ما درباره کودکان کار کافی نیست، هنوز راهکاری عملی برای جلوگیری از ابتلای ایدز به کودکان خیابانی در نظر گرفته نشده است؛ چراکه وقتی می‌بینیم بسیاری از کودکان کار ناچار هستند تا پاسی از شب در خیابان‌ها حضور داشته باشند و همچنین در محل زندگی‌شان با انواع و اقسام تهدیدات مواجه هستند، نمی‌توانیم راهکاری عملی ارائه کنیم که به‌عنوان مثال چطور می‌توان احتمال تجاوز به این کودکان را کاهش داد.

البته در برنامه استراتژیک چهارم ایدز کشور که از سال 94 آغاز شده و تا سال 98 به پایان می‌رسد، کودکان کار و خیابان به عنوان یک سوژه مطالعاتی ویژه در نظر گرفته شده‌اند و امید است پس از پایان این مطالعات، بتوان به راهکاری مؤثر برای جلوگیری از شیوع ایدز در این قشر رسید و به آن عمل کرد.

دکتر بهنام فرهودی

عضو کمیته مراقبت درمان ایدز وزارت بهداشت