
دکتر مرتضی صفاری نطنزی، سفیر پیشین ایران در اسپانیا تاکید دارد اگر اروپا نیز نتواند در مقابل آمریکا مقاومت نماید ایران میتواند بازارها و روابط جدیدی با کشورهای شرق آسیا توجه نماید. وی در گفتوگو با جام سیاست در این زمینه به سوالاتمان پاسخ داده که میخوانید.
روابط ایران و اروپا در طول تاریخ چگونه طی شده است؟
روابط ما با مجموعه اروپا یک رابطه تاریخی است. مناسبات ایران و اروپا از تاریخ طولانی برخوردار است. رفت و آمدهای دیپلماتیک بین ایران، کشورها و قدرتهای اروپایی به 600 یا 700 سال و شاید طولانیتر برمیگردد، ولی در دوران معاصر، روابط ما با کشورهای اروپایی از ویژگیهای خاصی برخوردار بوده است. اروپا در دوران معاصر شریک اول تجاری ایران بوده و صنایع ایران برگرفته از تکنولوژیهای اروپایی است و مناسبات سیاسی باوجود افت و خیزهایی که داشته همیشه به تناسب برقرار بوده و در بعضی زمینهها به حد مناسبات راهبردی هم رسیده است. در تاریخ گذشته کشور دورانی وجود داشته که ایران و اروپا در مقابله با بعضی کشورها که علیه ما و آنها لشکرکشی میکردند متحد میشدند، بنابراین ما از چنین مزایایی در تاریخ روابطمان با اروپا برخورداریم و الان هم این استعداد و ظرفیت وجود دارد که روابط با اروپا حفظ شده و توسعه یابد. اروپاییها خواستار روابط با ایران و ارتباط اقتصادی با ما هستند چون در گذشته از این منافع اقتصادی بهرهمند بودند و الان هم به دنبال این منافع اقتصادی هستند.
پایبندی به برجام از طرف اروپاییان را با توجه به خروج احتمالی آمریکا از این توافق چگونه ارزیابی میکنید؟
چیزی که میتوانم به طور قطعی بگویم این است که اروپاییها و حامی برجام هستند اما اینکه در آینده چقدر بتوانند در مقابل فشارهای آمریکا مقاومت کنند بحث دیگری است. البته به لحاظ منطقی و اصولی اروپاییها موافق ماندن در توافق برجام هستند چون در واقع سند برجام سندی است که کشورهای عمده اروپایی پای آن را امضا و توافق کردند، لذا طبیعی است که آنها هم مایل به ادامه توافق باشند ولی اینکه فشارهای آمریکا در ساختار اقتصادی اروپا چقدر تاثیر خواهد گذاشت تا تحت این فشارها مواضعشان را عوض کنند را باید دید تا چه حد اروپاییها میتوانند مقاومت کنند.
نسبت روابط اروپا با شخص ترامپ را به لحاظ اقتصادی و سیاسی چگونه میدانید؟
ما شاهد عدم رضایت اروپاییها از مواضع آمریکاییها در حوزه ارتباط خود با آمریکا و اروپا در زمان ترامپ هستیم. در واقع ترامپ چند اقدام منفی انجام داده که اروپاییها از این حرکت ناراضی هستند.خروج آمریکاییها از معاهده پاریس، خروج از یونسکو و لغو معاهده تجارت آزاد بین اروپا و آمریکا، از مجموعه اقداماتی بوده که در جهت خلاف منافع اروپا توسط ترامپ صورت گرفته، لذا طبیعی است اروپاییها از رفتار و سیاستهای جدید آمریکا ناراضی باشند. بر این اساس اگر واقعا استقلال رای داشته باشند نباید به مواضع جدید آمریکا تن بدهند.
دراین میان تکلیف شرکتهای اروپایی که به ایران آمدهاند چیست؟
گیر و مشکل ما با اروپا این است. ما اصرارمان این است که شرکتهای اروپایی استقلال رای داشته باشند و از طرفی این واقعیت وجود دارد که اقتصاد اروپا به شکلی، بخصوص شرکتهای بزرگ و چندملیتی که در اروپا فعال هستند با آمریکاییها در ارتباط تنگاتنگ هستند. شرکتهای اروپایی سهامشان در بورسهای بینالمللی مثل بورس نیویورک و لندن و اروپا عرضه میشود و اگر آمریکاییها علیه اینها اقدامی انجام بدهند ارزش سهامشان پایین میآید و متضرر میشوند، بر این اساس در برخورد با آمریکاییها محتاط هستند، زیرا اگر اقدامی بکنند که آمریکاییها خوششان نیاید بلافاصله ممکن است آنها را جریمههای سنگینی کنند. اقتصاد اروپا با آمریکا عجین شده و ضربهپذیری اقتصاد اروپا از این طریق بسیار زیاد است.
اگر در آینده اروپا نسبت به معاهدات خود پایبند نبود، بهترین راهکار ایران برای مواجهه یا جایگزینی اروپا چه خواهد بود؟
ما شاهد روندهای جدید در دنیا بخصوص در حوزه اقتصادی هستیم، در دوران جدید شاهد انتقال قدرت اقتصادی از اروپا به سمت شرق آسیا هستیم و میبینیم که بازار گسترده و بسیار جذابی در حوزه شرق آسیا به وجود آمده که حتی برای شرکتهای آمریکایی و اروپایی هم جذاب است و باعث میشود آنها هم نگاهشان به این مجموعه جلب شود. نباید فکر کنیم اگر مشکل با اروپا و آمریکا پیدا کردیم حالا دیگر همه چیز تعطیل میشود، نه، الان ما قدرتهای نوظهور اقتصادی در منطقه شرق آسیا، چین، مالزی و استرالیا داریم که همه قدرتهای اقتصادی هستند. هند، برزیل و مجموعه کشورهای «بریکس» از امکانات کافی برخوردارند و ما میتوانیم اقتصادمان را با همکاری با آنها بچرخانیم و نیازهایمان را از این مناطق تامین کنیم. لذا باوجود اینکه ما مایل نیستیم اتفاقی در روابطمان با اروپا بیفتد، ولی احیانا اگر اتفاقی افتاد فکر نمیکنم خیلی مشکل داشته باشیم.
گفتوگو: فاطمه امیری
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
عضو دفتر حفظ و نشر آثار رهبر انقلاب در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح کرد