کشاورزی خوب است اما به چه قیمتی

در آخرین مورد و زمانی که اخبار نگران‌کننده‌ای از تخریب‌های تدریجی و روبه گسترش سنگ‌نگاره‌های نقش رستم رسانه‌ای شد، مدیر پایگاه میراث جهانی تخت جمشید در گفت‌وگو با جام‌جم، تاکید کرد، آنچه از ترک‌های قابل مرمت روی سنگ‌نگاره‌ها مهم‌تر و نگران‌کننده‌تر است، ترک‌های ایجاد شده روی زمین، در اطراف نقش رستم و روستاهای اطراف است که روز به روز در حال گسترش بوده و می‌تواند باعث فرونشست و پایین رفتن کل دشت مرودشت و بلعیده شدن همزمان آثار تاریخی نقش رستم و تخت‌جمشید و فراتر از آن روستاها و مردم محلی ساکن در این منطقه شود.

آنچه این مقام مسئول گفت و البته پیش از وی نیز برخی کارشناسان حوزه آب و محیط زیست، به آن اشاره کرده بودند، هشدار عجیب و خطرناکی است که می‌تواند فاجعه‌ای عظیم و ملی را در پی داشته باشد، گرچه انگار هنوز به گوش مسئولان کشور نرسیده یا این‌که تمایلی برای رسیدگی به آن وجود ندارد.

عامل فرونشست شهرستان مرودشت اما موضوع آنچنان پیچیده‌ای نیست که برای جلوگیری از آن نتوان چاره‌اندیشی و اقدامی کرد. موضوع بسیار ساده است؛ حفر هزاران چاه غیرمجاز و استفاده بی‌رویه از هزاران چاه مجاز در این دشت برای مصارف کشاورزی تنها عاملی است که هر روز بیش از قبل ذخایر آب زیرزمینی را بالا کشیده و زمین را خشک کرده و پایین و پایین‌تر می‌کشد. همه اینها را البته مسئولان خوب می‌دانند؛ هم مسئولان جهاد کشاورزی و هم وزارت نیرو، اما باز هیچ اقدامی برای پایان دادن به این روند فاجعه‌آمیز مشاهده نمی‌شود، تا آمارها دشت مرودشت را با فرونشست سالانه 54سانتی‌متر (140 برابر شرایط بحرانی و استاندارد جهانی)، یکی از بحرانی‌ترین نقاط کره زمین از نظر فرونشست زمین اعلام کنند.

این فرونشست حاصل تولید انبوه گندم و جو و صیفی‌جات و متاسفانه محصولات آب‌بری چون برنج است که می‌شود براحتی جلوی کاشت آنها را گرفت و در صورت الزام کشاورزی به عنوان تنها ممر درآمد روستاییان منطقه، جایگزین مناسبی برای آنها یافت. اما چرا این اتفاق نمی‌افتد؟ زیرا مسئولان جهاد کشاورزی مدعی‌اند به خاطر نبود قانون صریح، دستشان بسته است و نمی‌توانند به کشاورزان در مورد نوع کشت امر و نهی کنند. کشاورزان هم آنچه را می‌خواهند و مطمئن هستند به فروش می‌رسد و برایشان آب و نان می‌شود، (مثل برنج) می‌کارند. در این میان جای خالی اقدامات وزارت نیرو هم عجیب به چشم می‌آید، آنجا که دست‌کم باید ورود کرده و آب را در مناطق خشکی چون مرودشت با نصب موتورهای حجمی برای کشاورزان سهمیه بندی کند، تا تلمبه موتورهای آب (آنچنان که اکنون هست) در تمام سال روشن نباشد و آب را از اعماق زمین به یغما نبرد و زمین را به کام مرگ نفرستد. اما انگار آنچه نیست وجود هماهنگی بین جهاد کشاورزی، وزارت نیرو و نمایندگان مجلس برای تصویب و اعمال قوانینی است که بتواند درعین کمک به کشاورزان و تضمین خرید محصولاتشان، پشتوانه مناسبی برای اجرای طرح‌های الگوی کشت و جلوگیری از هدررفت ذخایر آب زیرزمینی باشد.

فاطمه مرادزاده