جعل نام خلیج‌فارس ناشی‌گری یا شیطنت؟!

دکتر جلیل رحیمی جهان‌آبادی، استاد دانشگاه و مسئول کمیته بین‌الملل کمیسیون حقوقی و قضایی مجلس شورای اسلامی با تاکید بر این‌که خلیج‌فارس اسمی ثبت ‌شده که تاریخی چند هزار ساله در منطقه دارد یاد‌آور شد به‌کار بردن یک نام مجعول از سوی ترامپ را یا باید به حساب ناشیگری وی گذاشت یا این‌که بر اساس سیاست وی، این رئیس‌جمهور در منطقه به دنبال تشتت ‌و ایجاد اختلاف میان ایران و کشورهای عربی است.

وی در گفت‌وگو با جام سیاست پشت پرده جعل عنوان خلیج‌فارس را بررسی کرده که می‌خوانید.

اسناد تاریخی در مورد نام خلیج‌فارس گویای چه چیزی است و چرا رئیس‌جمهور آمریکا از نامی مجعول در سخنرانی خود استفاده کرد؟

نامگذاری خلیج‌های تاریخی که به صورت مرز مشترک میان چند کشور وجود دارد معمولا در اسناد و مقررات بین‌المللی مورد استناد قرار می‌گیرد و ثبت‌شده بین‌المللی می‌شود. در بسیاری از مناطق جهان خلیج‌های تاریخی زیادی وجود دارد که ممکن است مورد ادعای چند کشور با چند اسم مختلف باشد، اما اسمی به رسمیت شناخته می‌شود که در اسناد بین‌المللی معتبر باشد و طبق اسناد صادره از سوی سازمان ملل متحد یا قراردادهای بین‌المللی با این اسم خوانده و سابقه تاریخی داشته باشد. نام «خلیج‌فارس» اسمی ثبت‌شده است که تاریخی چند هزار ساله در منطقه دارد و طبق قدیمی‌ترین اسنادی که از قرن سوم و چهارم میلادی و اولین حضور غربی‌ها در منطقه وجود دارد، ‌شاهدیم که در نقشه‌های دستنویس تاریخی، نام خلیج‌فارس ذکر شده و چنین اسنادی امروز در سازمان ملل متحد نیز موجود است و با عنوان خلیج‌فارس شناخته می‌شود. اما این‌که چرا ترامپ نام مجعولی را برای خلیج‌فارس به‌کار برده در پاسخ باید گفت که در یک تحلیل اولیه احساس می‌شود وی تمرکز یا دقت لازم را در گفتارش نداشته است. ترامپ آدم سیاسی نیست و نمی‌داند خیلی از عبارات، کلمات و اصطلاحات بار معنایی و حقوقی خاصی در محاورات سیاسی دارد، لذا به نظر می‌رسد این عبارت را به دلیل بی‌توجهی و عدم شناخت به‌کار برده چون اگر نگاه کنید در اسناد منتشره کتبی آمریکا از عنوان خلیج‌فارس استفاده شده، بنابراین به‌کار بردن یک نام مجعول را باید به حساب ناشیگری ترامپ گذاشت.

اما برخی می‌گویند او به‌ عمد تاکید کرده که نام خلیج‌فارس، خلیج عربی است؟

اگر این تحلیل را قبول نداشته باشیم و عدم سواد سیاسی وی را نپذیریم تنها راهی که می‌ماند این است که ترامپ با استفاده از یک نام مجعول درصدد ایجاد تشتت در منطقه است و قصد دارد به اختلافات میان ایران و کشورهای عربی دامن بزند. یکی از استراتژی‌های آمریکایی‌ها، ایجاد تشتت بین ایران و عربستان سعودی است و تلاش دارند از طریق ایجاد چالش بین ایران، عربستان و کشورهای عربی حاشیه خلیج‌فارس، فشار مضاعفی را به ایران وارد کنند، لذا بعید نیست این اشتباه عمدی را ترامپ در این راستای اهداف خود انجام داده باشد، لذا این دو حالت متصور است. البته در گفت‌و‌گوها، مذاکرات و اعلامیه‌های بعدی‌؛ ترامپ یا این اشتباه را اصلاح یا بر استفاده از این نام مجعول اصرار خواهد کرد. بسیاری از کشورهای عربی سابقه تشکیلشان عمدتا به قرن 19 و 20 برمی‌گردد و تعداد زیادی از آنها حتی در نیمه دوم قرن بیستم تشکیل شدند، در صورتی که ایران بیش از سه، چهار هزار سال، سابقه تاریخی در منطقه دارد و نام خلیج‌فارس نیز به عنوان یک خلیج تاریخی در تمام اسناد بین‌المللی ذکر شده است. شاهدیم حتی روی سنگ قبر سربازان آمریکا که در قبرستان‌های این کشور دفن هستند محل کشته شدن آنها خلیج‌فارس ذکر شده و اگر آقای ترامپ احیانا سری به قبرها زده بود چنین خطایی را مرتکب نمی‌شد. البته آقای ترامپ از این بی‌دقتی‌ها ظرف چند ماهی که رئیس‌جمهور شده زیاد داشته و این رفتار آسیب‌های زیاد به اعتبار آمریکا زده و به‌کار بردن یک نام جعلی برای خلیج‌فارس هم از جمله آنهاست.

هدف کشورهای عربی از به‌کار بردن یک نام مجعول برای خلیج‌فارس چیست آیا می‌خواهند حساسیت ایرانیان را برانگیزند؟

واقعیت این است که بعد از بهار عربی، خاورمیانه با خلأ قدرت رقابتی در خاورمیانه مواجه شد و یک رقابت شدید برای بدست گرفتن قدرت به وجود آمد. سوریه به نوعی دچار جنگ داخلی شد، عراق نیز دچار تشتت و خلأ قدرت بعد از صدام حسین شد و در بحرین، یمن و بسیاری از کشورهای عربی نیز چالش‌هایی رخ داده که منجر شده تا عربستان سعودی احساس ‌کند که می‌تواند دامنه رقابت با ایران را گسترش بدهد. عربستان احساس می‌کند که نفوذ ایران در منطقه زیاد شده و این خلأ قدرت را ایرانیان در بحرین، یمن، سوریه و عراق پر کردند و نیروهای همفکر ایران در منطقه در حال گسترش هستند. عربستان قصد دارد بخشی از نفوذ سنتی خود را در منطقه، از طریق فشار بر ایران و حمایتی که از طرف آمریکا صورت می‌گیرد احیا ‌کند تا نفوذ ایران را در منطقه مهار کند. البته این نقش را قبلا صدام حسین در عراق داشت و جنگ هشت ساله‌ای که صدام حسین علیه ما راه انداخت بخش عمده‌ای برای جلوگیری از نفوذ ایران در منطقه بود که برای دو طرف خسارات مادی و انسانی زیادی به بار آورد. در حال حاضر نیز یک جنگ امنیتی و اقتصادی در منطقه شروع شده تا دامنه نفوذ ایران گرفته شود، چون عربستان سعودی و ترکیه حس رقابت نسبت به ایران دارند، اما ترکیه میزان چالش و درگیری‌اش با ایران کمتر است، ولی عربستان میزان چالش زیادی با کشور‌مان دارد و می‌خواهد اوج بگیرد.