حرف و عمل متفاوت اروپایی‌ها

اتحادیه اروپا آنچه تاکنون تبلیغ کرده، اما در عمل انجام نداده است،‌ چون ملاحظاتی دارد که قدرت ریسک‌پذیری را به حداقل می‌رساند، پس رفت و آمدها به ایران فراوان بوده، اما این‌که نتیجه این رفت و آمدها به لحاظ اقتصادی با یک نگاه عملیاتی همراه باشد قطع یقین در آن حدی که انتظارش می‌رفت نبوده است.

البته اروپایی‌ها نسبت به آمریکایی‌ها قدری متفاوت هستند و هرکدام از کشورها اقتضائات خودشان را دارند، ولی در جمع جانب احتیاط را نگه داشته‌اند. اما آنچه انتظار می‌رفت این بود که بعد از برجام ورود پیدا کنند، ولی شاهدیم که هنوز ملاحظاتی دارند چون می‌ترسند که آمریکایی‌ها یک موقع برایشان دردسر ایجاد کنند. در حوزه بانکی می‌بینیم اروپاییان از ترس این‌که یک موقع به آمریکایی‌ها برخورد کنند دست به عصا راه می‌روند. البته خیلی از این کشور‌ها ابایی ندارند و این ترس خود را به زبان می‌آورند که این ملاحظات وجود دارد. اما بی‌میل نیستند و تمایل دارند در بازار ایران فعال باشند.

از آن طرف به نظر می‌رسد اگر چنانچه رابطه ما و تنشی که بین ایران و آمریکاست یک مقدار شدیدتر شود معلوم نیست کشورهای اروپایی در این حد کنار جمهوری اسلامی ایران بمانند یا خیر، چون عنصر اساسی ارتباط اروپا با ایران بحث اقتصادی است و حوزه اقتصاد این کشورها با آمریکا هم قطع یقین بسیار فراتر از ایران با اروپاست، لذا احتمال این‌که اثرگذاری‌اش در ارتباط با جمهوری اسلامی ایران منفی باشد وجود دارد.

اروپایی‌ها قطع یقین بی‌میل نیستند که برجام را با همین وضعیت غلط نگه دارند. در واقع به دور از نگاه سیاسی باید بگوییم که واقعا برجام بارها و مکرر نقض شده و آنچه ما در ارتباط با برجام انتظار و توقع داشتیم که غربی‌ها و خصوصا آمریکایی‌ها عمل کنند به اعتقاد من مکرر نقض شده و این اثر منفی خود را بعد از برجام گذاشته و به همین دلیل اروپایی‌ها تمایل ندارند با دست و دلبازی در مباحث اقتصادی با ایران ورود پیدا کنند. اما این‌که اروپایی‌ها الان چه تمایلی دارند حتما به اعتقاد من اروپایی‌ها یک سازشی پشت پرده با آمریکایی‌ها دارند یعنی ضمن این‌که تمایل دارند برجام شود تا بتوانند در حوزه اقتصادی کارشان را با ایران پیش ببرند حتی اگر امر دایر شود که آمریکایی‌ها برجام را لغو کنند، اما حتما اروپایی‌ها به دنبال این هستند که این کالبد نیمه‌جان را حفظ کرده تا بتوانند در کنارش اهداف خود را دنبال کنند. هدف مشترک غرب با آمریکا این است که جلوی پیشرفت‌های ایران را بگیرند که به‌زعم آنها توانسته‌اند این اتفاق را کنترل کنند و نکته دیگر این‌که در تلاشند در برخی حوزه‌های اقتصادی بدون این‌که برایشان هزینه ایجاد شود ورود کرده و کار اقتصادی خود را داشته باشند.

اروپا با توجه به اتفاقاتی که در این سال‌های اخیر افتاده نتوانسته انسجامی که به اعتبار یک اتحادیه، دنبالش بودند به‌دست آورد چون نگاه منفعتی در تک‌تک کشورهای دیگر بوده است. ما می‌توانیم در برخی حوزه‌ها در منافع اقتصادی کشور، بدون نگاه به وضعیت اتحادیه اروپا با برخی کشور‌ها ارتباطاتمان را داشته باشیم تا آنها هم منفعت خودشان را ببرند، اما این‌که انتظار داشته باشیم یک روز اروپایی‌ها پشت سر ما و در مقابل آمریکا بایستند خیال باطلی است چون در تاریخ روابط ایران و اروپا چنین چیزی وجود ندارد.

حجت‌الاسلام وحید احمدی/ دیپلمات پیشین وزارت خارجه